NARSİZM İLE ÖZGÜVEN ARASINDAKİ İLİŞKİDE İSLÂMÎ EĞİLİMİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2016, Sayı: 66, 551 - 562, 28.04.2016

Orhan Gürsu Çiğdem Apaydın

Öz

Bu araştırmanın amacı, İslâmî eğilimin narsizm ile özgüven arasındaki aracılık etkisini ve bu kavramlar arasındaki yapısal ilişkiyi incelemektir. Bu araştırmanın çalışma grubunu Akdeniz üniversitesinde görev yapan 171 öğretim üyesi oluşturmaktadır. Araştırmada araştırmacılar tarafından geliştirilen narsizm, özgüven ve İslâmî eğilim ölçekleri kullanılmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Narsizmin, özgüvenin ve İslâmî eğilimin boyutları arasındaki doğrusal ilişkilerin derecesini ve yönünü incelemek için Pearson Korelâsyon Katsayısı, narsizm ile özgüven arasında İslâmî eğilimin aracılık rolü ile kavramlar arasındaki yapı, yol (path) diyagramıyla modellenmiştir. Alan-yazına dayalı olarak geliştirilen araştırma modeli iyi bir uyum göstermemiş ve verilere dayalı olarak yeniden modellenmiştir. Geliştirilen modele göre İslâmî eğilim narsizm ile özgüven arasında aracılık etkisi yapmamakta, narsizm ile İslâmî eğilim arasında ilişki bulunmamakta, narsizm ile özgüven arasında pozitif yönde, İslâmî eğilim ile özgüven arasında negatif yönde ilişki bulunmaktadır. Sonuç olarak öğretim üyelerinde narsistlik arttıkça özgüvenleri yükselmekte, İslâmî eğilimleri azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Narsizm, Özgüven, Özsaygı, İslâmî Eğilim, Öğretim Üyeleri.

Kaynakça

• Akın, A. (2007). Öz-güven ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 167- 176.
• Altun, R. (2015). Narsisizm ve dindarlık. Samsun: Kitap & Cafe Serüven Yayınları.
• Baumeister, R. F., Smart, L., & Boden, J. M. (1996). Relation of threatened egotism to violence and aggression: The dark side of high selfesteem. Psychological Review, 103(1), 5-33.
• Baumeister, R. F. Bushman, B. J. & Campbell, W. K. (2000). Self-esteem, narcissism, and aggression: Does violence result from low self-esteem or from threatened egotism? Current Directions in Psychological Science, 9(1), 26-29.
• Baumeister, R.F. (2001). Violent pride: Do people turn violent because of self-hate, or self-love? Scientific American, 284(4), 96-101.
• Baumeister, R.F.,Campbell, J. D., Krueger, J. I., & Vohs, K. D. (2003). Does high selfesteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? Psychological Science in the Public Interest, 4(1), 1-44.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strateggic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Brown, R.P. & Hill,V.Z., (2004). Narcissism and the non-equivalence of self-esteem measures: A matter of dominance? Journal of Research in Personality, 38(6), 585–592.
• Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Emmons, R.A. (1984). Factor analysis and construct validity of the narcissistic personality inventory. Journal of Personality Assessment, 48(3), 291- 300.
• Francis, L. J., Kerr, S. & Lewis, C. A. (2005). Assessing attitude towards Christianity among adolescents in South Africa: The Francis Scale. South African Journal of Psychology, 35(1), 147- 155.
• Freud, S. (2012). Narsizm üzerine ve Schreber vakası (Çev. Banu Büyükkal, Saffet Murat Tura), Dördüncü Basım. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Ghorbani, N., Watson, P.J., Krauss, S.W., Mark, N. B., & Davison, H. K. (2004). Social science as dialogue: Narcissism, individualist and collectivist values, and religious interest in Iran and the United States. Current Psychology: Development, Learning, Personality, Social, 23(2), 111-123.
• Hill, Z.V., Green, B.A., Arnau, R.C., Sisemore, T.B., & Myers, E.M. (2011). Trouble ahead, trouble behind: Narcissism and early maladaptive schemas. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 42(1), 96-103.
• Hisham, A. R. , Pargament, K. I. , Mahoney, A. & Stein, C. (2008). A Psychological measure of Islamic religiousness: Evidence for relevance, reliability and validity. International Journal for the Psychology of Religion, 18(4), 291- 315.
• Kartopu, S. (2013). Narsisizmin dindarlık eğilimleriyle ilişkisi: Gümüşhane Üniversitesi örneği. The Journal of Academic Social Science Studies,6(6), 625-649.
• Kernberg, O. (1975). Borderline conditions and pathological narcissism. Northvale, NJ: Jason Aronson, Inc.
• Kernberg, O. (1999). Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm, (Çev. M. Atakay). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kohut, H. (1968). The psychoanalytic treatment of Narcissistic Personality Disordersoutline of a systematic approach. Psychoanalytic Study of the Child, 23, 86- 113.
• Konrath, S., & Bonadonna, J.P. (2014). Narcissism. In Whitbourne, S. (Ed.), The Encyclopedia of Adulthood and Aging, Wiley Press.
• -----------------------------------------------------Kur’ân, 31/18-19; 26/215; 48/29; 5/54.
• Lasch, C.(1979). Culture of narcissism. New York: W.W. Norton and Company Inc. Lauster, P. (2000). Kendine güven, Ankara: Doruk Yayınları.
• Ok, Ü. (2011). Dini tutum ölçeği: ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. http://www.insanbilimleri.com
• Özel, İ. (2014). Dindarlarda narsizm: Yüksek din eğitimi alan öğrenciler üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32), 310-327.
• Pargament, K. I. (1997). The psychology of religion and coping. New York: The Guilford Press
• Raskin, R., Novacek, J. & Hogan, R. (1991). Narcissism, self-esteem, and defensive selfenhancement. Journal of Personality, 59(1), 19-38.
• Raskin, R. N., & Terry, H. (1988). A principal-components analysis of the narcissistic personality inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890–902.
• Raskin, R., & Hall, C. S. (1979). A narcissistic personality inventory. Psychological Reports, 45(2), 590.
• Shafii, M. (1988). Freedom From the self: Sufism, Meditation and psychotherapy. New York: Humar Sciences Press.
• Tiliouine, H. & Belgoumidi, A. (2009). An exploratory study of religiosity, meaning in life and subjective wellbeing in Muslim students from Algeria. Applied Research Quality Life, 4(1),109–127.
• Twenge, J. M. & Campbell, W.K. (2010). Narsisizm illeti, (çev. Özlem Korkmaz) İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Watson, P. J., Hood, R.W.Jr., Foster, S.G. & Morris, R.J., (1988). Sin, depression, and narcissism. Review of Religious Research, 29(3), 295-305.
• Watson, P. J., Hood, R.W. Jr. & Morris, R. J., (1984). Religious orientation, humanistic values, and narcissism. Review of Religious Research, 25(3), 257-264.
• Wink, P., Michele, D. & Kristen, F. (2005). Spiritual seeking, narcissism, and psychotherapy: How are they related? Journal for the Scientific Study of Religion, 44(2), 143– 158.
• Zondag, H.J., & Marinus V. U. (2010). I just believe in me: Narcissism and religious coping. Archive for the Psychology of Religions, 32(1), 69–85.