KLASİK ARAP EDEBİYATI KÂFİYE TERİMLERİNİN HAYAT ANLAYIŞINA YANSITILMASI: ZEMAHŞERÎ’NİN KAFİYE MAKÂMESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Sayı: 66, 357 - 366, 28.04.2016

İsmail Bayer

Öz

Bu çalışmada Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Umer b. Muhammed b. Umer el-Hârizmî ez-Zemahşerî’nin (ö.467–538/1074/5–1144) el-Makâmât ve Şerhu’l-Makâmât adlı eserlerinde, İslâm kültürünün olay ve olgulara bütüncül bakış açısının bir yansıması olarak Arap edebiyatında kâfiye kurallarıyla hayat anlayışı arasında kurduğu ilişki incelenmektedir. Öğretimin değerler eğitimi ile şaşkınlık verecek ölçüde yoğrulduğu bu tarzı zaman zaman eserlerine aktaran İslam âlimlerinin amacı hayatın gerçek anlamının hiçbir zaman unutulmamasıdır. Böylelikle hem eğitim ve öğretim daha verimli olacak hem de insanı hayatı bir bütün olarak algılamaktan alıkoyan bazı meslek mübtelâlıklarının önüne geçilmiş olunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Kafiye, Değerler Eğitimi, ez-Zemahşerî, Makâmât.

Kaynakça

• Ayyıldız, Erol, “Mekame”, DİA, XXVII 417-419.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, Sâhîhu’l-Buhârî, Dâru ibn-i Kesîr, 1993.
• Dayf, Şevkî Makâme, Dâru’l-Meârif, 5.Baskı, Mısır, 1980.
• el-Heytemî, Nûreddîn Alî b. Ebî Bekr, Mecmau’z-Zevâid, I-X, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1412.
• İbnu’l-Esîr, Diyâu’d-Dîn (ö 637h), el-Meselu’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtibi ve’ş-Şâir, Tahk., Kâmil Muhammed Uvayda, 1.Baskı, Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, Beyrût,1998.
• Mubârek, Zekî, en-Nesru’l-Fennî fi’l-Karni’r-Râbi’, Dâru’l-Cîl, Beyrût, 1975.
• Yâgî, Abdurrahman, Re’yun fi’l-Mekâmât, 1. Baskı, Menşûrâtu’l-Mektebi’t-Ticârî, Beyrût, 1969.
• ez-Zemahşerî, Esâsu’l-Belâga, Mektebetu’n-Nâşirîn, 1.Baskı, Beyrût, 1996.
• , Şerh’ul-Makâmât, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 1402.
• ,el-Musteksâ fî Emsâli’l-Arab I-II, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2. Baskı, Beyrût, 1987.