Çocuk Cinsel İstismarını Önlemede Farkındalık ve Eğitimin Yeri

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 50 - 65, 27.03.2025

Yusuf Genç , Samet Kulaoğlu

Öz

Toplumların geleceği olarak tanımlanan çocukların korunması, kollanması, bakımı, eğitimi ve tüm gelişimsel süreçlerinin takibi çok önemli bir durumdur. Bu süreçteki sorunların tespit edilmesi, doğabilecek mağduriyetlerin giderilmesi ve çözümler üretilmesi sağlıklı bir nesil oluşturulmasının temel niteliğidir. Çocuklar için sorun alanlarından birisi de cinsel istismara uğrama riskleridir. Çocuk cinsel istismarı çocuğa yönelik her türlü cinsel davranış olarak tanımlanır. Cinsel istismar; mağdur çocuğun fiziksel, psikolojik, sosyal gelişimini, aileyi ve aynı zamanda toplumu olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Çocuklar, bulundukları yaş dönemi nedeniyle kendilerini koruma becerilerini tamamlayamadıkları için cinsel istismara açık hale gelmektedirler. Bu nedenle ailenin, devletin ve toplumdaki diğer ögelerin çocukları koruma/kollama ve rehberlik etme sorumluluğu bulunmaktadır. Çocuklara eğitim ve farkındalık oluşturma yoluyla mahremiyet, iyi-kötü dokunma, hayır deme becerisinin kazandırılması istismarın önlenmesinde ve gerçekleşen istismarın güvenilir diğer kişilere ve ilgili birimlere aktarılmasında önemlidir. Bu makalede, çocuk cinsel istismarını önleme eğitiminin istismardan korunma ve farkındalık kazandırma üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Çalışma, güncel literatür taranarak hazırlanmış olup, ilgili makaleler Google Akademik, PubMed ve Web of Science gibi veri tabanlarından seçilmiştir. Eğitim ve farkındalık çalışmalarıyla çocuğun istismardan korunma sürecine dahil edilmesinin, çocuk cinsel istismarıyla mücadeleye katkı sağlayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, çocuk cinsel istismarı, cinsel istismar önleme eğitimi

THE PLACE OF AWARENESS AND EDUCATION IN PREVENTING CHILD SEXUAL ABUSE

Öz

The protection, safeguarding, care, education, and the monitoring of the developmental processes of children, who are regarded as the future of societies, constitutes a critical and fundamental concern. Identifying the issues within this process, addressing potential grievances, and developing solutions are fundamental to the creation of a healthy generation. One of the areas of concern for children is the risk of sexual abuse. Child sexual abuse is defined as any form of sexual behavior directed towards a child. Sexual abuse is a severe issue that negatively affects the physical, psychological, and social development of the victimized child, as well as the family and society at large. Due to their developmental stage, children are vulnerable to sexual abuse as they have not yet fully developed the ability to protect themselves. Therefore, the family, the state, and other societal elements have a responsibility to protect, safeguard, and guide children. Providing education and raising awareness among children regarding privacy, appropriate and inappropriate touch, and the ability to say 'no' is crucial in preventing abuse and ensuring that any occurrence of abuse is reported to trusted individuals and relevant authorities. This article focuses on the effects of child sexual abuse prevention education in protecting children from abuse and raising awareness. The study was prepared by scanning the current literature and the related articles were selected from databases such as Google Scholar, PubMed and Web of Science. By fostering targeted education and awareness, ensuring the child's active participation in the process of protecting themselves from abuse will contribute to a reduction in instances of abuse.

