SOSYAL SERMAYENİN EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ

Yıl 2026, Sayı: 105, 53 - 72

Hüseyin Yılmaz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1637198

Öz

Günümüz ekonomik konjonktüründe sürdürülebilir ekonomik büyümeyi ve toplumsal kalkınmayı sadece fiziki ve beşerî sermaye birikimi ile gerçekleştirmek mümkün değildir. Güven, ağlar ve normlara dayanan sosyal sermaye, “Büyümenin kayıp halkası” ve klasik iktisatın “Görünmez Eli” olarak görülmekte olup hem sürdürülebilir kalkınma hem de toplumsal kalkınmada kilit rol oynamaktadır. Sosyal sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, günümüz ekonomik ve sosyal dinamiklerini anlamak açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye özelinde, sosyal sermayenin ekonomik büyümeye etkisini ampirik olarak ortaya koymaktır. Çalışma, sosyal sermayeye ait olan değişkenlerin 2007 yılından başlaması nedeni ile bu yıldan başlayarak 2024 yılına kadar elde edilen verileri kapsamaktadır. Çalışmada ekonomik büyümenin göstergesi olarak GSYİH ve kişi başına düşen GSYİH kullanılmış olup sosyal sermayenin temel bileşenlerden biri olan güven; tüketici güven endeksi, ekonomik güven endeksi ve reel kesim güven endeksi olmak üzere üç ayrı başlık altında ele alınmıştır. Değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkiyi incelemek için RALS-EG eşbütünleşme analizi, bu ilişkiyi sayısal olarak ifade etmek için ise FMOLS katsayı tahmincisi kullanılmıştır. Ampirik sonuçlar, sosyal sermayenin hem ekonomik büyüme hem de kişi başı gelir ile birlikte hareket ettiğini ve bu değişkenleri pozitif yönde etkilediğini göstermektedir. Hem GSYİH’nin hem de kişi başı gelirin artmasında tüketici güven endeksinin en önemli değişken olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, ekonomik büyümenin yalnızca geleneksel üretim faktörlerine dayalı olmadığı, aynı zamanda kültürel, coğrafi faktörlere ve ekonominin mevcut konjonktürüne bağlı olarak değişkenlik gösterebileceği göz önüne alınmalıdır. Bu doğrultuda, politika yapıcıların sürdürülebilir büyüme kapsamında sosyal sermayeyi güçlendirmeye yönelik stratejiler oluşturması ve sosyal sermayeyi stratejik bir kaynak olarak görmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal sermaye , Ekonomik büyüme , RALS-EG eşbütünleşme analizi , FMOLS katsayı tahmincisi

The Impact of Social Capital on Economic Growth

Öz

It is no longer possible to attain sustainable economic growth and social development in today's economic conjuncture through accumulation of physical and human capital alone. Social capital, grounded in trust, networks, and norms, is well known as the “missing link of growth” and the “invisible hand” of classical economics, driving both sustainable development and social progress. Understanding of the impact of social capital on economic growth is of great importance for academic research and practical input on the analysis of contemporary economy and social dynamics. This paper investigates empirically the relationship between social capital and economic growth in the context of Turkey. It has been observed that the Consumer Confidence Index is the most significant variable in the increase of both GDP and per capita income.. Economic growth has been measured with Gross Domestic Product (GDP) and GDP per capita, and trust — one of the basic components of social capital — has been investigated according to three independent indices; Consumer Confidence Index, Economic Confidence Index, and Real Sector Confidence Index. The RALS-EG cointegration analysis has been applied to analyze the long-run relationship among the variables and the estimated coefficients from the FMOLS estimator to trace out the quantitative relation. The empirical evidence shows that social capital co-evolves with economic growth and per capita income, and also has a positive effect on these variables. According to reports in October 2023, in this regard, the Consumer Confidence Index is the highest coefficient variable for rising GDP and per capita income. Thus, it should be recognized that economic growth does not only depend on traditional factors of production, but can also differ according to cultural and geographical elements and the prevailing economic conjuncture. In this regard, policymakers should develop strategies aimed at strengthening social capital within the framework of sustainable growth and consider social capital as a strategic resource.

Anahtar Kelimeler

Social capital , Economic growth , RALS-EG cointegration analysis , FMOLS coefficient estimator

Kaynakça

• Abane, J. A., Adamtey, R., & Kpeglo, R. (2024). The impact of social capital on business development in Ghana: Experiences of local-level businesses in the Kumasi Metropolitan Area. Social Sciences & Humanities Open, 9, 100775. https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2023.100775
• Achida, M. B., Garba, T., & Abdullahi, Y. Z. (2018). Does social capital determine household welfare? An investigation into the situation in sokoto metropolis. American Journal of Economics, 8(2), 93-104. https://doi.org/10.5923/j.economics.20180802.04
• Akdoğan, A.A. (2002). Toplumsal sermaye: Yeni sağın küresel yüzü, yoksulluk, şiddet ve insan hakları, Türkiye Ortadoğu ve Amme İdaresi, 311, 71-85.
• Akın, C. S. (2012). Kurumların ve sosyal sermayenin ekonomik büyüme üzerine etkisi (Tez No. 327740) [Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akın, C. S. (2013). Sosyal sermaye ve ekonomik büyüme: Farklı gelir grupları üzerine yatay kesit analizi. International Journal of Social Science, 6(7), 13-35. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1569
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. J. G. Richardson (Eds) Handbook of theory and research for the sociology of education, (pp.241-258) Greenwood.
• Claridge, T. (2004). Social capital and natural resource management. [Yüksek lisans tezi, Queensland Üniversitesi]. https://www.socialcapitalresearch.com/wp-content/uploads/2013/01/Social-Capital-and-NRM.pdf
• Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. The American Journal of Sociology, 94, 95-120. https://www.jstor.org/stable/2780243?origin=JSTOR-pdf
• Coleman, J. S. (1990). Social institutions and social theory. American Sociological Review, 55(3), 333-339.
• Cook, K. S. (2005). Networks, norms and trust: The social psychology of social capital- 2004 Cooley Mead Award Address. Social Psychology Quarterly, 68(1), 4-14.
• Demircan, N., & Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı: Nedenleri ve sonuçlar. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 139-150.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072. https://doi.org/10.2307/1912517
• Ercan, M. (2023). Sosyal sermaye ve inovasyon: OECD ülkeleri üzerine ampirik bir analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1), 280-291. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1062703
• Escandon-Barbosa, D., Urbano-Pulido, D., & Hurtado-Ayala, A. (2019). Exploring the relationship between formal and informal institutions, social capital, and entrepreneurial activity in developing and developed countries. Sustainability, 11(2), 1-20 https://doi.org/10.3390/su11020550
• Erdoğan, S., & Canbay, Ş. (2016). İktisadi büyüme ve araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) harcamaları ilişkisi üzerine teorik bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 29-44. https://doi.org/10.18506/anemon.258538
• Eren, L.G. (2015). Tarımsal kapitalizm: Fizyokrasi. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 6-23.
• Field, J. (2008). Sosyal sermaye (2.baskı.) (Çev., B. Bilgen, & B. Men). Bilgi Üniversitesi.
• Franke, S. (2005). Measurement of social capital. Reference document for public policy research, development, and evaluation. Policy Research Institute.
• Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. Free.
• Fukuyama, F. (2015). Why is democracy performing so poorly?. Journal of Democracy, 26(1), 11-20. https://dx.doi.org/10.1353/jod.2015.0017
• Grootaert, C. (1998). Child labor in Cote d'Ivoire: Incidence and determinants, World Bank.
• Gençoğlu, A. Y. (2013). Ticari kapitalizmden sanayi kapitalizmine: merkantilizm, liberalizm ve marksizm. Toplum Bilimleri Dergisi, 7(13), 79-94.
• Hanifan, L. J. (1916). The rural school community center. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 67(1), 130-138.
• Hansen, B. E. (1995). Rethinking the univariate approach to unit root testing: Using covariates to increase power. Econometric Theory, 11(5), 1148-1171. https://doi.org/10.1017/S0266466600009993
• Im, K. S., & Schmidt, P. (2008). More efficient estimation under non-normality when higher moments do not depend on the regressors, using residual augmented least squares. Journal of Econometrics, 144(1), 219-233. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2008.01.003
• Im, K.S., Lee, J., Tieslau, M.A. (2014). More powerful unit root tests with non-normal errors. Sickles, R., Horrace, W. (Eds) Festschrift in Honor of Peter Schmidt (pp.315-342). Springer, https://doi.org/10.1007/978-1-4899-8008-3_10
• Karagül, M., & Dündar, S. (2006). Sosyal sermaye ve belirleyicileri üzerine ampirik bir çalışma. Akdeniz İİBF Dergisi, 6(12), 61-78.
• Koç, A., & Ata, A. (2012). Sosyal sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: AB ülkeleri ve Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 199-218.
• Landabaso, M. (2007). The regional economic development relevance of social capital. M. Landabaso, A.Kukliński, & C. Román (Eds.), In Europe – reflections on social capital, innovation and regional development (pp. 107–116). National-Louis University.
