Primary School Teachers' Mobbing Perception

Yıl 2023, Sayı: 96, 120 - 140, 27.12.2023

Hatice Vatansever Bayraktar , Esra Kuloğlu

https://doi.org/10.17753/sosekev.1293466

Öz

The aim of this study is to examine the level of mobbing perceptions of primary school teachers and to determine the differentiation of primary school teachers' perception of mobbing according to the variables of gender, age, marital status, professional seniority, working time at the school and educational status. Survey- descriptive method were used in the research. While the universe of the research is composed of primary school teachersworking in Istanbul Province Bağcılar District, the sample group consists of 245 teachers selected from this universe by the convenience sampling method. In the study, the demographic data form created by the researcher and the "Mobbing Scale" were used. SPSS program was used in the analysis of the data. As a result of the data analysis, it was seen that there was a difference in the mobbing perceptions of the primary school teachersin terms of gender, working time at school and professional seniority variables. As a result of the analyzes made, it was seen that the mobbing levels of female primary school teachersand those who are new to the profession are higher. In addition, it has been observed that there are differences between the duration of working at school and professional seniority and the level of mobbing. In particular, when the general score of the mobbing scale was examined, it was seen that the mobbing levels of the teachers with less experience were higher. In this regard, the rights of teachers exposed to mobbing should be protected and supported. Training should be organized to prevent mobbing at school. Considering that mobbing varies according to demographic factors such as gender, working hours and professional seniority, sensitivity should be shown in schools regarding this issue. Teachers should not remain silent when they encounter mobbing and should report this situation to the relevant authorities.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Mobbing perception, Primary school teachers

SINIF ÖĞRETMENLERİNİN MOBBİNG ALGISI

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin mobbing algılarının ne düzeyde olduğunu incelemek ve sınıf öğretmenlerinin mobbing algısının cinsiyet, yaş, bulunduğu okulda çalışma süresi, mesleki kıdem, medeni durum ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşma durumunu belirlemektir. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini İstanbul İli Bağcılar İlçesi’nde çalışmakta olan sınıf öğretmenleri oluştururken örneklem grubu ise bu evrenden seçilen kolayda örneklem yöntemi ile belirlenmiş 245 sınıf öğretmeninden meydana gelmektedir. Çalışmada araştırmacı tarafından oluşturulan demografik veri formu ve “Mobbing Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Veri analizi sonucunda sınıf öğretmenlerinin cinsiyet, okuldaki çalışma süresi ve mesleki kıdem değişkenleri açısından mobbing algılarında anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Yapılan analizler neticesinde sınıf öğretmenlerinden kadın olanlar ile meslekte yeni olanların mobbing düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca okulda çalışma süresi ve mesleki kıdem ile de mobbing düzeyi arasında farklılıklar olduğu görülmüştür. Özellikle mobbing ölçeği genel puanına bakıldığında daha az tecrübesi olan öğretmenlerin mobbing düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu hususta mobbinge maruz kalan öğretmenlerin hakları korunmalı ve desteklenmelidir. Okulda mobbingin önlenmesi için eğitimler düzenlenmelidir. Mobbingin cinsiyet, çalışma süresi ve mesleki kıdem gibi demografik unsurlara göre farklılıklar gösterdiği göz önünde bulundurularak, okullarda bu konuda hassasiyet gösterilmelidir. Öğretmenler, mobbing ile karşılaştıklarında sessiz kalmamalı ve bu durumu ilgili makamlara bildirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Mobbing algısı, Sınıf öğretmenleri

