FİZİKSEL ENGELLİ BİREYLERİN ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ SIRASINDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR (AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2017, Sayı: 13, 219 - 238, 30.07.2017

İsmail Sevinç Murat Çay

Öz

Ülkemizde engelli bireyler eğitim-öğretim, topluma katılım, istihdam ve erişilebilirlik vb. birçok alanda çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadır. Sosyal refah anlayışının gelişmesi ve sosyal adaletin sağlanma çabaları ile bu sorunlara çözümü bulunabilmektedir. Ancak çözüm için gerekli uygulamaların geliştirilmesi ve gerekli adımların atılması sadece engelli bireylerin ve onların yakın çevresinde yer alan kişilere bağlı değildir. Engelli bireylerin yaşadıkları sorunların çözümü tüm bireylerin ve sistemlerin farkındalığının artmasına ve bu doğrultuda çaba göstermesine bağlıdır. Engelli bireylerin olması gereken ve olduğu tüm sistemler, bireylerin özellikleri göz önüne alınarak geliştirilmeli, yasalar konmalı ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için zemin hazırlanmalıdır. Üniversiteler birey ve toplumun gelişimini sağlayan önemli eğitim kurumlarının başında gelmektedir. Bugün üniversiteler yaptıkları araştırmalar ve uygulamalarla topluma ve dünyaya yön vermektedir. Böylesine önemli bir kurumun içerisinde engelli bireylerin nitelikli bir biçimde yer al(a)maması üniversitelerin amaçlarıyla ve uygulamalarıyla örtüşmemektedir. Sosyal refahın ve adaletin gerçekleştirilmesi engelli bireylerin de her alanda olması beklendiği gibi yükseköğretim kurumlarında da engelli bireylerin var olmasıyla ilişkilidir. Tüm bunlar göz önünde tutularak yapılan bu çalışmanın temel amacı Akdeniz Üniversitesi öğrencisi olan fiziksel engellilerin yaşadıkları sorunların ortaya konularak bu sorunların sosyal politika ve yasalar bağlamında değerlendirilmesidir.
Bu amaç doğrultusunda Akdeniz Üniversitesi öğrencisi olan 10 fiziksel engelli birey ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen ‘Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu’ kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Akdeniz Üniversitesi merkez yerleşkesinde öğrenim gören fiziksel engelli öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Akdeniz Üniversitesi merkez yerleşkesinde farklı fakülte ve yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerden yansız atama yöntemi ile seçilen 10 fiziksel engelli öğrenci oluşturmaktadır.

Yapılan çalışmada fiziksel engellilerin üniversite eğitimi esnasında çeşitli sorunlar yaşadıkları, bu sorunların birçoğunun fiziksel şartlarla ilişkili olduğu, diğer bireylerin engelli öğrencilere tutumunun da yaşanılan sorunlarda etken olduğu saptanmıştır. Fiziksel engelli bireylerin ulaşım ve erişim alanında yaşadıkları sorunların ihtiyaçlarını karşılamasını zorlaştırdığı anlaşılmıştır. Fiziksel engelli bireyler genel olarak aldıkları üniversite eğitimini yeterli bulmakla birlikte eğitim esnasında yaşadıkları sorunlara ilişkin çeşitli bulgular elde edilmiştir. Bununla birlikte yaşanılan sorunların çözümünde sosyal politikanın ve yasal mevzuatın önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir.
Fiziksel engelli bireylerin üniversite eğitimi sırasında yaşadıkları sorunların çözümü için gerekli yasal ve politik gelişmelerin neler olabileceği elde edilen bulgular ışığında değerlendirilmiştir. Fiziksel engelli bireylerin daha iyi bir üniversite eğitimi almaları için yerel yönetimlere ve üniversitelere düşen görev ve sorumlulukların üzerinde önemle durulmalıdır

Anahtar Kelimeler

Engelli Öğrenci, Engelsiz Üniversite, Sosyal Politika

Kaynakça

• Dökmen, Z. Y., & Kışlak, Ş. T. (2004). Engelli Olan Ve Olmayan Üniversite Öğrencilerinin Demografik Ve Psikolojik Özellikleri İle Sorunlarının Karşılaştırılması. Kriz Dergisi, 12(2), 33-47.
• EGED (2015). Üniversitelerde Engellilere Yönelik Erişilebilirlik Hususunda Mevcut Durum Analizi 2014-2015. Ankara: Eğitimde Görme Engelliler Derneği.
• Eğitim Reformu Girişimi (2016). Engeli Olan Çocukların Türkiye’de Eğitime Erişimi: Durum Analizi ve Öneriler.
• Genç, D. (2015). Social Problems And Expectations Of Disabled People, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (35/2), http://dergipark.gov.tr/spcd/issue/21125/227553 (E.T. 15.07.2017).
• Gün, A. (2015). İşitme Engelliler Ortaokulunda Okuyan Öğrencilerin Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Tutum Ve Değerlendirmeleri: Amasya Ve Samsun Örneği. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(28), 61-92.
• İnan, S., Ceyhun Peker, G., Tekiner, S., Ak, F., & Dağlı, Z. (2013). Engellilik, Türkiye’de Engellilerin Durumu ve Sağlık Hizmet Sunumuna Bir Bakış. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(6), 723-728.
• Kalyon, H. (2012). Bülent Ecevit Üniversitesi'nde Engelli Öğrenci Biriminin Yeniden Yapılandırılması. (Turkish). Journal Of Higher Education & Science / Yüksekögretim Ve Bilim Dergisi, 2(1), 63. doi:10.5961/jhes.2012.035
• ÖSYM,(2017). http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2017/OSYS/KILAVUZ18042017.pdf (E.T. 13.07.2017).
• Sarı, H. (2005). Selçuk Üniversitesi’nde Öğrenim Gören Bedensel Engelli ve Görme Engelli Öğrencilerin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözümüne Yönelik Çağdaş Öneriler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (13), 335-355.
• Subaşıoğlu, F. (2008). Üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinin “engellilik farkındalığı” üzerine bir araştırma. Bilgi Dünyası, 9 (2), 399-430.
• Şişman, Y. (2011). Türkiye'de Özürlülere Yönelik Yasal Düzenlemeler. İktisat ve İctimaiyat Enstitüsü, Sosyal Siyaset Konferansları (60), 169.
• Şişman, Y. (2014). Engelliler Açısından Eşitlik, Ayrımcılık ve Eğitim Hakkı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi (32).
• Türkiye İstatistik Kurumu (2011). Nüfus ve Konut Araştırması, TÜİK Yayınları.
• Yükseköğretim Kurulu (2017). Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma Ve KoordinasyonYönetmeliği.
• http://www.yok.gov.tr/web/guest/icerik/journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsfYRx/10279/18014 (E.T. 12.06.2017).
• Yükseköğretim Kalite Kurulu (2017). Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi 2016 Yılı Durum Raporu, YÖK Yayınları.
• World Health Organization (2011). World Reportion Disability http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf (E.T. 10.05.2017).
• Zencir, M. B., Kutlutürk, L., & Subaşıoğlu, F. (2017). Türkiye'deki Üniversite Kütüphanelerinde Engellilere Yönelik Hizmetler: Web Sayfaları Bağlamında Bir İnceleme. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 57(1), 720-739.