Sınıf Öğretmenlerinin İlk Okuma Yazma Öğretiminde Karşılaştığı Sorunları Belirlemeye Yönelik Yüksek Lisans Tezlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 24, 14 - 33, 31.12.2024

Aylin Özcan

Öz

İlk okuma-yazma öğretim süreci, eğitim-öğretim sürecinin en önemli dönüm noktalarından biridir. Öğrenci, öğretmen, aile ve tüm ülkeyi ilgilendiren bu süreçte pek çok parametre etkilidir. Bu çalışmada, ilk okuma-yazma sürecini etkileyen sorunlarla ilgili literatür taraması yapılmış olup incelenen tezlerde üzerinde durulan 4 alt problem tespit edilmiştir. Tespit edilen alt problemler; öğrenci temelli sorunlar, öğretmen temelli sorunlar, aile temelli sorunlar ve öğretim programı temelli sorunlar olarak belirlenmiştir. Tezlerin incelenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi, verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Öğrenci temelli sorunlarda okula başlama yaşının ve okul öncesi eğitimin ilk okuma yazma öğretimine olan etkileri üzerinde durulmuştur. Öğretmen temelli sorunlarda öğretmen kaynaklı eksikliklerin hizmet içi eğitim yoluyla giderilip giderilemeyeceği üzerinde durulmuştur. Aile temelli sorunlarda ailelerin sosyoekonomik durumlarının ve ailelerin eğitim-öğretime katılımının ilk okuma yazma öğretimine olan etkileri üzerinde durulmuştur. Öğretim programı kaynaklı sorunlarda ise öğretmenlerin ve velilerin öğretim programı uygulanırken yaşadıkları sorunlar üzerinde durulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre; öğrencilerin sosyoekonomik düzeyinin yüksek olmasının, velilerin eğitim-öğretime yardımcı olmalarının, öğretmenlerin hizmet içi eğitim almalarının, öğrencilerin okula doğru yaşta başlamasının, öğrencilerin okul öncesi eğitim almalarının, velilerin öğretim programı ile ilgili bilgilendirilmesinin ve doğru öğretim programının ilk okuma yazma öğretimini olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğrenci, Öğretmen, Aile, Öğretim Programı, Literatür

