ERZURUM EFSANELERİNİN DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 97, 117 - 128, 21.03.2024

Emire Doğru , Gökhan Yağar

https://doi.org/10.17753/sosekev.1398067

Öz

Bu araştırmada, Erzurum efsanelerinin içerisinde bulunan değerlerin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda ilgili araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Erzurum efsaneleri toplumsal, İslami ve kök değerler açısından incelenmiştir. Sözü edilen efsanelerdeki değerlere genel olarak bakıldığında Erzurum efsanelerinde en fazla İslami değerlere yer verildiği görülmüştür. Diğer taraftan toplumsal, İslami ve kök değerlerin efsanelerin yer aldığı üç ana bölümde de bulunduğu saptanmıştır. Bunun yanın sıra Erzurum efsanelerinde toplam elli iki farklı değere yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgulardan hareketle Erzurum efsanelerin ilgili yöreye ilişkin kültürel değer açısından da zengin olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Erzurum efsaneleri, Değerler, Doküman incelemesi

Analyzing Erzurum Legends in Terms of Values

Öz

This research, it is aimed to reveal the values in Erzurum legends. For this purpose, the document analysis method was used in the related research. Within the scope of the research, Erzurum legends were analyzed in terms of social, Islamic, and root values. As a result of the examinations, when the values in the legends are analyzed in general, it is seen that Islamic values are mostly included in Erzurum legends. On the other hand, it has been determined that the related legends include Islamic and root values of a social nature. On the other hand, social, Islamic, and root values were also found in the three main sections of the legends. In addition, it was concluded that a total of fifty-two different values were included in Erzurum legends. Based on these findings, it can be stated that Erzurum legends are also rich in terms of cultural values related to the relevant region.

Anahtar Kelimeler

Erzurum legends, Values education, Document analysis

Kaynakça

• Akın, E. (2020). Kültürel ihtiyaçlar ve tepkiler bağlamında Malinowski’nin işlev teorisine göre Siirt menkıbelerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 334-355.
• Aslan, E. (2017). Türk halk edebiyatı (4. baskı). Pegem Akademi.
• Aydeniz, S. (2021). Masal ve efsanelerde değerler eğitimi: Muş ili örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 636-659. https://www.doi.org/10.29000/rumelide.949511
• Aydın, M. Z., & Akyol-Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi. Nobel.
• Bakırcı, N., & Katı, Y. (2023). Anadolu efsanelerinin on kök değer açısından incelenmesi. Turuk International Language, Literature and Folklore Researches Journal, 11(32), 13-32.
• Bolay, S. H. (2007). Değerlerimiz ve günlük hayat. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 1(1), 12-19.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, M., & Göde, H. (2022). Isparta efsanelerinde değerler eğitimi. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 52-63. https://doi.org/10.55580/oguzhan.1119295
• Cansız Aktaş, M. (2019). Nitel veri toplama teknikleri. Özmen H. & Karamustafaoğlu O. (Eds.) Eğitimde Araştırma Yöntemleri içinde (ss. 113-136). Pegem.
• Fichter, J. (2009). Sosyoloji nedir? (N. Çelebi, çev.). Anı.
• Güven, A. Z. (2014). Türk efsanelerinin değerler bakımından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 225-246.
• Işık, N., & Karakuş N. (2017). Erken çocukluk döneminde efsane, destan ve masal metinlerinin kullanımı. The Journal of Academic Social Science, 5 (41), 118-133.
• Kahramanoğlu, R. (2019). Türk kültür tarihinde ve Türkiye’de değerler eğitimi. Karakter ve değerler eğitimi içinde (ss. 96-117). Pegem Akademi.
• Karakuş, N., & Neşe, I. (2019). Erken çocukluk döneminde efsane, destan ve masal metinlerinin kullanımı. The Journal of Academic Social Science, 41(41), 118-133.
• Kardaş, R. G. (t.y.). Medeniyet değerlerimiz: Halk kültürü. Ravza.
• Katı, Y. (2024). Türk halk anlatmalarında değerler eğitimi. İksad. https://dx.doi.org/10.5281/zenodo.10515688
• Kılıç, Y. (2016). Ağrı efsanelerinde yer alan eğitsel unsurlar. The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, 46, 247-258. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3428
• Kuşdil, M. E., & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikolojisi Dergisi 15(45), 59-76.
• Oğuz, Ö. (2005). Türk halk edebiyatı el kitabı (3. baskı). Grafiker.
• Onay, E. (2011). Gölgesizler’de masal, efsane ve büyülü gerçekçilik. Milli Folklor, 91, 221-225.
• Özkartal, M. (2013). İlköğretim görsel sanatlar dersinde Türk efsane ve destanlarına yönelik öğrenci başarısı ve tutumlarının cinsiyete göre değişkenliği. Ulakbilge, 1(1), 1-14.,
• Öztürk, A. (1985). Anonim Türk Edebiyatı. Bayrak.
• Polat, M. (2021). Sara Gürbüz Özeren'in efsanelerinin kök değerler bağlamında incelenmesi (Tez. No. 693975). [Yüksek lisans tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi. Sakaoğlu, S. (1992). Efsane araştırmaları. Selçuk Üniversitesi.
• Sarikaya, B., & Aydeniz, S. (2021). Van Yöresine ait halk masallarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Van Özel Sayısı, 451-480.
• Seyidoğlu, B. (2005). Erzurum Efsaneleri. Dergâh.
• Tarhan, N. (2016). Değerler psikolojisi ve insan (9. baskı). Timaş.
• Turan-Özçelik, T. (2021). Güney Azerbaycan masallarında değerler (Tez No. 656847) [Yükseklisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Türk Dil Kurumu (2023). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 01 Eylül 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Ulusoy, K., & Arslan, A. (2019). Değerli bir kavram olarak değerler ve değerler eğitimi. K. Ulusoy & R. Turan (Eds.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (3. baskı, ss. 1-16). Pegem Akademi.
• Ünlüer, P. (2013). Masalların dini ve ahlaki değerler açısından incelenmesi: Billur Köşk masalları örneği (Tez. No. 351755) [Yükseklisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.baskı). Seçkin.
• Yılmaz, A. (2012). Çocuk eğitiminde masalın yeri (Binbir gece masalları örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 299-306.