ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER VE FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN YARDIMCI KİTAP KULLANMA NEDENLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2020, Sayı: 83, 565 - 578, 30.09.2020

Mehmet Akif Haşıloğlu Hatice Güler Ebru Durmaz

Öz

Bu araştırma ortaokul sosyal bilgiler ve fen bilimleri branş öğretmenlerinin ders kitaplarının yanı sıra yardımcı kaynak kitapları kullanma sebeplerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmacılar tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Öncelikle beş adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakat formu hazırlanmıştır. Bu sorular iki uzman görüşüne sunulmuş, uzmanların verdiği bilgiler sonucunda soru sayısı dörde düşürülerek diğer soruların kapsamı ile ilgili düzeltmeler yapılmıştır. Yardımcı kitap kullanan öğretmenlere yardımcı kitap alırken nelere dikkat ettikleri, yardımcı kitabın öğrenciye ve öğretmene ne gibi faydası olduğu soruları sorulmuştur. Araştırmaya Türkiye’nin Ağrı ili ve ilçe okullarında görev yapan 6 fen bilimleri, 6 sosyal bilgiler öğretmeni olmak üzere toplam 12 branş öğretmen gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada temel nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise betimsel, sistematik ve veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularından elde edilen bazı sonuçlar şu şekildedir: Araştırmanın sonucunda hem sosyal bilgiler hem de fen bilimleri öğretmenlerinin büyük bir çoğunluğu görsel zenginlik ve uygulama fazlalığının yer alması, konu tekrarı ile kalıcı öğrenme sağlaması, konu anlatımında önemli nokta vurgusu, anlaşılır bir dil kullanılması gibi sebeplerden dolayı öğrencilerine yardımcı kitap aldırdıkları sonucuna varılmıştır. Sosyal Bilgiler ve Fen Bilimleri öğretmenleri yardımcı kitapları aldırırken bu kitapların (MEB) Milli Eğitim Bakanlığı programına uygun olması ve MEB sınavlarına benzer soruların var olması, etkinlik sayısının ve soru çeşidinin fazla olması, bilgi çeşitliliği, anlatım dili ve kaliteli soruların yer almasına dikkat ettikleri ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Fen Bilimleri, Ders Kitapları, Yardımcı Kitaplar, Ortaokul.

Kaynakça

• Altunışık, R., Çoşkun, R., Yıldırım, E. & Bayraktaroğlu, S.(2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (6. Baskı), Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158).
• Bakar, E., Keleş, Ö. & Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6. sınıf fen ve teknoloji dersi kitap setleriyle ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 10(1).
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Başer, N. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin matematik ders kitaplarını kullanma yolları ve onların öğrencilerin matematik ders kitaplarını kullanma yolları ve matematik ders kitabı hakkındaki görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Binbaşığolu, C. (1995). Okullarda öğretim sorunları. Ankara: Eğitimciler Derneği Yayınları.
• Böyük, E. T. (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programının TEOG ve TIMSS sınavları kapsamında incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler.
• Dayak, E. (1998). İlköğretim 5.sınıf ders kitaplarının eğitim-öğretime uygunluğunun değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duban, N. (2008). Analysing the elementary science and technology coursebook and student workbook in terms of constructivism. Proceedings of Word Academy of Science, Engineering and Technology, 2(2), 430-434.
• Erdoğan, Ü. (2004). İlköğretim 4. ve 5. sınıflarda yardımcı kaynak olarak kullanılan ünite dergilerinin eğitsel yönden öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Esen, S. (2017). 7. sınıf sosyal bilgiler dersi kitabının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gün, C. K. (2009). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf matematik ders kitabına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngör, H. & Çavuş, H. (2015). İlkokul 4. sınıf matematik dersi “kesirler” konusunun öğretiminde öğretmenin yardımcı kitap kullanımının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 251- 271.
• Işık, C. (2008). İlköğretim ikinci kademesinde matematik öğretmenlerinin matematik ders kitabı kullanımını etkileyen etmenler ve beklentileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (1), 163-176.
• Karamustafaoğlu, S., Salar, U., & Celep, A. (2016). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders ki- tabına yönelik öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-118.
• Katipoğlu, M. & Katipoğlu, S. N. (2016). Matematik öğretmenlerinin öğrenci ders kitabı hakkındaki görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(3), 156- 165.
• Kavaz, S. (2006). Liselerde okutulan fizik ders kitaplarının analizi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
• LeCompte,M.D.&Goetz,J. P.(1984)Ethnographic data collection in evaluation research in D.M. Fetterman (Ed.), Ethnographyin educational evaluation, Beverly Hills, CA: Sage.
• Littman, J., & Connaway, L. S. (2004). A circulation analysis of print books and e-books in on academic research library. Library resources and technical services, 48(4), 256-262.
• Milli Eğitim Bakanlığı (1998). Milli eğitim bakanlığı ders kitapları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik, Tebliğler dergisi, 2492.1., 1004.
• Mazlum, Ö. & Mazlum, S. F. (2016). İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 4 (1), 1-18.
• Oğuzkan, F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Taş, H. & Minaz, M. B. (2018). Derslerde yardımcı kaynak kullanılmasının öğretmen, veli ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. SETSCI Conference Indexing System, 3(4), 582-589.
• Taşdemir, M. (1994). Okullarımızda kaynak, yardımcı kaynak (dergiler) problemi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 203, 24-25.
• Tindall, L. C. (1996).A comparison of teaching social studies using a traditional textbook approach versus using a literature based approach, Master's Research Project, Georgia: Mercer University.
• Turan, A. C. (1994). Eğitim-öğretimde ünite dergilerinin yeri ve önemi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 121, 24-25.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, V. Y. (2018). Öğretmen, öğrenci ve velilerin ortaokul düzeyinde verilen günlük ödevler hakkındaki görüşleri. Millî Eğitim Dergisi, 47(220), 201-224.
• Zhu, Y. V. & Fan, L. (2002, Mayıs). Textbook use by Singaporean mathematics teachers at lower secondary level. Edge, Douglas and Yap, Ban Har (eds.) (pp. 194- 201 ). In Mathematics Education for a Knowledge-Based Era. Proceedings of Second East Asia Regional Conference on Mathematics Education & amp; Ninth Southeast Asian Conference on Mathematics. Association of Mathematics Edu- cators, Singapore.