Kaynakça

• Akça, B. (2014). İlkokul birinci sınıf öğretim programına yönelik öğretmen ve veli görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aktay, G., & Aktay, E. G. (2020). İlkokul Öğrencilerinin Dinleme ve Konuşma Becerilerine İlişkin Metaforik Algıları. International Journal of Language Academy, null(33), 143–158. doi:10.29228/IJLA.42690
• Aktürk, Y. (2009). İlk okuma-yazma öğretiminde “ses temelli cümle yöntemi” nin uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri (şanlıurfa/viranşehir örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altun, S., Çetin, Ö., & Bay, D. (2014). Okuma Yazmaya Hazırlık Çalışmalarına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244–263. doi:10.12780/UUSBD281
• Arslan, A. (Gürsel), & Tertemiz, N. (2004). İlköğretimde bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi. The Journal of Turkish Educational Sciences, 2(4), 479–492. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26126/275209
• Aydın, H. (2017). Sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretiminde karşılaştıkları sorunların hizmet içi eğitim ile giderilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitusu, Bursa.
• Başar, M., & Gürbüz, H. M. T. (2020). İlk okuma ve yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(1), 1–20. doi:10.35233/OYEA.666563
• Başaran, I. (2004). Etkili öğrenme ve çoklu zekâ kuramı: bir inceleme. Ege Journal of Education, 5(1), 7–15. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/egeefd/issue/4920/67308
• Bektaş, A. (2007). Ses temelli cümle yöntemiyle gerçekleştirilen ilk okuma-yazma öğretiminin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bulut, A. K. (2010). Eğitimde ses temelli cümle yöntemi uygulanan öğrencilerin okuma yazmaya geçişlerinde etkili olan faktörlerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Calın, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma-yazma öğretimine ilişkin görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Çatalcı, M. (2019). Okuma yazma öğretiminde dik temel harflerin kullanımının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Çiçek, M. (2019). Türkiye’de ilk okuma yazma alanında hazırlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Değirmenci, M. (2008). İlk okuma yazma öğretiminde ses temelli cümle yönteminin uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 263–274. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tubar/issue/16968/177233
• Dönmezler, E. (2016). Okul Öncesi Dönemde Uygulanan Okuma Yazmaya Hazırlık Çalışmalarının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 1(1), 42–53. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tujped/issue/32340/370012
• Eratay, E. (2011). Okul öncesi çocuklarında davranış problemleri. Education Sciences, 6(3), 2347–2362. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaedu/issue/19819/212066
• Eroğlu, M. (2018). Ses temelli cümle öğretim yöntemine ilişkin öğretmen görüşleri (diyarbakır örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Gülay, H. (2011). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Electronic Journal of Social Sciences, 10(36), 1–10. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6150/82585
• Gülbaş, Ç. (2008). Yeni ilköğretim 1. Sınıf ilkokuma yazma dersi öğretim programı uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Güneş, F. (2013). Okuma Yazma Öğrenme Yaşı / Age for Learning Literate. Journal of Theory and Practice in Education, 9(4), 280–298. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/eku/issue/5458/74014
• Güneş, G. (2020). İlk okuma yazmayı farklı yazı türleriyle öğrenen sınıf öğretmeni adaylarının bitişik eğik yazı ve dik temel yazıyı kullanım durumları (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Kabaş, İ. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma yazma öğretimi öz yeterlik algıları ile ilk okuma yazma öğretim programına bağlılıkları (Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2020). Yazma Becerisiyle İlgili Makaleler Üzerine Bir İnceleme: Web of Science Veri Tabanında Eğilimler. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 67–86. doi:10.16916/ADED.619090
• Kavak, G. (2019). Ses temelli cümle yönteminin uygulama aşamalarında ortaya çıkan sorunlar (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kılınçer, Ç. (2019). 1. Sınıf öğrencilerinin okuma ve yazmaya geçiş sürecini etkileyen faktörlerin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (bingöl ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kırca, M. A. (2007). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf çocuklarının okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kıvrak, Z. (2019). Öğretmenlerin gözünden ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma yazma süreçlerine ailelerin katılımının etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Maciej, S., Becker, F. G., Cleary, M., Team, R. M., Holtermann, H., The, D., … فاطمی, ح. (2015). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Resimli Öykü Kitabı Okuma Etkinlikleri ile Çocukların Dil Gelişimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uniwersytet Śląski, 7(1), 343–354. doi: 10.2/JQUERY.MIN.JS
• Metin, G. T., & Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve Erken Çocukluk Döneminde Kitap Okuma: Çocuk Sağlığı İzlemlerinde Etkili Bir Gelişim Önerisi. Çocuk Dergisi, 14(3), 89–94. doi: 10.5222/J.CHILD.2014.089
• Oçak, S. (2007). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin dil gelişim düzeyleri ile okuma-yazma başarısı arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özbay, M. (2006). Okuma Eğitiminde Çevre Faktörü. Eurasian Journal of Educational Research, 0(24), 161–170. Retrieved from http://search/yayin/detay/64544
• Özben, K. (2000). Birleştirilmiş sınıf uygulamasında karşılaşılan sorunlar. Pamukkale University Journal of Education, 8(8), 162–171. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11135/133191
• Özcan, E. (2014). Birinci sınıf öğrencilerinin bilişsel okul olgunluğu düzeylerinin okuma yazmayı öğrenme sürecine olan etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Saçkes, M. (2013). Erken çocukluk eğitiminde önem verilmesi gereken gelişimsel alanlar: Anne-baba ve öğretmen önceliklerinin karşılaştırılması. Doi:10.12738/estp.2013.3.1634
• Sağırlı, M., Atik, U., Âli, H., & Eğitim, Y. (2022). Öğretmen Görüşlerine Göre Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretiminde Karşılaşılan Güçlükler. Erzincan University Journal of Education Faculty, 24(3), 376–389. doi:10.17556/ERZIEFD.1057284
• Samancı, S. (2007). Ses Temelli Cümle Yöntemiyle Okuma Yazma Öğretiminde İlköğretim Birinci Sınıf Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Problemler (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Şimşek, M. (2014). İlkokul 1. Sınıf 60-72-84 aylık karma yaş grubu çocukların öğrenim gördüğü sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Soner, O. (2013). Aile uyumu, öğrenci özgüveni ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Marmara University Atatürk Education Faculty Journal of Educational Sciences, 12(12), 249–260. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maruaebd/issue/381/2393
• Sönmez, M. (2006). Ses Temelli Cümle Yönteminin Uygulanmasında Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tabak, B. (2021). İlk okuma yazma öğretimine etki eden temel faktörlerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yüksek Lisans). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, İstanbul.
• Tarcan, A. (2019). Babıldama döneminde okuma taklidi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 373–384. doi:10.17755/ESOSDER.466084
• Taşdemir, M., & Taşdemir, A. (2010, August 1). Okullarda Başarı ve Başarısızlık Olgusu: Tipik Öğrenci Davranışları Yönüyle Bir Durum Araştırması. Journal of Uludag University Faculty of Education. Bursa Uludağ University. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16692/173494
• Tutal, Ö. (2013). İlk okuma-yazma öğrenmede okula başlama yaşının okuma-yazma başarısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Tutal, Ö., & Oral, B. (2015). İlk okuma-yazma öğrenmede okula başlama yaşının okuma-yazma başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (24), 96–121. doi:10.14582/DUZG
• Ülkeroğlu, O. (2022). Öğretmenlerin ilk okuma yazma öğretiminde karşılaştığı sorunlar ve COVID-19 sürecindeki ilk okuma yazma öğretiminde yaşanan sorunların karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Uslu, S. (2014). Yenilenen İlkokul Basamağında Gerçekleştirilen Okuma Yazma Öğretim Sürecine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Vural, S. (2007). Ailenin sosyoekonomik düzeyinin birinci sınıf öğrencilerinin aile-öğretmen iletişimi ve okuma yazma başarısıyla ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Yazanoğlu, G. (2011). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinde kelime dağarcığı gelişiminin ilkokuma yazma başarısı ve sosyoekonomik düzey ile ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Yiğit, V. (2009). Ses temelli cümle yöntemi ile ilk okuma yazma öğretim sürecinde karşılaşılan güçlükler ve bu güçlüklerle baş etme stratejilerinin belirlenmesi; (Şırnak ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yıldırım, M. (2008). Birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında ses temelli cümle öğretimi yöntemi ile ilk okuma yazma öğretimi sırasında karşılaşılan güçlükler (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.