ENFLASYON DİRENCİNİN YAPISAL KIRILMALAR DİKKATE ALINARAK OTOREGRESİF MODELLEME İLE ANALİZ EDİLMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 79, 255 - 276, 14.10.2019

İrfan Demir Uğur Sivri

Öz

Enflasyon direnci bir şok sonrası enflasyon oranının uzun dönem ortalamasına ne kadar çabuk döneceğini gösteren bir katsayıdır. Bu katsayı ne kadar düşük olursa enflasyonun uzun dönem ortalamasına dönüşü o kadar hızlı olur. Bu değer para politikasının başarısını etkilemesi yanında para politikasının başarısının bir göstergesi olarak da değerlendirilmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisine ait enflasyon direncini incelemek amacıyla 1982:03-2017:12 dönemini kapsayan aylık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) enflasyon verileri tek değişkenli yaklaşım kullanılarak analiz edilmiştir. Enflasyon oranı, TÜFE endeksinin bir önceki aya göre yüzde artış oranı olarak hesaplanmıştır. Enflasyon direncini hesaplamak amacıyla enflasyon oranı için AR(1) denklemi tahmin edilmiştir. Bu çalışmayı diğer çalışmalardan ayıran en önemli husus, yapısal kırılmaların gerek durağanlık testleri gerekse de enflasyon direnci analizleri üzerindeki etkilerinin göz önüne alınmasıdır. Analizde öncelikle yapısal kırılmalı LM birim-kök testi neticesinde enflasyon serisi üç döneme ayrılmıştır. Analizin ikinci aşamasında her dönem için ayrı ayrı enflasyon direnci ve ortalama enflasyon oranı hesaplanmıştır. Sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde 1982:03-1988:02 arasını kapsayan birinci dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 4.9, enflasyon direnci 0.40, 1988:03-2001:04 arasını kapsayan ikinci dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 7.3, enflasyon direnci 0.36, 2001:05-2017:12 arasını kapsayan üçüncü dönemde uzun dönem ortalama enflasyon oranı % 2.34, enflasyon direnci ise 0.59 olarak bulunmuştur. Ayrıca üçüncü dönemde tahmin edilen otoregresif modelde bir adet yapısal kırılma olduğu ve kırılma öncesi 0.71 olan enflasyon direncinin kırılma sonrasında 0.18’e düştüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon Direnci, TÜFE, Türkiye, Otoregresyon, Yapısal Kırılma.

