The Concepts Of Vahdet-I Vucud And Vahdet-u Shuhud In The Risâle-i nûr Collection

Yıl 2022, Sayı: 92, 122 - 133, 31.12.2022

Melahat Beki

https://doi.org/10.17753/sosekev.1150350

Öz

The concepts of Vahdet-i Vucud and Vahdet-i Shuhud have influenced many sects of Sufism and have become the disposition of many saints throughout the history. Especially the fact that both ways of spiritual progress were based on unity and that they were very enjoyable dispositions followed with love have always kept the interest in these two disciplines fresh. How Said Nursî discussed these two concepts in his works called Risâle-i nûr Collection has been a matter of curiosity, such as which criticisms he directed with their similar and different aspects, and whether these two dispositions could be accepted as the highest level in Sufism in his eyes. It was especially discussed whether the spirit of Vahdet-i Vucud was the ultimate point of perfection in spiritual progress. In his works, Said Nursî also discussed and interpreted in detail the deficiencies of the idea of Vahdet-i Vucud, whether the verses of the Qur’an were in line with their apparent meaning, and the dangers that could lead people to fall. Nursî, who considered the idea of “Vahdet-i Shuhud” as more harmless than the idea of “Vahdet-i Vucud”, talked about the deficiencies of this mystical concept. And, he showed progress through the avenue of the Qur’an, which he called the profession of the Companions, and the way of the Companions and great saints, whom he called “succession of prophecy” as the highest spiritual level. After briefly mentioning the concepts of “Vucud”, “Vahdet-i Vucud”, and “Vahdet-i Shuhud”, the information and criticisms given about these two dispositions, which are discussed in many places in the Risâle-i nûr Collection, and ultimately Nursî’s opinions on these two concepts are summarized in the present study.

Anahtar Kelimeler

Vücûd, Vahdet-i Vücûd, Vahdet-i Shuhud, Risâle-i Nûr, Said Nursî

RİSALE-İ NUR KÜLLİYATINDA VAHDET-İ VÜCÛD VE VAHDET-İ ŞÜHÛD KAVRAMLARI

Öz

Vahdet-i vücûd ve vahdet-i şühûd kavramları, tasavvuf tarihi boyunca birçok tarikatı etkilemiş, birçok velinin meşrebi olmuştur. Özellikle her iki manevi terakki yolunun da tevhid-i zevkiyi esas alması ve aşk ile yürünen çok zevkli birer meşrep olması, bu iki meşrebe olan ilgiyi her zaman taze tutmuştur. Said Nursî’nin Risâle-i Nûr Külliyatı adını verdiği eserlerinde, bu iki kavramı nasıl ele aldığı; birbirleriyle benzer ve farklı yönleriyle hangi eleştirileri yönelttiği, kendisinin nazarında bu iki meşrebin tasavvufta en yüksek mertebe olarak kabul edilip edilemeyeceği gibi konular merak konusu olmuştur. Özellikle vahdet-i vücûd meşrebinin manevi terakkide en nihai kemal noktası olup olmadığı tartışılmıştır. Said Nursî de eserlerinde, pek çok yerde vahdet-i vücûd düşüncesinin noksanlıklarını, Kur'an ayetlerinin zahirine uygun olup olmadığını, insanı sürükleyebileceği tehlikeleri detaylıca ele almış ve yorumlamıştır. Vahdet-i vücûd düşüncesine göre vahdet-i şühûd düşüncesini daha zararsız gören Nursî, yine de bu tasavvufi kavramın da eksikliklerinden bahsetmiştir. Ve en yüksek manevi mertebe olarak, sahabenin mesleği dediği Kur’an’ın cadde-i kübrasından ilerlemeyi, verâset-i Nübüvvet dediği sahabelerin ve büyük evliyaların yolunu göstermiştir. Biz bu çalışmamızda, tasavvuf ıstılahında “vücûd” kavramı ile beraber, “vahdet-i vücûd” ve “vahdet-i şühûd” kavramlarına kısaca yer verdikten sonra, Risâle-i Nûr Külliyatındaki çeşitli eserlerde pek çok yerde ele alınan, bu iki meşrebe dair verilen bilgi ve eleştirileri, neticede de Nursî’nin bu iki kavrama dair görüşlerini özetlemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Vücud, Vahdet-i Vücud, Vahdet-i Şuhud, Risale-i Nur, Said Nursi, Vücûd, Vahdet-i Vücûd, Vahdet-i Shuhud, Risâle-i Nûr, Said Nursî.