• Lee, H., Lee, J., & Im, K. (2015). More powerful cointegration tests with non-normal errors. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 19(4), 397-413. https://doi.org/10.1515/snde-2013-0060
• Lin, J. W., Li, J. F., C Yang, J. S. (2006). The effect of audit committee performance on earnings quality. Managerial Auditing Journal, 21(9) 921-933. https://doi.org/10.1108/02686900610705019
• Luthans, F., Luthans, K. W., & Luthans, B. C. (2004). Positive psychological capital: Beyond human and social capital. Business Horizons, 47(1), 45-50. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2003.11.007
• OECD. (2001). The Well-being of Nations: The role of human and social capital. Organisation for Economic Co-Operation and Development.
• Olives, E. V., & Kawachi, I. (2017). The dark side of social capital: A systematic review of the negative health effects of social capital. Social Science & Medicine, 194, 105-127. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.10.020
• Öksüzler, O. (2006). Sosyal sermaye, güven ve belirleyicileri: Bir panel analizi. Akdeniz İİBF Dergisi, 12, 108-129.
• Palomino, J. P. (2016). Social capital and economic growth in europe: Nonlinear trends and heterogeneous regional effects. Oxford Bulletin Of Economics and Statistics, 78(5), 717-751. https://doi.org/10.1111/obes.12131
• Phillips, P. C. B., & B. E. Hansen (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) Processes. Review of Economic Studies, 57(1), 99–125. https://doi.org/10.2307/2297545
• Prusak, L., & Cohen, D. (2001). How to invest in social capital. Harvard Business Review, 79(6), 86-97. https://doi.org/10.1093/0195165128.003.0001
• Putnam, R. D., Leonardi, R., & Nonetti, R. Y. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt7s8r7
• Putnam, R.D. (2000). Bowling alone: America’s declining social capital. Crothers, L., Lockhart, C. (Eds.) In Culture and Politics. (pp. 223–234). Palgrave Macmillan https://doi.org/10.1007/978-1-349-62397-6_12
• Seyidoğlu, S. (2024). Cezaevinden topluma: Eski hükümlülerin suçu terk etmesi ve topluma yeniden entegrasyonu. Nobel Akademik.
• Seçer, B. (2009). İşgücü piyasasında sosyal sermaye. Kamu-İş Dergisi, 10(3), 103-130.
• Sertkaya, B., & Özcan, G. (2017). Sosyal sermayenin ekonomik gelişme açısından önemi: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler üzerine bir değerlendirme. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 2(1), 63-78. https://doi.org/10.25229/beta.267188
• Şavkar, E. (2011). Sosyal sermayenin unsurları ve ekonomik kalkınmayla ilişkisi (Tez No. 296324) [Yüksek lisans tezi, Afyonkarahisar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Smith, M. L. (2002). Reciprocity and social exchange relationships in organizations: Examining why and how individuals contribute to organizational social capital. [Doktora tezi, Pittsburgh Üniversitesi]. https://www.proquest.com/docview/305494201?pq- origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Dissertations%20&%20Theses
• Teachman, J. D., Paasch, K., & Carver, K. (1997). Social capital and the generation of human capital. Social forces, 75(4), 1343-1359. https://doi.org/10.1093/sf/75.4.1343
• Tocqueville, A. D. (2016). Amerika’da Demokrasi (Çev., S. S. Özdemir) İletişim Yayınları.
• Tymon, W. G., & Stumpf, S. A. (2003). Social capital in the success of knowledge workers. Career Development International, 8(1), 12-20. https://doi.org/10.1108/13620430310459478
• TÜİK. (2024). Ekonomik Güven İstatistikleri. www.tuik.gov.tr [Erişim Tarihi: 15.10.2024].
• Türk, E. (2015). Sosyolojik düşüncede sosyal sermaye tartışmaları: Pierre Bourdieu ve James Samuel Coleman bağlamında karşılaştırmalı bir analiz. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 1(2), 127-149.
• Vergil, H., & Bahtiyar, B. (2017). Ekonomik büyüme farklılıklarının açıklanmasında sosyal sermayenin etkisi: güven düzeyi üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 673-686.
• Whitley, R. (2000). The intellectual and social organization of the sciences. Oxford University Press.
• Winter, I. (2000). Towards a theorised understanding of family and social capital. (Working Paper No. 21). Australian Institute of Family Studies. https://aifs.gov.au/all-research/research-reports/towards-theorised-understanding-family-life-and-social-capital
• World Bank. (2024). Kalkınma Göstergeler. www.databank.worldbank.com [Erişim Tarihi: 01.09.2024].
• Dahlman, C., Kouame, A. T., & Vishwanath, T. (1998). World development report 1998/1999: knowledge for development. World Bank.
• Yapraklı, S. (2005). Sosyal sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Ekonometrik bir analiz. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXIV (2), 83-98.
• Yılancı, V., & Aydın, M. (2018). Türkiye’de kadın okullaşmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: RALS-EG eşbütünleşme testi yaklaşımı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 101-112. https://doi.org/10.18092/ulikidince.426922
• Yılmaz H. (2024). Sosyal sermaye ve ekonomik büyüme. Günce.
• Zemin, B. (2014). Sivil toplum kuruluşlarının sosyal sermaye kapasiteleri: Adıyaman örneği (Tez No. 375430) [Yüksek lisans tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.