DEPREM BÖLGESİNDEKİ BİREYLERDE SOSYAL DESTEĞİN GENEL SAĞLIK DURUMU ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Sayı: 100, 188 - 198

Fatma Çiftçi Kıraç

https://doi.org/10.17753/sosekev.1563125

Öz

Bu araştırmada Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen bireylerde sosyal desteğin genel sağlık durumuna etkisi incelenmiştir. Çalışma kesitsel nitelikte olup araştırmada nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evreni Kahramanmaraş merkezde yaşayan ve depremden etkilenen bireylerden oluşmaktadır. Araştırmada kolayda örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 381 katılımcıya ulaşılmıştır. Çalışmada Sosyal Destek Ölçeği ve Genel Sağlık Ölçeği olmak üzere iki faklı ölçek kullanılmıştır. Sosyal Destek Ölçeği, Zimet vd., (1988) tarafında geliştirilmiş Eker ve Arkar (1995) tarafından Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği yapılmıştır. Genel Sağlık Ölçeği Goldberg ve Hillier (1979) tarafından geliştirmiş Kılıç (1996) tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Araştırmaya dâhil olan katılımcıların %61,9’u kadın, %42,5’i 18-24 yaş aralığındadır. Katılımcıların %56,4’ü bekâr, %47’si lise mezunudur. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre depremden etkilenen bireylerde sosyal destek genel sağlık durumunu pozitif yönde etkilemektedir. Bireylere verilen sosyal destek arttıkça genel sağlık durumu da iyileşmektedir. Sosyal destek afetlerden sonra bireylerde oluşabilecek olan rahatsızlıkları önlemede bir tampon görevi görmekte ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesine katkı sağlamaktadır. Hükümetler afetlerden sonra sosyal ve psikolojik destek sağlamak adına acil durum planlarını ivedilikle hayata geçirmeli ve devamlılığının sağlanmasını kontrol ve koordine etmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal destek, Genel sağlık durumu, Sağlık, Deprem

The Effect of Social Support on General Health Status of Individuals in Earthquake Zone

Öz

This study examined the effect of social support on general health status in individuals affected by earthquakes centered in Kahramanmaraş. The study is cross-sectional in nature and a quantitative research design was used in the research. The universe of the research consists of individuals living in the center of Kahramanmaraş and affected by the earthquake. Easy sampling method was used in the research. 381 participants were reached within the scope of the research. Two different scales, namely the Social Support Scale and the General Health Scale, were used in the study. The Social Support Scale was developed by Zimet et al., (1988) and its validity and reliability in Turkish was performed by Eker and Arkar (1995). The General Health Scale was developed by Goldberg and Hillier (1979) and adapted to Turkish by Kılıç (1996). 61.9% of the participants included in the study were female, 42.5% were between the ages of 18-24. 56.4% of the participants were single, and 47% were high school graduates. According to the findings obtained from the research, social support positively affects the general health status of individuals affected by earthquakes. As the social support given to individuals increases, their general health status also improves. Social support acts as a buffer in preventing possible discomfort in individuals after disasters and contributes to the improvement of quality of life. Governments should immediately implement emergency plans to provide social and psychological support after disasters and control and coordinate their continuity.

