Vocational Technical Education Attempt in the Ottoman Renovation Period: Boarding Beirut Commerce School

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı, 1 - 17, 27.10.2023

Abdullah Cengiz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1347798

Öz

In the Ottoman Empire, modern educational institutions in the civilian sense began to be opened as of the Tanzimat period. However, during the Tanzimat period, vocational schools could not be opened to train talented personnel in the field of vocational technique. As a result of some initiatives, Agricultural School in 1847 and Industry School in 1868 could be opened in Istanbul. Apart from these two vocational technical schools, a trade school was opened in Istanbul in 1883. Apart from Istanbul, necessary studies were carried out to open vocational and technical education institutions in other lands ruled by the Ottoman Empire, and as a result, vocational technical schools were opened and became operational. As in the other lands of the Ottoman Empire, it was decided to open a commercial school, one of the vocational and technical education institutions, in Beirut, which is in a geographically important location, and necessary attempts were made for this. This research was carried out with the systematic model technique. In the research, the reason for the opening of the boarding trade school in Beirut, the school's curriculum, the duties of the school's administrative and teaching staff, the student's admission conditions and exam status were tried to be evaluated. According to the results obtained from the research, although it was aimed to expand vocational and technical education in the period of Ottoman renewal, it became difficult for non-muslims to compete with their schools due to the lack of infrastructure.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Vocational Technical, Beirut, Commercial School

OSMANLI YENİLEŞME DÖNEMİNDE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİM TEŞEBBÜSÜ: LEYLİ (YATILI) BEYRUT TİCARET MEKTEBİ

Öz

Osmanlı Devleti’nde sivil anlamda modern eğitim kurumları Tanzimat döneminden itibaren açılmaya başlanmıştır. Ancak Tanzimat döneminde meslekî teknik alanında yetenekli eleman yetiştirecek meslekî mektepler açılamamıştır. Birtakım girişimlerin neticesinde İstanbul’da 1847 yılında Ziraat Mektebi, 1868 yılında ise Sanayi Mektebi açılabilmiştir. Bu iki meslekî teknik mektebin dışında ise 1883 yılında İstanbul’da ticaret mektebi açılmıştır. İstanbul haricinde meslekî teknik eğitim kurumlarının Osmanlı Devleti’nin hükmettiği diğer topraklarda da açılması için gerekli çalışmalar yapılmış ve bunun neticesinde meslekî teknik mektepleri açılarak faaliyete geçmiştir. Osmanlı’nın diğer topraklarında olduğu gibi meslekî teknik eğitim kurumlarından ticaret mektebi, coğrafî açıdan önemli bir konumda bulunan Beyrut’ta açılmasına karar verilmiş ve bunun için gerekli teşebbüslerde bulunulmuştur. Bu araştırma sistematik model tekniğiyle yürütülmüştür. Araştırmada leyli (yatılı) ticaret mektebinin Beyrut’ta açılma sebebi, mektebin ders programı, mektebin idarî ve öğretim kadrosunun görevleri, talebenin mektebe kabul şartları ve imtihan durumları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuca göre Osmanlı’nın yenileşme döneminde meslekî teknik eğitimin yaygınlaştırılması her ne kadar amaçlanmış olsa da altyapı yetersizliğinden dolayı gayrimüslimlerin mektepleriyle rekabet etmesi güçleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı devleti, Mesleki teknik, Beyrut, Ticaret mektebi

Kaynakça

• Aslanyürek, Y. (2015). Osmanlı Devleti’nde mesleki ve teknik okullar (1876-1908) (Tez No: 412271). [Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Beyrut vilâyeti salnamesi, H. 1326.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA]. Yıldız Maarif Nezareti Maruzatı [Y..PRK.MF].. Belge No:4, Dosya No: 41.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA]. Babıali evrak odası evrakı [BEO] Belge No:3133, Dosya No:234938.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA]. İrade hususi [İ.HUS. ]. Belge No: 157, Dosya No:52).
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA]. Yıldız maarif nezareti maruzatı [Y..PRK.MF..] Belge No:4, Dosya No:41.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA]. Yıldız umumi [Y.PRK. UM.]. Belge No:52, Dosya No:5.
• Çelik, K. (2010). Osmanlı hâkimiyetinde Beyrut (Tez No: 253951). [Yüksek Lisans Tezi Fırat Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çınar, E. (2007). XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Mesleki ve Teknik Eğitim. (Tez No: 217521). [Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Demirel, F. (2019). Selanik sanayi mektebi. Osmanlı modernleşme sürecinde Selanik vilayetinde eğitim (Ed: Fatih Demirel). (229-262) İdeal Kültür.
• Duman, T. (2002). Mesleki ve teknik eğitimin gelişimi. Türkler. Yeni Türkiye, 61-71.
• Dursun, D. (1992). Beyrut. Diyanet İslam Ansiklopedisi. 81-84.
• Erdoğan, A. (2016). Hamidiye ticaret mektebi. (Tez No: 434486) [Yüksek Lisans Tezi İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Selahattin Turan), Nobel Akademik.
• Özkul, A. S. (2017). Ticaret mektebinde verilen eğitim üzerine bir inceleme: “usûl-i ticaret dönemi” (1883-1916), 2(2), Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi. 5-42.
• Semiz, Y. & Kuş, R. (2004). Osmanlıda mesleki teknik eğitim, İstanbul sanayi mektebi (1869-1930). (15), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 275-295.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, M. A. (2010). Tanzimat döneminde meslek okulları, (Tez No: 273312). [Doktora Tezi Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, H. (2012). “Osmanlı yenileşme dönemi’nde Diyarbakır’da sivil mesleki teknik eğitim. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. (VII) 189-209.