An Evaluation on Child Protection System in Turkey

Yıl 2009, Sayı: 18, 43 - 58, 01.09.2009

Dr. İsmet Galip Yolcuoğlu

Öz

Every society apply child protection programme for the
children who need protection. It has been realized that the
vaning, weakening and decompasing family can not protect
the child on its own. The social state has made the role and
importancy of the public in child protection more clearly
understood. New care types should be introduced for the
children who can not be protected in the family. Family care
has an most important model in the child protection system.
Community-based child care has an important place in the
child protection system. United Nations Convention on the
Rights of the Child constitutes a part of the most fundamental
international legal basis of the child protection system and
child care practice in Turkey. Furthermore, Turkish Republic
Constitution, Turkish Civil Law, Social Services and Child
Protection Law No: 2828 and Child Protection Law No: 5395
have a considerable place among the national legal
arrangements. It is hard to say that there is an extensive,
integral child protection policy in Turkey. Morever, lack of
budgetary funds in this field and contravention to
“governance” principles in supervisions, lack of number of
social workers staff can be enumerated as the basic
problems in this respect. In order to develop foster family
practice in Turkey, sufficient presentation and making
people conscious should be made, practical difficulties and
deficiencies regarding the relevant legal arrangements
should be determined and fixed, a professional conception
should be adopted, the related professionals should be
more professionals should be made more qualified by
supplementary trainings, payments effected to the staff
should be more encouraging and the families should be
educated and supervised. Finally, there are many children in
Turkey who are no raised in the family and their own families
can not protect them, living in the unsuitable conditions,
about whom there is no court protection order for the child
and therefore who stays out of public interest. The developed
countries care and protection matters of all children who
need help should also be inside the public’s sphere of
interest, they should be formally registered and supervised,
and all kinds of the support that child and the family need
should be provided. Therefore child protection activities run
by administration lack the accepted characteristics of child
protection system facilities thus generally thought to be
ineffective effort to fight child neglect and abuse. So there is
a need for the evaluation of child protection system.Within
this frame work, evaluation of child protection system and
suggestions for improving system also mentioned.

Anahtar Kelimeler

Child protection system, child protection policy, legal arrangements

Türkiye'de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi

Öz

Her ülke kendi toplumu ve geleceği için korunma gereksinimi
duyan az ya da çok sayıdaki çocukları için gerekli
koruma programları uygulamaktadır. Zamanla küçülen,
zayıflayan ve parçalanan ailenin tek başına çocuğu koruyamadığı
düşünülmektedir. Sosyal devlet, çocuğun korunmasında
kamunun önemi ve rolünün daha iyi anlaşılmasını
sağlamıştır. Ailesi yanında korunamayan çocuklar için yeni
bakım modelleri sunulmalıdır. Çocuğun, aile yanında bakım
modeli, toplum-temelli bir çocuk bakımı modeli olarak çocuk
koruma sistemi içinde önemli bir yer tutmaktadır. Birleşmiş
milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, çocuk koruma
sisteminin çocuk bakım uygulamalarının en önemli uluslar
arası yasal dayanağıdır. Çocuğun korunması açısından,
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Türk Medeni Kanunu, 2828
sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu
ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu önemli yer tutmaktadır.
Türkiye’de bütüncül, kapsamlı ve tüm kurumların etkin
entegre olduğu bir çocuk koruma politikasının var olduğunu
söylemek olanaklı değildir. Ayrıca, çocuğun korunmasına
ayrılan bütçe olanaklarının yetersizliği, uygulamalarda,
bilimsel yönetim ve “yönetişim” ilkelerine aykırılıklar, meslek
elemanı sayısının yetersizliği temel sorunlar olarak kendini
göstermektedir. Türkiye’de çocuk koruma sisteminin ve tüm
çocukların korunmasına yönelik uygulamaların geliştirilebilmesi
için yeterli toplumsal bilinçlendirmeler yapılmalı, ilgili
yasal düzenlemelerin uygulama güçlükleri ve eksiklikleri
belirlenmeli ve giderilmelidir. Ayrıca konu daha profesyonel
bir anlayışla ele alınmalı, ilgili meslek elemanları ek eğitimlerle
güçlendirilmeli, çalışan personele yapılan ödemeler
teşvik edici olmalı, personel niteliği yükseltilmeli, tüm aileler
eğitilmeli ve çocuk ihmallerinin önlenmesi amacıyla aileler
ev ziyaretleri yoluyla denetlenmelidir. Sonuç olarak,
Türkiye’de kendi öz ailesi yanında bakımı sağlanamayan,
ailesi yanında olmasına karşın ihmal edilen, yoksulluktan
dolayı sağlıklı gelişimi risk altında bulunan olumsuz yaşam
koşullarında yaşamaya çalışan, buna karşılık korunma
kararı bulunmayan, kamunun herhangi bir şekilde ilgi alanında
olmayan çok sayıda çocuk bulunmaktadır. Gelişmiş
bir ülkede tüm çocukların bakımı ve korunması kamunun ilgi
alanında olmalı, kayıt altına alınmalı, denetlenmeli ve
çocuklarına bakabilmeleri için ailelere, gereksinim duydukları
her türlü destek sağlanmalıdır. Ülkemizde, çocukların
korunmasına yönelik uygulamalar ve insan kaynağı zenginliği
bu alanda oldukça ileri durumda bulunan ülkelerdeki
uygulamalarda varolan karakteristik özellikleri taşımaması
çocuk koruma hizmetlerinin etkililiğini zayıflatmaktadır.
Ülkemiz çocuk koruma sisteminin geliştirilmesi ve iyileştirilebilmesi
için ayrıntılı değerlendirmelere gereksinim bulunmaktadır.
Bu makalede de çocuk koruma sisteminin değerlendirilmesi
ve iyileştirmeler yapmak için önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk koruma sistemi, çocuk koruma politikaları, yasal düzenlemeler

