THE ONES WHO RESTORED HIS HONOUR WITH BLOOD: A SOCIOLOGICAL RESEARCH ON THE PRISONERS CONVICTED OF HONOUR ISSUE IN MARDIN JAILHOUSE

Yıl 2013, Cilt: 7 Sayı: 30, 117 - 135, 01.03.2013

Yrd. Doç. Dr. Musa Öztürk Arş. Grv. Memet Ali Demirdağ

Öz

Society is a harmonious whole that different elements which come to existence around the social norms and values have built
by coming together. Inside this structure various sanctions including killing have been developed for the crimes committed
against ‘honour’ conception that includes values such as nobility, dignity and esteem. In this study, why they have opted to
restore their honour with blood will be analysed with the guidance of the data obtained via the semi-structured interview
method applied to the prisoners convicted of honour issue in Mardin jailhouse and with the assistance of questions such as
how the honour is perceived by the prisoners, whether their family or the neighbourhood put them under pressure, if they regret
the crime they have committed and how much the law is deterrent in preventing this kind of events.

Anahtar Kelimeler

Honour, Body, Social Probation, Legitimacy, Justice, Urbanization

Namusunu Kanla Temizleyenler: Mardin Cezaevi’nde Namus Davası Nedeniyle Yatan Mahkûmlar Üzerine Bir Araştırma

Öz

Toplum, toplumsal normlar ve değerler etrafında ete-kemiğe bürünen farklı unsurların bir araya gelerek oluşturmuş oldukları
ahenkli bir bütündür. Bu yapı içerinde asalet ve şeref gibi kavramlarla da bağlantılandırılan “namus” olgusuna ters düşen
davranışlara karşı öldürme de dâhil değişik yaptırımlar geliştirilmiştir. Bu çalışmada Mardin Cezaevinde namus davası nedeniyle
hüküm giymiş mahkûmlarla yarı yapılandırılmış mülakat tekniği vasıtasıyla yapılan görüşmeler sonucu elde edilen verilerden
hareketle; mahkûmlar tarafından namusun nasıl algılandığı, aileden veya çevreden herhangi bir baskı görüp görmedikleri,
işlemiş oldukları suçtan dolayı pişman olup olmadıkları, hukukun bu tür olayları önlemede ne derece caydırıcı olduğu ve
namuslarını niçin kanla temizleme yolunu tercih ettikleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Namus, Beden, Toplumsal Gözaltı, Meşruiyet, Adalet, Kentleşme

Kaynakça

• Arlı, A., Akar, Ş.K. ve Bulut Y. (2008). “Nükhet Sirman ile Türkiye’de Sosyoloji ve Antropoloji Yapmak Üzerine”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (11), 303-326.
• Bağlı, M. (2008). Töre ve/veya Namus Adına Cinayet İşleyen Suçlu ve Zanlıların Sahip Oldukları Toplumsal Değer Yapıları, Aile İlişkileri ve Kişilik Özellikleri ile Bunların Sosyo-Eko- nomik Analizine İlişkin Bir Araştırma. TÜBİTAK Projesi. Proje No: 106K360. Diyar- bakır.
• Bruinessen, M. V. (2006). Ağa, Şeyh, Devlet. (çev. B. Yakut). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Can, C. (1992). Oluşum Süreci İçerisinde Hukuk Sosyolojisi. Ankara: Savaş Yayınları.
• Durkheim, E. (1994). Sosyolojik Metodun Kuralları. (çev. E. Aytekin). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Durukan, A. (2005, 18 Kasım). 81 İlin Namus Cinayeti Haritası Çıkarılıyor. <http://eski.bianet. org/2005/11/18/70367.htm> (10 Temmuz 2012).
• Ergil, D. (1980). Türkiye’de Terör ve Şiddet: Yapısal ve Kültürel Kaynakları. Ankara: Turhan Ki- tabevi.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. (yay. haz. C. Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• KAMER (2005). Suçlu Kim? Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde Namus Kisvesi Altında İşlenen Cinayetler İle Mücadelede Kalıcı Yöntemler Geliştirme Projesi. 2005 Raporu. Diyarbakır: Kamer Vakfı.
• KAMER (2006). İstersek Biter: Namus Adına İşlenen Cinayetler. 2006 Raporu. Diyarbakır: Kamer Vakfı.
• KAMER (2011). İstersek Biter. 2011 Raporu (yay. haz. A. Bora). Diyarbakır: Kamer Vakfı.
• Kardam, F. (2002). Namus Gerekçesiyle Öldürülme ya da Kendi Canına Kıyma: Kadın Cinselliği Üzerinde Baskıların Benzer Koşullarda Farklı Sonuçları mı?. <http://www.huksam.hacet- tepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/namus_ger_oldurme.pdf> (10 Temmuz 2012).
• Kardam, F., Alpar Z., Yüksel, İ., Ergün, E. (2005, Kasım). Türkiye’deki Namus Cinayetlerinin Di- namikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu. Ankara: Koza Yayın. <http:// www.undp.org.tr/TRaboutUsDocvuments/NamusCinayetleri.pdf> 2012). (10 Temmuz
• Kızmaz, Z. (2002). Bazı Sosyal Değişkenler Bağlamında Doğu Anadolu Bölgesinde Suç ve Suçlu- luk. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi: Elazığ.
• Kızmaz, Z. (2005). “Din ve Suçluluk: Suç Teorileri Açısından Kuramsal Bir Yaklaşım”. Fırat Üni- versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 189-215.
• Mernissi, F. (2003). Kadınların İsyanı ve İslami Hafıza. Ankara: Epos Yayınları.
• Nişanyan, S. (2011, 01 Ocak). Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. <http:// www.nisanyansozluk.com/?k=namus> (10 Temmuz 2012).
• Peristiany, J. G. (1966). Honor and Shame in a Cypriot Highland Village. In J. G. Peristiany (Ed.). Honour and Shame: The Values of the Mediterranean Society (ss. 171-190). Chicago: University of Chicago Press.
• Pervizat, L. (2005). Uluslararası İnsan Hakları Bağlamında Namus Cinayetleri: Kavramsal ve Hukuksal Boyutu ve Türkiye Özelinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi: İstanbul.
• Sirman, N. (2001). Sosyal Bilimlerde Gelişmecilik ve Köy Çalışmaları. Toplum ve Bilim, (88), 251-254.
• Sirman, N. (2006). Akrabalık, Siyaset ve Sevgi: Sömürge Sonrası Koşullarda Namus-Türkiye Ör- neği. Mojab, S. ve Abdo N. (Ed.) içinde, Namus Adına Şiddet Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar, (ss. 43-63). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sirman, N. (2008, 12 Nisan). Nükhet Sirman ve Dicle Koğacıoğlu ile “Namus”u Tartışıyoruz. <http://feminisite.net/news.php?act=details&nid=559> (10 Temmuz 2012).
• Tezcan, M. (2003). Türkiye’de Töre (Namus) Cinayetleri. Ankara: Naturel Kitap.
• Tillion, G. (2006). Harem ve Kuzenler. (çev. Ş. Tekeli ve N. Sirman). İstanbul: Metis Yayınları.
• Türkkahraman, M. (2006). Toplum ve Temel Toplumsal Kurumlar. Ankara: Alp Yayınevi.
• Yalçın-Heckman, L. (2002). Kürtlerde Aşiret ve Akrabalık İlişkileri. (çev. G. Erkaya). İstanbul: