AKRAN DEĞERLENDİRMESİNE GÖRE TÜRKÇE ÖĞRETMEN ADAYLARININ HAZIRLIKLI KONUŞMA BECERİSİNDE ÖNEM VERDİKLERİ HUSUSLAR

Yıl 2019, Sayı: 80, 393 - 412, 26.12.2019

Ömer Kemiksiz

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının hazırlıklı konuşma becerisinde önemli gördükleri noktaların akran değerlendirme tekniği kullanılarak tespit edilmesidir. Araştırma, 2017-2018 eğitim öğretim yılı bahar döneminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcıları Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Programında öğrenim gören 32’si kız, 10’u erkek toplam 42 öğretmen adayıdır. 9 hafta süren uygulama aşamasında her bir katılımcının sınıf ortamında gerçekleştirdiği hazırlıklı konuşma, dinleyiciler tarafından değerlendirilmiştir. Tarama modelinde yürütülen çalışmanın verileri öğretmen adayları tarafından tutulan akran değerlendirme defterleri aracılığıyla elde edilmiş ve içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Yapılan analizler sonucu öğretmen adaylarının hazırlıklı konuşmalarda önemli gördükleri hususlar “içerik, diksiyon, beden dili, ortam, üslup, görgü kuralları ve kaygı” olmak üzere yedi temada toplanmıştır. Bu temalar altında da çeşitli kodlara yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre içerik, beden dili, diksiyon ve kaygı temalarının öğretmen adayları tarafından hazırlıklı konuşmalarda daha önemli görüldüğü belirlenmiştir. Kodlar bazında ise “jest ve mimiklerin kullanımı, ses şiddeti, konu seçimi, göz teması kurma ve dinleyicileri konuşmaya katma”, katılımcıların üzerinde en çok durdukları noktalar olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Konuşma Becerisi, Konuşma Türleri, Hazırlıklı Konuşma, Akran Değerlendirme, Öğretmen Adayları.

Kaynakça

• Akbayır, S. (2014). Nasıl konuşabilirim? Sözün ve sesin incelikleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Akkaya, A. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma sorunlarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 405-420.
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve sözlü anlatım-Kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arslan, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin “topluluk karşısında konuşma” ile ilgili çeşitli görüşleri (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi örneği). Turkish Studies- - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 221-231.
• Arslan, M. (2017). Ana dili olarak Türkçe öğretimi ve temel dil becerilerinin gelişiminde karşılaşılan sorunlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 63-77.
• Aykaç, M. ve Çetinkaya, G. (2013). Yaratıcı drama etkinliklerinin Türkçe öğretmen aday- larının konuşma becerilerine etkisi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 671-682.
• Babacan, M. (2008). Yazılı ve sözlü anlatım-Kompozisyon bilgileri. İstanbul: 3F Yayıne- vi.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (1998). Bedenin dili. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Başaran, M. ve Erdem, İ. (2009). Öğretmen adaylarının güzel konuşma becerisi ile ilgili görüşleri üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 743-754.
• Benzer, A. (2015). Türkçe öğretiminde beden dili kullanımının öğrenme ve tutum üzerin- deki rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 33-47.
• Bulut, K., Açık, F. ve Çiftçi, Ö. (2016). Mikro öğretim tekniğinin Türkçe öğretmen adaylarının konuşma becerilerine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 134-150.
• Creswell J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çintaş-Yıldız, D. (2015). Etkileşimli öğretim stratejisinin Türkçe eğitimi ana bilim dalı öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 14-43.
• Dervişoğlu, İ. ve Yılmaz, M. Y. (2005). Güzel ve etkili konuşma. İstanbul: Papatya Ya- yınları.
• Duran, E. ve Kaplan, K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin hazırlıklı konuşmadaki konu seçme eğilimleri. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(3), 544-565.
• Er, O. ve Demir, Ö. (20123). Konuşma becerisinin Türkçe öğretmenleri tarafından kullanılabilirliğine ilişkinTürkçeöğretmeni adaylarınıngörüşlerininincelenmesi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1), 1417-1436.
• Eyüp, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin konuşma becerilerini kullanmaya yönelik tutumları. Millî Eğitim Dergisi, 197, 95-113.
• Gökçe, B. ve Çelebi, S. (2015). Fen bilgisi öğretmeni adaylarının tartışmacı metinlerinde düşünceyi geliştirme yolları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 11-30.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2014). Anlatma teknikleri-2: Uygulamalı konuşma eğitimi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi-Yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Yayınları.
• Habacı, İ., Ürker, A., Bulut, S., Atıcı, R. ve Habacı, Z. (2013). Beden dilinin eğitim öğre- tim üzerine etkileri. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 1639-1655.
• Hamzadayı, E. ve Dölek, O. (2017). Konuşma becerisinin değerlendirilmesinde Türkçe öğretmenlerinin yaklaşımları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 135- 151.
• İşcan, A. (2015). Diksiyon, ses bilgisi ve ses eğitimi. Abdullah Şahin (Ed.), Konuşma eğitimi-Yöntemler etkinlikler (s.59-118). Ankara: Pegem Yayınları.
• Karaalioğlu, S. K. (1976). Sözlü-yazılı kompozisyon konuşmak ve yazmak sanatı. İstanbul: İnkılap ve Aka Yayınları.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara. Nobel Yayıncılık.
• Kartallıoğlu, N. (2018). Bilişsel farkındalık stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerini geliştirmeye etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1160-1186.
• Kurudayıoğlu, M. (2011a). Konuşma eğitimi. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. (2011b). Türkçe öğretmeni adaylarının sözlü anlatımlarının düşünceyi geliştirme teknikleri açısından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 213-226.
• MEB. (2006). Türkçe dersi (6, 7, 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe dersi ( 1-5. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Özbay, M. ve Kardaş, D. (2015). Hazırlıklı konuşma becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi: Öğretmen adayları ne durumda?. International Journal of Langu- age Academy, 3(3), 1-10.
• Özdemir, E. (2014). Anlatım sanatı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özdemir, S. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma kaygısını gidermede hazırlıklı konuşmaların rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergi- si, 18 (1), 361-374.
• Sağlam, Ö. ve Doğan, Y. (2013). 7. sınıf öğrencilerinin hazırlıksız konuşma becerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 43-56.
• Sargın, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin konuşma becerilerinin değerlendirilmesi- Muğla ili örneğinde. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarıca, S. ve Gündüz, M. (1999). Güzel konuşma yazma: Kompozisyon. İstanbul. Fil Yayınevi.
• Sevinçgül, Ö. (1989). Güzel konuşma ve yazma sanatı. İstanbul: Zafer Yayınları. Taşer, S. (2015). Konuşma eğitimi. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Temizkan, M. (2009). Akran değerlendirmenin konuşma becerisinin geliştirilmesi üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 90-112.
• Temizkan, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilgilendirici metinlerde düşünceyi geliştirme yollarını kullanma durumları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 13-32.
• Temizyürek, F. (2013). Konuşma türleri. Fahri Temizyürek, İlhan Erdem, Mehmet Temizkan (Ed.), Konuşma eğitimi sözlü anlatım (s. 171-198). Ankara: Pegem Yayınları.
• Tiryaki, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin tartışmacı metin yazma becerileri ile yazma kaygısı ve eleştirel düşünme becerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topçuoğlu-Ünal, F. ve Degeç, H. (2012). Öğretmen görüşlerine göre konuşma eğitiminde karşılaşılan sorunlar. International Journal of Social Science, 5(7), 735-750.
• Topçuoğlu-Ünal, F. ve Özden, M. (2014). Diksiyon ve konuşma eğitimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Vural, B. (2004). Toplum önünde etkili ve başarılı konuşma. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri-Yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.