Anahtar Kelimeler

Social support, General health status, Health, Earthquake

Kaynakça

• Bjørlykhaug, K. I., Karlsson, B., Hesook, S. K., & Kleppe, L. C. (2022). Social support and recovery from mental health problems: A scoping review. Nordic Social Work Research, 12(5), 666-697. https://doi.org/10.1080/2156857X.2020.1868553
• Callaghan, P., & Morrissey, J. (1993). Social support and health: A review. Journal Of Advanced Nursing, 18(2), 203-210. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1993.18020203.x
• Drageset, J. (2021). Social support. Gorill Haugan & Monica Erikson (Ed.) Health promotion in health care–vital theories and research (ss. 137-144). Springer.
• Eker, D. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12, 17-25.
• Eker, D., & Arkar, H. (1995). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 45-55.
• Erdoğan S., Nahcivan N., & Esin N. (2015). Hemşirelikte araştırma. Nobel.
• Garip, S. (2023). Sosyal bilimlerde nicel araştırma geleneği üzerine kuramsal bir inceleme. International Journal of Social Science Research, 12(1), 1-19.
• Goldberg, D. P., & Hillier, V. F. (1979). A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychological medicine, 9(1), 139-145. 10.1017/s0033291700021644
• Guner, S. I., Sevimli, S., Bulduk, B., & Orakci, H. (2014). Perceived social support levels among medical staff working at the medical faculty hospital of Van following the 2011 Van-Turkey earthquake. Clinical Nursing Research, 23(2), 119-131. 10.1177/1054773813484581
• Günler, O. E. (2014). Sosyal sermaye sağlık ve hastalık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,107-113. https://doi.org/10.18493/kmusekad.37258
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Hobfoll, S. E., Watson, P., Bell, C. C., Bryant, R. A., Brymer, M. J., Friedman, M. J., ... & Ursano, R. J. (2007). Five essential elements of immediate and mid–term mass trauma intervention: Empirical evidence. Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes, 70(4), 283-315. 10.1521/psyc.2007.70.4.283
• Hogan, B. E., Linden, W., & Najarian, B. (2002). Social support interventions: do they work? Clinical Psychology Review, 22(3), 381-440. 10.1016/s0272-7358(01)00102-7
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M.R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal Of Business Research Methods, 6(1), 53-60. https://doi.org/10.21427/D7CF7R
• https://www.who.int/about/governance/constitution Erişim Tarihi:05.08.2024
• Ke, X., Liu, C., & Li, N. (2010). Social support and Quality of Life: a cross-sectional study on survivors eight months after the 2008 Wenchuan earthquake. BMC Public Health, 10, 1-11. 10.1186/1471-2458-10-573
• Kılıç C (1996). Genel sağlık anketi: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 7(1), 3-9.
• Koyama, S., Aida, J., Kawachi, I., Kondo, N., SV, S., Ito, K., ... & Osaka, K. (2014). Social support improves mental health among the victims relocated to temporary housing following the Great East Japan Earthquake and Tsunami. The Tohoku Journal Of Experimental Medicine, 234(3), 241-247. 10.1620/tjem.234.241
• Macit, M., & Kıraç, R. (2022). Öğrenen örgüt ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalışması, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19(3), 1603-1615.
• Matsuyama, Y., Aida, J., Hase, A., Sato, Y., Koyama, S., Tsuboya, T., & Osaka, K. (2016). Do community-and individual-level social relationships contribute to the mental health of disaster survivors? A multilevel prospective study after the Great East Japan Earthquake. Social Science & Medicine, 151, 187-195. 10.1016/j.socscimed.2016.01.008
• Moisoglou, I., Katsiroumpa, A., Kolisiati, A., Vraka, I., Kosiara, K., Siskou, O., ... & Galanis, P. (2024). Resilience and Social Support Improve Mental Health and Quality of Life in Patients with Post-COVID-19 Syndrome. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 14(1), 230-242. 10.3390/ejihpe14010015
• Özcan K., & Balyer A. (2013) Liderlik Oryantasyon Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 136-150. https://doi.org/10.17860/efd.34755
• Reblin, M., & Uchino, B. N. (2008). Social and emotional support and its implication for health. Current Opinion İn Psychiatry, 21(2), 201-205. 10.1097/YCO.0b013e3282f3ad89
• Sakisaka, K., Yoshida, H., Takahashi, K., Miyashiro, T., Yamamoto, T., Fujiga, M., ... & Nishina, N. (2017). Living environment, health status, and perceived lack of social support among people living in temporary housing in Rikuzentakata City, Iwate, Japan, after the Great East Japan Earthquake and tsunami: A cross-sectional study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 21, 266-273. 10.1016/j.ijdrr.2016.12.001
• Sönmez V., & Alacapınar F. G. (2016) Sosyal bilimlerde ölçme aracı hazırlama. Anı.
• Şafak Yılmaz. (2013). Tıbbi araştırmalarda biyoistatistik tabanlı hatalar ve sonuç doğruluğu üzerine etkileri (Tez No. 370081) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Pearson
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach's alpha. International journal of medical education, 2, 53. http://dx.doi.org/10.5116/ijme.4dfb.8dfd
• Teramoto, C., Matsunaga, A., & Nagata, S. (2015). Cross‐sectional study of social support and psychological distress among displaced earthquake survivors in J apan. Japan Journal of Nursing Science, 12(4), 320-329. 10.1111/jjns.12071
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Raporu.
• Türkiye Cumhuriyeti Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu. SBB Deprem Sonrası Değerlendirme Raporu, Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Uchino, B. N. (2006). Social support and health: a review of physiological processes potentially underlying links to disease outcomes. Journal Of Behavioral Medicine, 29, 377-387. 10.1007/s10865-006-9056-5
• Wang, H. H., Wu, S. Z., & Liu, Y. Y. (2003). Association between social support and health outcomes: a meta‐analysis. The Kaohsiung Journal Of Medical Sciences, 19(7), 345-350. 10.1016/S1607-551X(09)70436-X
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay.
• Zhang, Y., & Sun, L. (2024). The health status, social support, and subjective well-being of older individuals: evidence from the Chinese General Social Survey. Frontiers in Public Health, 12, 1312841. 10.3389/fpubh.2024.1312841
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., & Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal Of Personality Assessment, 52(1), 30-41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2