ŞEVKÂNÎ’NİN ES-SEYLÜ’L-CERRÂR ADLI ESERİNE DAİR BİR İNCELEME

Yıl 2019, Sayı: 79, 345 - 360, 14.10.2019

Sümeyye Onuk Demirci

Öz

1173-1250 (1760-1834) yılları arasında yaşayan Yemenli âlim Şevkânî, otuz yaşlarına geldiğinde bağlı bulunduğu Zeydiyye mezhebinden ayrılarak kendisini mutlak müctehid ilan etmiştir. Bundan sonra da gerek eserlerinde gerek fetvalarında hiçbir mezhebe bağlı kalmadan kendi icithadıyla hükmetmiştir. Ardında üç yüze yakın telifât bırakan Şevkânî’nin en önemli eserlerinden biri, füru fıkıh alanında kaleme aldığı es-Seylü’lcerrâr isimli eseridir. es-Seylü’l-cerrâr, Yemen'deki hâkim fıkıh mezhebi olan Hâdevîliğin temel metinlerinden biri kabul edilen el-Ezhâr’ın şerhidir. Aynı zamanda Hâdevîliğe yönelik bir reddiye niteliği de taşıyan bu şerh, Şevkânî’nin hem Zeydî-Hâdevî fıkhı hem de Ehl-i Sünnet fıkıh mezhepleri karşısında kendisini nasıl konumlandırdığının anlaşılması açısından önem taşımaktadır. Şevkânî birçok fıkhî meselede hem Hâdevî mezhebinin görüşlerini hem de farklı Sünnî mezheplerin görüşlerini yanlış bularak tenkit etmekte ve yerine kendi ictihadlarını ikame etmektedir. Şevkânî’nin fıkıh anlayışına ışık tutan ve nihâî ictihadlarına yer veren es-Seylü’l-cerrâr, telif edildiği andan itibaren olumlu, olumsuz pek çok eleştiriyle karşılaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şevkânî, es-Seylü’l-cerrâr, el-Ezhâr, Zeydiyye, Hâdevîlik, Yemen

Kaynakça

• Amrî, Hüseyin b. Abdullah, el-İmamü'ş-Şevkânî râidu asrihî, Beyrut: Dârü'l-Fikri'l-Mu- asır, 1990.
• Ayzerî, Ebu’l-Hasan Abdurrahman b. Muhammed, el-İhtiyârâtü’l-ilmiyye fi’l-mesâili’l- fıkhiyye li’l-imam Muhammed b. Ali eş-Şevkânî, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2005.
• Haykel, Bernard, Revival and Reform in Islam The Legacy of Muhammed el-Shawkânî, New York: Cambridge University Press, 2003.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870), el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul: Dârü’t-tıbâati’l-âmire, h.1315, C.1-8.
• Dârekutnî, Ebu'l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed (385/995), Sünenü’d-Dârekutnî, thk. Ab- dullah Haşim Yemani Medeni, Medine: Dârü’l-mehasin, 1966.
• ed-Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fazl (v. 255/868), Sünenü'd- Dârimî, thk. Fevvaz Ahmed ez-Zemerlî, Hâlid es-Sebi’, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l- Arabî, 1987, C.1-2.
• Demirci, Kadir, Zeydiyye’nin Hadis Anlayışı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî (275/889), Kitâbü’s-Sü- nen, thk. Muhammed Avvame, Cidde: Dârü’l-kable li’s-sekâfeti İslâmiyye, 1998/1419, C.1-4.
• Ekva‘, İsmail b. Ali, Hicerü’l-ilm ve meâkilühû fi’l-Yemen, Beyrut: Dârü’l-Fikri’l-Muâsır, 1995, C.1-3.
• Kaya, Eyyüp Said; Okuyucu, Nail, “Şevkânî”, DİA, c. XXXIX, s. 22-28.
• Köse, Saffet, “Hâdî ilelhak”, DİA, c. XV, s. 17-18.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî Müslim b. el-Haccâc (261/875), Sahîhu Müslim, Kahire: Dâru ihyai’l-kütübi’l-Arabiyye, 1955/1374-1956/1375, C.1-5.
• en-Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb (303/915), Sünenü’n-Nesâî, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1930/1348.
• Okuyucu, Nail, Şevkânî’nin Fıkıh Tarihi Anlayışı ve Mezheplere Bakışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008.
• eş-Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed (1250/1834), el-Bedrü't-tâli' bi-mehâsin men ba'de'l-karni's-sâbi', Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, t.y., C.1-2.
• _______, İrşâdü’l-fuhûl ilâ tahkîki’l-hak min ilmi’l-usûl, thk. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2007.
• _______, el-Kavlü'l-müfid fî edilleti'l-ictihad ve't-taklid, thk. Abdurrahman Abdülhalik, Kuveyt: Dârü'l-Kalem, 1980.
• _______, es-Seylü’lcerrâr el mütedeffik alâ hadâikı’l-Ezhâr, thk. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2008, C.1-3.
• _______, İthâfü’l-ekâbir bi’isnâdi’d-defâtir, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1999.
• Seyyid Ahmed Hüseyni, Müellefâtü’z-Zeydîyye, Kum: Mektebetu Ayetullah el-Uzma el- Mar’aşi en-Necefi, h.1413, C.1-3.
• Yavuz, Adil, Muhammed b. Ali Şevkani Hayatı, İlmi Şahsiyeti ve Hadisciliği, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2003.
• Yücel, Fatih, Zeydî Usulcülerin Kaynak Anlayışı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008.
• Zebâra, Muhammed b. Muhammed es-San'ânî, Neylü'l-vatar min terâcimi ricâli'l-Yemen fi'l-karni's-sâlis aşar, San'a: Merkezü'd-Dirâsât ve'l-Buhûs, t.y., C.1-2.