On How to Read a Story

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 311 - 315, 23.06.2020

Gizem Ece Gönül

Öz

Anahtar Kelimeler

short story, narratology, discourse

Bir Öykünün En Canlı Parçası mıdır Söylem: Öykü Nasıl Okunur

Öz

Çalışmalarını söylem anlatı bilimi üstüne yoğunlaştıran Oktay Yivli’nin son kitabı Öykü Nasıl Okunur: Modern Öykü ve Yöntem, Günce Yayınları tarafından Aralık 2019’da yayımlandı. “Ön Söz”, “Giriş”, “Son Gözlemler”, “Kaynakça”, “Dizin” başlıklarından ve sekiz bölümden oluşan kitap, modern öykü türüne dair bir çözümleme yöntemi sunar. Çalışmanın esas noktası öykülerin içeriği değil, biçimle beraber oluşan yeni anlamları ve görünümleridir. Olay örgülerine, karakterlerin durumuna odaklanmaktan ziyade olayların, durumların, zamanın sunuşuna yönelen Yivli, modern öyküde alt türlere dair bir tartışma da sunar. Araştırmanın örneklemi ise Cumhuriyet dönemi Türk öyküsünün ilk örneklerinden günümüz öyküsüne değin uzanır. Evren itibarıyla genişleyen araştırma, öykü olaylarının, kişilerinin, zamanının anlatımına ilişkin sorulan sorularla; öykünün türüne, kompozisyonuna, anlatıcısına, bakış açısına, yapısına, birimlerine, gramerine dair yapılan tespitlerle çerçevelendirilir. Çalışmanın kuramsal sınırları anlatı bilim perspektifiyle çizilirken araştırmacının önerdiği yeni kavramlar ve kategoriler, çağdaş Türk öyküsünde tespit edilen yeni olgular araştırmayı çeşitlendirir. Geniş bir zaman aralığının takip edildiği eser, Türk öyküsünün karşılaştırmalı bir panoramasını da açığa çıkartır. Öte yandan pek çok sanat dalına özellikle sinemaya atıflarda bulunan araştırmacı, kurgu dünyanın kullandığı birçok tekniği kaynaştırır, her türden anlatıya dair geniş bir çatı inşa eder. Sorgulayıcı bakışın hâkim olduğu çalışmada nedenselleştirmeye sık sık başvurulduğu gibi her bir genel başlıkta karşılaşılan özel durumlar da görmezden gelinmeyerek açıklanır. Bu çalışmada bahsi geçen kitabın incelemesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

modern öykü, anlatı bilimi, söylem

Kaynakça

• Yivli, Oktay (2019). Öykü Nasıl Okunur: Modern Öykü ve Yöntem. Ankara: Günce Yayınları.
• Yivli, Oktay (2015). Kısa Öyküde Yöntem: Cemil Süleyman Uygulaması. Konya: Çizgi Kitabevi.