Kaynakça

• ACAR, H. (2006). “Sokak Çocuklarına Yönelik Hizmetle- rin Değerlendirilmesi: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Örneği”. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, (Ya- yınlanmamış Doktora Tezi).
• ACAR, B. Y. ve Acar, H. (2002). “Sistem Kuramı- Ekolo- jik Sistem Kuramı ve Sosyal Hizmet: Temel Kav- ramlar ve Farklılıklar”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını, Cilt:13, Sayı 1: 29-35.
• AKKAYA, Y. (2002). “Göç, Yoksulluk, Kentsel Şiddet ve İnsan Hakları”. Y. Özdek. (Ed.), Ankara: TODA- İE, İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yayını.
• ARIKAN, Ç. (2005). Türkiye’de Aile Politikası Uygula- malarına İlişkin Genel Değerlendirme. Aile Da- nışmanlığı El Kitabı içinde ss: 117-123. Ankara: SHÇEK Genel Müdürlüğü ve Hacettepe Üniver- sitesi. Aile Hizmetleri Araştırma Uygulama Mer- kezi (AHUM) Ortak Yayını.
• GÜLERCE, A. (1996). Türkiye’de Ailelerin Psikolojik Örüntüleri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• HOLLAND, S. (2004). Child and Family Assesstment in Social Work Practice. Sage Publicatons
• İÇAĞASIOĞLU, Ç. A. (2007). Ailelerin Yaşam Kaliteleri- nin Belirlenmesi: Ankara Örneği. Hacettepe Üni- versitesi, Sosyal Hizmet anabilim Dalı. (Yayım- lanmamış Doktora Tezi).
• İKİZOĞLU, M. (2000). Yoksulluk ve Sosyal Yardım İlişki- si. Mamak İlçesinde Ampirik Bir Araştırma. Anka- ra, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• İL, S. (2001). Aile Yaşamı ve Gereksinimler. V. Duyan ve A. Mavili Aktaş (Ed.). Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları ss.139-145. Ankara: H.Ü. SHYO Yayını.
• KARATAŞ, K. (1987). Gecekondu Ailelerinin Kentle Bü- tünleşmesini Engelleyen Nedenler ve Ortaya Çı- kan Toplumsal Sorunlar. Hacettepe Üniversitesi. (Yüksek Lisans Tezi).
• KARATAŞ, K. (2001). Toplumsal Değişme ve Aile. Top- lum ve Sosyal Hizmet. Cilt: 12, Sayı: 2: 87-96.
• KARATAŞ, K. (2007). Türkiye’de Çocuk Koruma sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir De- ğerlendirme. Toplum ve sosyal Hizmet. Cilt: 18, Sayı: 2: 7-20.
• KONTAŞ, Y. M. (1992). Çeşitli Ülkelerde ve Türkiye’de Aile Politikası Uygulamaları ve Türkiye İçin Po- litika Önerileri. Devlet Planlama Teşkilatı Sos- yal Politika Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Uzmanlık Tezi.
• KORAY, M. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• KOŞAR, G. N. (1992). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Ço- cuk Refahı Alanı. Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: İLTEK A.Ş. . Tezi).
• TEZCAN, M. (1990). Toplumsal Değişme ve Aile. Tür- kiye Aile Yıllığı. Ankara, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Türkiye’de Çocuğun Durumu. (1989). DPT Yayını, An- kara.
• ULUĞTEKİN, S. (1993). Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal Hizmet Kuruluşları. M.Ü. Adliye ve Çocuk Suçlu- luğu Sempozyumu, İstanbul.
• ULUĞTEKİN, S. (1993). Çocuk Yuvaları: Uygulamanın Son Araştırmalar Işığında Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi SHYO Dergisi. 11, 1-2-3: 35-56.
• ULUĞTEKİN, S. (2001). Yirminci Yüzyılda Türkiye’nin Çocukları: Sorunlar ve Beklentiler. Sosyal Hiz- mette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları: Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. H.Ü. SHYO Yayın. No:8, ss. 7-19, Ankara.
• U.S Child and Family Department, 2008. Web Sitesi.
• U. S. Department of Human Services. (2008). Web Si- tesi.
• ÜNLÜ, E. (1987). Korunmaya Muhtaç Çocuklar İçin Kurum Bakımı Örneğinde Sosyal Hizmette Bir Değerlendirme Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• U.S. Department of Health and Human Services. (2008). Administration for Children&Families (acf.hhs. gov) Web Sitesi.
• VIVIANA, A. Z. (1985). Pricing The Priceles Child: The Changing Social Value of Children. Newyork. Duyan, Ankara.