Anahtar Kelimeler

Child, child sexual abuse, sexual abuse prevention education

Kaynakça

• Arısoy, A. (2020). Engelli Bireylerin Duygusal, Fiziksel Ve Cinsel İstismarı: Bir Literatür Araştırması. Ekin Yayınevi: Bursa.
• Akbar, A., Juniarti, N., and Yamin, A. (2020). Application of sexual education game to increasing knowledge and attitudes about sexual abuse in elementary school children. JCR [Internet]. 2020 [cited 2019 Sep 10]; 7 (15): 2225-29. DOI: 10.31838/jcr.07.15.295
• Alpaslan, A. H. (2014). Çocukluk Döneminde Cinsel İstismar. Kocatepe Tıp Dergisi, 15(2), 194-201.
• Aktepe, E. (2009). Çocukluk Çağı Cinsel İstismarı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 95-119.
• Andrews, G., Corry, J., Slade, T., Issakidis, C., and Swanston, H. (2004). Child Sexual Abuse. Comparative quantification of health risks: Global and regional burden of disease attributable to selected major risk factors, 2, 1851-940.
• Bakay, M. (2022). Elâzığ İlinde Adli Makamlara Yansıyan Çocuk Cinsel İstismarı Olgularının Mağdur Çocuk Yönünden Değerlendirilmesi. Yüksek Lisan Tezi. İnönü Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adli Tıp Ana Bilim Dalı.
• Baltacı, K. (2023). Denizli Merkez İlçelerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Çocuk Cinsel İstismarı ile İlgili Bilgi Durumları ve İstismarı Bildirmeye Yönelik Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Pamukkale Üniversitesi: Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı.
• Bansal, P., Shrestha, A., Upadhyay, H. P., Khadka, K., and Koirala, P. (2022). Assessing İmpact of Health Education in İmproving Knowledge of Children on Child Sexual Abuse. Journal of Nepal Health Research Council. DOI: 10.33314/jnhrc.v20i3.4153.
• Birleşmiş Milletler. (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Türkiye tarafından onaylanma tarihi: 27 Ocak 1995. https://www.unicef.org/child-rights-convention. (Erişim tarihi: 02.01.2025).
• Bolen, R. M. (2003). Child Sexual Abuse: Prevention or Promotion?. Social work, 48(2), 174-185. DOI: 10.1093/sw/48.2.174.
• Büber, Ö., & Oksal, H. (2022). Sakarya’da 3-18 yaş cinsel istismar vakalarının değerlendirilmesi. Sosyal Sağlık Dergisi, 2(1), 44-58. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2629213
• Büber, Ö., & Taylan, H. H. (2023). Çocuk ihmal ve istismarında ebeveynlerin farkındalık düzeyleri. Sosyal Sağlık Dergisi, 3(1), 89-111. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3445051
• Collin-Vézina, D., and Hébert, M. (2005). Comparing Dissociation And PTSD İn Sexually Abused School-Aged Girls. The Journal of Nervous and Mental Disease, 193(1), 47-52.
• Çeçen, A. R. (2007). Çocuk Cinsel İstismarı: Sıklığı, Etkileri ve Okul Temelli Önleme Yolları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(4), 1-17.
• Çelik, İ. (2018). Can the Reason for Sexual Abuse of Children Be Inadequacy in Sexual Education?. Universal Journal of Educational Research, 6(4), 798-802. DOI: 10.13189/ujer.2018.060424
• Çelik, P., and Lithari, E. (2024). Relationships and Sex Education in Special Schools: Highlighting the Need for Safeguarding for Children with Learning Disabilities. Sex Education, 1-12. DOI: 10.1080/14681811.2024.2420936.
• Çetin, K., ve Altıner, H. (2019). Cinsel İstismara Uğramış Çocukların Sosyodemografik Değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 135-147.
• Daro, D. A. (1994). Prevention of Child Sexual Abuse. The future of children, 198-223. Eslek, D. (2018). Erken Ergenlik Döneminde Çocuk Cinsel İstismarını Önleme Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı.
• Gibson, L. E., and Leitenberg, H. (2000). Child Sexual Abuse Prevention Programs: Do They Decrease the Occurrence of Child Sexual Abuse?. Child Abuse & Neglect, 24(9), 1115-1125. DOI: 10.1016/S0145-2134(00)00179-4.
• Haruna, Hu, X., Chu, S. K. W., Mellecker, R. R., Gabriel, G., and Ndekao, P. S. (2018). Improving Sexual Health Education Programs for Adolescent Students through Game-Based Learning and Gamification. Environ Res Public Health, 15(9). DOI:10.3390/ijerph15092027.
• Hazzard, A., Webb, C., Kleemeier, C., Angert, L., and Pohl, J. (1991). Child Sexual Abuse Prevention: Evaluation and One-Year Follow-Up. Child Abuse & Neglect, 15(1-2), 123-138. DOI: 10.1016/0145-2134(91)90097.
• Jobin, P. (2019). Why Have I Been Touched Badly? A 22 Years Follow-up Research Study on Factors İnfluencing Child Sex Abuse and Solutions to Stop it. Asian Journal of Nursing Education and Research, 9(1), 9-16. DOI: 10.5958/2349-2996.2019.00003.X.
• Karataş, Z. (2022). Çocukların İstismarına Neden Olan Risk Faktörleri ve Önleyici Çalışmalar. Yetim ve Kimsesiz Çocuklar Sempozyumu Bildiriler Kitabı. DOI: 10.26650/PB/SS48.2023.003.008.
• Kara, B., Biçer, Ü., ve Gökalp, A. S. (2004). Çocuk İstismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(2), 140-151.
• Kenny, M. C., Capri, V., Ryan, E. E., and Runyon, M. K. (2008). Child Sexual Abuse: From Prevention to Self‐Protection. Child Abuse Review: Journal of the British Association for the Study and Prevention of Child Abuse and Neglect, 17(1), 36-54.
• Kristanti, E. E., and Febrijanto, Y. (2024). Influence of Health Educatıon About Sex And Its Impact on Knowledge Of Primary Preventıon Of Sexual Violence Among School Children in Bangsal 4, Kedırı Cıty. Indonesian Health Literacy Journal, 1(2), 86-94. DOI: 10.70574/h8caae22.
• Lee, L. G. L., Wo, S. W., Gun, C. H., and Aruta, J. J. B. (2024). Beyond Basic Care: Cultivating Comprehensive Sexual Health Education for Malaysian Children with Special Educational Needs (SEN). Sexuality and Disability, 43(1), 1-35. DOI: 10.1007/s11195-024-09885-4.
• Nurcombe, B. (2000). Child Sexual Abuse I: Psychopathology. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 34(1), 85-91.
• Martin, J., Riazi, H., Firoozi, A., & Nasiri, M. (2020). A sex education program for teachers of preschool children: a quasi-experimental study in Iran. BMC public health, 20, 1-9. DOI: 10.1186/s12889-020-08826-y.
• Modelli, M. E., Galvão, M. F., and Pratesi, R. (2012). Child Sexual Abuse. Forensic Science İnternational, 217(1-3), 1-4. DOI: 10.1016/j.forsciint.2011.08.006.
• Paolucci, E. O., Genuis, M. L., and Violato, C. (2001). A Meta-Analysis Of The Published Research on The Effects of Child Sexual Abuse. The Journal of psychology, 135(1), 17-36. DOI: 10.1080/00223980109603677.
• Pooja, K., Dular, S. K., and Vashist, S. (2022). Awareness Of Good And Bad Touch Among Children. International Journal of Health Sciences, 6(S2), 9250-9255.
• Puspita, E., and Utami, R. D. (2023). Applying Sexual Education to Elementary School Children in the Digital Native Era. Jurnal Pendidikan Guru Sekolah Dasar, 10(2), 223-240. DOI: 10.30997/dt.v10i2.9779
• Putnam, F. W. (2003). Ten-Year Research Update Review: Child Sexual Abuse. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 42(3), 269-278. DOI: 10.1097/00004583-200303000-00006.
• T.C. Resmî Gazete. (2005, Temmuz 15). 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu. Resmî Gazete (Sayı: 25876).
• Tıraşçı, Y. ve Gören, S. (2007). Çocuk istismarı ve ihmali. Dicle Tıp Dergisi, 34(1), 70-74.
• Trudell B. and Whatley MH. (1988). School sexual abuse prevention: unintended consequences and dilemmas. Child Abuse Negl. 1988;12(1):103-13. doi: 10.1016/0145-2134(88)90012-9. PMID: 3365575.
• Tüik, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Guvenlik-Birimine-Gelen-veya-Getirilen-Cocuk-Istatistikleri-2022-49662. Erişim 29/12/2024
• Ubaidillah, K., and Purnomo, S. L. A. (2023). Implementing Early Sexual Education as a Preventive Measure Against Sexual Harassment in Children. Jurnal Studi Gender dan Anak, 8(2). DOI: 10.22515/bg.v8i2.8438.
• Waliyanti, E., and Maulida, N.A. (2022). The Experience of Parents in Providing Islamic Sexual Education to Their Children. Journal of Health Technology Assessment in Midwifery.DOI: 10.31101/jhtam.2577.
• Walsh, K., Berthelsen, D., Nicholson, J. M., Brandon, L., Stevens, J., and Rachele, J. N. (2013). Child Sexual Abuse Prevention Education: A Review Of School Policy And Curriculum Provision in Australia. Oxford Review of Education, 39(5), 649-680. DOI: 10.1080/03054985.2013.843446.
• Walsh, K., Zwi, K., Woolfenden, S., and Shlonsky, A. (2015). School‐Based Education Programmes for The Prevention of Child Sexual Abuse: A Systematic Review. Campbell Systematic Reviews, 11(1), 1-180.
• Wurtele, S. K., & Miller‐Perrin, C. (2017). What works to prevent the sexual exploitation of children and youth. The Wiley Handbook of What Works in Child Maltreatment: An Evidence‐Based Approach to Assessment and Intervention in Child Protection, 176-197. DOI: 10.1002/9781118976111.ch12.
• Yıldız, Y., Kaçar, M., Albayrak, E., Çalaboğlu, T., Çakmak, S., ve Bayraktar, T. (2017). Çocuk İhmali ve İstismarı Hakkında İlköğretim Öğretmenlerinin Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 24(4), 303-309.
• Zeuthen, K., and Hagelskjaer, M. (2013). Prevention of Child Sexual Abuse: Analysis and Discussion of The Field. Journal of Child Sexual Abuse, 22(6), 742-760.
• Zhang, W., Chen, J., Feng, Y., Li, J., Liu, C., and Zhao, X. (2014). Evaluation of a Sexual Abuse Prevention Education for Chinese Preschoolers. Research on Social Work Practice, 24(4), 428-436. DOI: 10.1177/1049731513510409.
• Zollner, H., Fuchs, K. A., and Fegert, J. M. (2014). Prevention of Sexual Abuse: İmproved İnformation is Crucial. Child And Adolescent Psychiatry and Mental Health, 8, 1-9. DOI: 10.1186/1753-2000-8-5.