Kaynakça

• Altunay, E., Oral, G., & Yalçınkaya, M. (2014). Eğitim kurumlarında mobbing uygulamalarına ilişkin nitel bir araştırma, Sakarya University Journal of Education, 4(1), 62-80. https://doi.org/10.19126/suje.37750
• Altuntaş, C. (2010). Mobbing kavramı ve örnekleri üzerine uygulamalı bir çalışma, Journal of Yaşar University, 18(5), 2995-3015.
• Baştürk, S., & Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemler içinde (ss.129- 159). Vize.
• Baykal, C. (2014). Eski bir suç, yeni bir tanım: Mobbing. Türk Kütüphaneciliği, 28(4), 629-634.
• Beşoğul, Ç. (2014). Öğretmenlerin mobbinge maruz kalma düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki Kocaeli ili Gölcük ilçesi örneği (Tez No. 370169) [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bölükbaşı, B. (2015). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik taciz (mobbing)’e ilişkin algıları (Güngören-İstanbul örneği) (Tez No. 421932) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Brinkmann, R. D. (1995). Bullying, işyerinde patronluk yapmak: sistematik düşmanlıkları tanıma, etkileme ve önleme. Heidelberg.
• Cansever, S. (2017). Mobbing ve örgütsel sinizm ilişkisi Gebze'deki ortaokul öğretmenleri üzerinde bir uygulama (Tez No. 486358) [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Cemaloğlu, N., & Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(165), 137-151.
• Cemaloğlu, N., & Okçu, V. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 214-239.
• Cengiz, S. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetim tarzlarının öğretmenleri yıldırma (mobbing) düzeyine etkisi (Tez No 274347) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelebi, N., & Taşçı Kaya G. (2014). Öğretmenlerin maruz kaldığı mobbing (yıldırma). Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (9), 43-65.
• Demirbulat, Ö. G. (2012). İş görenlerin mobbinge maruz kalma durumları: Trabzon ili A Grubu Seyahat Acenteleri örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 27-40.
• Durusu, H., & Cemaloğlu, N. (2019). Öğretmenlerin yıldırma yaşama, işyeri arkadaşlık algısı ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 20-38.
• Efeoğlu, M. S., & Karaman, A. (2023). Çalışma yaşamında mobbing: kavramsal bir bakış. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (1-Prof. Dr. Feyzullah EROĞLU Armağan Sayısı), 365-380. https://doi.org/10.47097/piar.1274982
• Emiroğlu, M. (2017). Rehber öğretmenlerin algıladığı yıldırma davranışlarının incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 1(2), 124-134.
• Erdemir, S., & Murat, M. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile yaşadıkları psikolojik yıldırma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 323-340.
• Ergül, A. (2009). Bir grup süreci olarak akran zorbalığı: Katılımcı rolü gruplarında tepkisel-amaçlı saldırganlık ve toplumsal konum (Tez No. 250235) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.) Pearson
• Gülenç, E. (2019). Temel eğitim ve orta eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin mobbing yaşama düzeyleri ile örgütsel sessizlik, örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki ve bunların bazı değişkenlere göre incelenmesi (Tez No. 589112) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Güngör, S. K., & Potuk, A. (2018). Öğretmenlerin mobbing, örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları ve aralarındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 723-742.
• Hawker, D. S. J., & Boulton, M. J. (2000). Twenty years' research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 41(4), 441-455. https://doi.org/10.1111/1469-7610.00629
• Hoffmann, G. P. (2016). Führungsherausforderung mobbing: prävention, deeskalation und arbeitsfähigkeit nach konflikten. Springer-Verlag.
• Kara, S., & Kaya, Ş., D. (2021). Sağlık çalışanlarının psikolojik yıldırma ve algılanan sosyal destek düzeylerinin incelenmesi: Konya ilinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24(2), 381-399. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.952926
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Koç, M., & Bulut, H. U. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinde mobbing: cinsiyet yaş ve lise türü değişkenleri açısından incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 1(1), 64-80.
• Laleoğlu, A., & Özmete, P. D. E. (2013). Mobbing ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(31), 9-31.
• Leymann, H. (1993). Ätiologie und häufigkeit von mobbing am arbeitsplatz-eine übersicht über die bisherige forschung. German Journal of Human Resource Management, 7(2), 271-284. https://doi.org/10.1177/239700229300700205