Kaynakça

• Altınok, S., Şahin, A. ve Çetinkaya, M. (2009). Frekans-alanda enflasyon direnci araştırması: Türkiye örneği. Kamu-İş (Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası Dergisi), 10 (4), 1-20.
• Angeloni, I., Gali, J., Aucremanne, L., Levin, A., Ehrmann, M. ve Smets, F. (2006). New evidence on inflation persistence and price stickiness in the Euro area: Implicationsformacromodeling. Journal of the European Economic Association, 4 (2-3), 562-574.
• Bai, J. ve Perron, P. (1998). Estimating and testing linear models with multiple structural changes. Econometrica, 66 (1), 47-78.
• Bai, J. ve Perron, P. (2003). Computation and analysis of multiple structural change models. Journal of Applied Econometrics, 18 (1), 1-22.
• Balcılar, M. (2004). Persistence in inflation: Does aggregation cause long memory? Emerging Markets Finance and Trade, 40 (5), 25-56.
• Bank, S. ve Sivri, U. (2017). Zamanla değişen FVFM betaları için Cournot oligopolü altında yeni bir arayış: Ters yönlü beta değişimleri. 21. Finans Sempozyumu, Balıkesir/Türkiye, 1089-1102.
• Belaire-Franch, J. (2019). A note on the evidence of inflation persistence around the world. Empirical Economics, 56 (5), 1477-1487.
• Ben Aissa, M. S. ve Jouini, J. (2003). Structural breaks in the U.S. inflation process. Applied Economics Letters, 10 (10), 633-636.
• Ben Aissa, M. S., Boutahar, M. ve Jouini, J. (2004). Bai and Perron's and spectral density methods for structural change detection in the US inflation process. Applied Economics Letters, 11 (2) 109-115.
• Canarella, G. ve Miller, S. M. (2016). Inflation persistence and structural breaks: The experience of inflation targeting countries and the USA. Journal of Economic Studies, 43 (6), 980-1005.
• Caporin, M. ve Gupta, R. (2017). Time-varying persistence in US inflation. Empirical Economics, 53 (2), 423-439.
• Cecchetti, S. G. ve Debelle, G. (2006). Has the inflation process changed? Economic Policy, 21 (46), 312-352.
• Coenen, G. (2003). Inflation persistence and robust monetary policy design. European Central Bank Working Paper Series No.290.
• Emirmahmutoğlu, F., Saraçoğlu, B. ve Güney, S. (2010). Türkiye’de enflasyon direngenliğinin Bai-Perron yöntemi ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (2), 1-26.
• Ermişoğlu, E. (2013). Türkiye’de enflasyon hedeflemesi: Bir başarı hikâyesi mi? BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 7 (1), 31-58.
• Gerlach, S. ve Tillmann, P. (2012). Inflation targeting and inflation persistence in Asia- Pacific. Journal of Asian Economics, 23 (4), 360-373.
• Jouini, J. ve Boutahar, M. (2003). Structural breaks in the U.S. inflation process: A further investigation. Applied Economics Letters, 10 (15), 985-988.
• Koç, S. ve Abasız, T. (2012). Türkiye ve seçili AB ülkeleri açısından enflasyon sürekliliğinin analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (1), 102-113.
• Kumar, M. S. ve Okimoto, T. (2007). Dynamics of persistence in international inflation rates. Journal of Money, Credit and Banking, 39 (6), 1457-1479.
• Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics, 85 (4), 1082-1089.
• Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2004). Minimum LM unit root test with one structural break. Boone NC Appalachian State University Faculty of Economics Working Papers No. 04-17.
• Levin,A.T. ve Piger,J. M.(2004).Isinflation persistence intrinsic in industrial economies? European Central Bank Working Paper Series No. 334.
• Li, T. ve Wei, J. (2015). Multiple structural breaks and inflation persistence: Evidence from China. Asian Economic Journal, 29 (1), 1-20.
• Lünnemann, P. ve Matha, T. Y. (2004). How persistent is disaggregate inflation? An analysis across EU15 countries and HICP sub-indices. European Central Bank Working Paper Series No. 415.
• MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11 (6), 601-618.
• Ng, S. ve Perron, P. (1995). Unit root testsinARMAmodels with data-dependent methods for the selection of the truncation lag. Journal of the American Statistical Association, 90 (429), 268-281.
• Noriega,A. E. ve Ramos-Francia, M. (2009). The dynamics of persistence in US inflation. Economics Letters, 105 (2), 168-172.
• O’Reilly, G. ve Whelan, K. (2005). Has Euro-area inflation persistence changed over time? The Review of Economics and Statistics, 87 (4), 709-720.
• Oğuz, Ş. (2010). Türkiye’de enflasyon sürekliliğinin analizi: Tarihsel trendi ve TÜFE alt gruplarındaki farklılaşması. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Erişim Tarihi: 19.12.2018, http://www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/sebnemoguz. pdf
• Özçiçek, Ö. (2011). Türkiye’de sektörel enflasyon direnci. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 57-68.
• Paya, I., Duarte,A. ve Holden, K. (2007). On the relationship between inflation persistence and temporal aggregation. Journal of Money, Credit and Banking, 39 (6), 1521- 1531.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica, 57 (6), 1361-1401.
• Pivetta, F. ve Reis, R. (2007). The persistence of inflation in the United States. Journal of Economic Dynamics and Control, 31 (4), 1326-1358.
• Roache, S. K. (2014). Inflation persistence in Brazil - a cross country comparison. IMF Working Paper No. 14/55.
• Sivri, U. (2017). Is inflation rate of Turkey stationary? Evidence from unit root tests with and without structural breaks. Review of Economic and Business Studies, 10 (2), 29-52.
• Tillmann, P. (2012). Inflation targeting, aggregation and inflation persistence: Evidence from Korean CPI components. Seoul Journal of Economics, 25 (3), 233-254.
• Tunay, K. B. (2009). Türkiye’de enflasyon sürekliliğinin ABKBHO modelleriyle analizi. Öneri, 8 (31), 249-257.
• Yilmazkuday, H. veAkay, K. (2008).An analysis of regime shifts in the Turkish economy. Economic Modelling, 25 (5), 885-898.
• Zhang, C. ve Clovis, J. (2009). Modeling U.S. inflation dynamics: Persistence and monetary policy regimes. Empirical Economics, 36 (2), 455-477.