Kaynakça

• Afîfî, Ebu’l Alâ, Fususu’l Hikem Okumaları İçin Anahtar, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2002.
• Aşkar, Mustafa, Molla Fenari ve Vahdet-i vücûd Anlayışı, Muradiye Kültür Yayınları Vakfı, No: 3, İlmi Eserler Serisi no: 1.
• Bursevî, İsmail Hakkı, Kenzî Mahfî, çev. Abdulkadir Çiçek, Kitsan Yayınları, İstanbul , ts.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınevi, İstanbul 2005.
• Çınar, Nazım, Ahmed b. Süleyman el-Ervâdi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri, (Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Anabilimdalı Tasavvuf Bilim Dalı, Kayseri 2019.
• Demirtaş, Ahmet Tunç, İbnü’l-Arabi’de Varlığın Birliği Felsefesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, Ankara 2004.
• el-Hakîm, Suad; İbnü’l-Arabi Sözlüğü, çev.Ekrem Demirli, Kabalcı Yayın Evi, İstanbul 2004.
• el-Kayserî, Davud, Mukaddemât, çev. Hasan Şahin, Turan Koç, Seyfullah Sevim, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri 1997.
• Erdem, Hüsamettin, Bir Allah, Alem Münasebeti Olarak Pantezim Ve Vahdet-i vücûd, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
• Ertuğrul, İsmail Fenni, Vahdet-i vücûd ve İbnü’l Arabi, ( hazırlayan: Mustafa Kara), İstanbul 2008. https://alaaddinbasar.com/nurla-aydinlanan-vahdet-ul-vucud/(Erişim Tarihi: 28.08.2022)
• İbnü’l Arabî, Fususu’l Hikem, çev. Ekrem Demirli, Kabala Yayınevi, İstanbul 1999.
• İmâm-ı Rabbâni, Ahmed bin Abdülahad el-Faruki es-Serhindi, Mektûbât, Arapçaya terc. Muhammed Murad Kazani el-Menzilevî, Enver Baytan Kitabevi, İstanbul tarihsiz, C.1.
• Kara, Mustafa, Vahdet-i vücûd ve İbnü’l-Arabi, İsmail Fenni Ertuğrul, İnsan Yayınları, İstanbul 1991.
• Kâşâni, Abdürrezzâk, Tasavvuf Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
• Kâşâni, Abdürezzâk, Te’vilât-ı Kâşâniyye, Dâru’l İlmiyye Yayınları, Beyrut 2011, C. 2.
• Konevi, Sadreddin, Vahdet-i vücûd ve Esasları, çev. Ekrem Demirli, Kapı Yayınları, İstanbul 2014.
• Nursî, Said,“Lem’alar” Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı; Nesil Yayınları, İstanbul 2006, C-1.
• Nursî, Said, “Lemeât”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2006, C-1.
• Nursî, Said, “Mektubat”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2006, C-1.
• Nursî, Said, “Mesnevi-i Nuriye”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2007, C-2.
• Nursî, Said, “Muhakemat”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2007, C-2.
• Nursî, Said, “Sözler”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2006, C-1.
• Nursî, Said, “Şualar”, Kaynaklı, İndeksli, Lügatli Risâle-i Nûr Külliyatı, Nesil Yayınları, İstanbul 2006, C-1.
• Okudan, Rifat, Gelenbevi ve Vahdet-i vücûd, Fakülte Kitabevi, Isparta 2006.
• Rumi, Mevlana Celaleddin, Mesnevi, çev. Veled İzbudak, MEB Yayınları, İstanbul 1988.
• Sunar, Cavit, Vahdet-i vücûd-Vahdet-i Şuhud Meselesi, Resimli Posta Matbaası Limited Şirketi, Ankara 1960.
• Tahralı, Mustafa, “Füsûsu’l-Hikem Şerhi ve Vahdet-i vücûd ile Alakalı Bazı Meseleler”, Füsûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, hazırlayanlar Dr. Mustafa Tahralı-Dr. Selçuk Eraydın, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1999, C.1.
• Yasa, Metin, İbnü’l-Arabi Ve Spinoza’da Varlık, Hece Yayınları, Ankara 2003.