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184, DOI: 10.1080/13594329608414853
• Ocak, S. (2008). Öğretmenlerin duygusal taciz (mobbing)'e ilişkin algıları (Edirne ili örneği) (Tez No. 241151) [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Olweus, D. (1991). Bully/victim problems among schoolchildren: basic facts and effects of a school based ıntervention programme. In D. Pepler & K. Rubin (Eds.), The development and treatment of childhood aggression (pp. 411–448). Erlbaum.
• Özbucak Albar, B., & Ofluoğlu, G. (2017). Çalışma hayatında mobbing ve tükenmişlik ilişkisi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 538-550.
• Palabıyık, B. B. (2018). Türk iş hukukunda mobbing (Tez No. 504672) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Pikas, A. (1975). Treatment of mobbing in school: Principles for and the results of the work of an anti‐mobbing group, Scandinavian Journal of Educational Research, 19(1), 1-12, https://doi.org/10.1080/0031383750190101
• Salin, D. (2003). Workplace bullying among business professionals, prevelance, organizational antecedents and gender differences, (Academic Dissertation), Helsingfors,
• Salin, D. (2018). Workplace bullying and gender: An overview of empirical findings. In P. D’Cruz vd. (eds.), Dignity and Inclusion at Work. Handbooks of Workplace Bullying, Emotional Abuse and Harassment. Springer.
• Salmivalli, C., Lappalainen, M. & Lagerspetz, K. M. (1998). Stability and change of behavior in connection with bullying in schools: A two‐year follow‐up. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 24(3), 205-218. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2337(1998)24:3<205::AID-AB5>3.0.CO;2-J
• Schäfer, M., Korn, S., Smith, P. K., Hunter, S. C., Mora‐Merchán, J. A., Singer, M. M. & Van der Meulen, K. (2004). Lonely in the crowd: Recollections of bullying. British Journal of Developmental Psychology, 22(3), 379-394. https://doi.org/10.1348/0261510041552756
• Scutt, J. (2005). Women and workplace mobbing, women in the workplace Seminar Series, Department for Community Development Government of Western Australia.
• Sevinç, E. T. (2011). Mobbing with a gender perspective: How women perceive, experience and are affected from it (Tez No. 300621) [Doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Smith, P.K., & Madsen K.C. (1999). What causes the age decline in reports of being bullied at schools? towards a developmental analysis of risks of being bullied. Educational Research, 41(3), 267‐285. https://doi.org/10.1080/0013188990410303
• Sperry, L. (2009). Workplace mobbing and bullying: A consulting psychology perspective and overview [Editorial]. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61(3), 165–168. https://doi.org/10.1037/a0016936
• Sutton, J., Smith, P. K., & Swettenham, J. (1999). Bullying and "theory of mind': A critique of the "social skills deficit' view of anti-social behaviour. Social Development, 8(1), 117–127. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00083
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz mobbing. Çalışma ve Toplum, 4(11), 13-28.
• Tınaz, P., Bayram, F., & Ergin, H. (2008). Çalışma psikolojisi ve hukuki boyutlarıyla işyerinde psikolojik taciz (mobbing). Beta.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing). Beta.
• Tınaz, P. (2020). Mobbing ve Kadın, https://kockam.ku.edu.tr/mobbing-kadin-prof-dr-pinar-tinaz/ adresinden 07.11.2023 tarihinde erişimiştir.
• Toplu, M. (2012). Bilim etiği: İnternetin bilim etiği üzerine etkileri. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 654-698.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet sarmalı: nedenleri ve sonuçları. Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 85-108.
• Uğurlu, C. T., Çağlar, Ç., & Güneş, H. (2012). Ortaöğretim okullarında yıldırma (mobbing) davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 718-749.
• Uhl, S. (2011). Violence in schools with a focus on bullying reflections on prevention and ıntervention in religious education. In Austria religious education forum [Master of Theology]. University of Vienna.
• Watts, L. L., Frame, M. C., Moffett, R. G., Van Hein, J. L., & Hein, M. (2015). The relationship between gender, perceived career barriers, and occupational aspirations. Journal of Applied Social Psychology, 45(1), 10-22.
• Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısını etkileyen faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi üzerine bir araştırma (Tez no. 204863) [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, A., Özler, D. E., &Mercan, N. (2008). Mobbing ve örgüt iklimi ile ilişkisine yönelik ampirik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 334-357.