Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 48, 601 - 642, 08.12.2020

Zeynep Günder Doç. Dr. Gamze Aşçıoğlu Öz

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.649377

Öz

Avrupa
Birliği’nin bugün ulaştığı hedefleri çerçevesinde cinsiyet eşitliği ilkesi
sadece işleyen bir piyasa ekonomisinin gereği olarak değil, temel haklar
çerçevesinde dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda cinsiyet eşitliği ilkesinin
toplumsal alanın tamamında uygulanmasının amaçlandığı görülebilir. Bu
çalışmada, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun ve
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun hükümlerinde cinsiyete dayalı
ayrımcılığa yol açabilecek hükümler tespit edilmeye çalışılmış ve AB Ayrımcılık
Hukuku çerçevesinde incelenmiştir. Çalışma sonucunda ulaşılan tespit ve
öneriler, her iki cinsiyete aynı mesafeden bakılarak ortaya konulmuştur. Ayrıca
değişiklik önerilerinin, daha eşitlikçi bir yapıda sosyal güvenlik
yardımlarının sunumu için sistemin finansal dengesini olumsuz etkilemeyecek
olanlardan başlayarak ve Türk toplumunun değerleri de dikkate alınarak katmanlı
bir yapıda uygulanabileceği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet Eşitliği Ayrımcılık Yasağı Avrupa Birliği Türkiye 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

Kaynakça

  • Bercusson, B. (2009). European Labour Law. New York: Cambridge University Press.
  • Case C-43/75 Defrenne v. Sabena (No. 2) [1976] ECR 445.
  • Case C-150/85 Drake v. Chief Adjudication Officer [1986] ECR 1995.
  • Case C-9/91 The Queen v. Secretary of State for Social Security, ex parte Equal Opportunities Commission [1992] ECR I-4297.
  • Case C-226/91 Molenbroek v. Sodale Verzekeringsbank [1992] ECR I-5943.
  • Case C-328/91 Secretary of State for Social Security v. Thomas and Others [1993] ECR I-1247.
  • Case C-343/92 De Weerd, née Roks and Others [1994] ECR I-571.
  • Case C-444/93 Ursula Megner and Hildegard Scheffel v. Innungskrankenkasse Vorderpfalz, now Innungskrankenkasse Rheinhessen-Pfalz [1995] ECR I- 4741.
  • Case C-319/03 Serge Briheche v. Ministre de l'Intérieur, Ministre de l'Éducation nationale and Ministre de la Justice [2004] ECR I-8807.
  • European Commission. (2009). International Perspectives on Positive Action Measures: A Comparative Analysis in the European Union, Canada, the United States and South Africa. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
  • European Union. (1979). “Directive 79/7/EEC of 19 December 1978 on the progressive implementation of the principle of equal treatment for men and women in matters of social security”, Official Journal of the European Union, L 6/24, Volume 22, 10 January 1979.
  • European Union. (1992). “Directive 92/85/EEC of 19 October 1992 on the introduction of measures to encourage improvements in the safety and health at work of pregnant workers and workers who have recently given birth or are breastfeeding”, Official Journal of the European Union, L 348/1, Volume 35, 28 November 1992.
  • European Union. (2004). “Regulation 883/2004/EC of 29 April 2004 on the coordination of social security systems, Official Journal of the European Union, L 166/1, Volume 47, 30 April 2004.
  • European Union. (2010). “Directive 2010/18/EU of 8 March 2010 implementing the revised Framework Agreement on parental leave concluded by BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP and ETUC and repealing Directive 96/34/EC”, Official Journal of the European Union, L 68/13, Volume 53, 18 March 2010.
  • European Union. (2010). “Directive 2010/41/EU of 7 July 2010 on the application of the principle of equal treatment between men and women engaged in an activity in a self-employed capacity and repealing Directive 86/613/EEC”, Official Journal of the European Union, L 180/1, Volume 53, 15 July 2010.
  • European Union. (2012). “Charter of Fundamental Rights of the European Union”, Official Journal of the European Union, C326/2, Volume 55, 26 October 2012.
  • European Union. (2012). “Consolidated versions of the Treaty on European Union and the Treaty on the Functioning of the European Union”, Official Journal of the European Union, C326/1, Volume 55, 26 October 2012.
  • European Union. (2019). “Directive 2019/1158/EU of 20 June 2019 on work-life balance for parents and carers and repealing Council Directive 2010/18/EU”, Official Journal of the European Union, L 188/1, Volume 62, 12 July 2019.
  • Günder, Z. (2019). European Union Non-Discrimination Principle: Rereading Statutory Social Security Schemes in Turkey (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ SBE, Ankara.
  • Ingeborg, H. (2004). Sex equality and social security; Selected rulings of the European Court of Justice. International Labour Review, 143(4), 299-399.
  • Jensen, F.B., Walter, I. (1965). The Common Market: Economic Integration in Europe. Philadelphia: J. B. Lippincott Co.
  • Kantola, J. (2010). Gender and the European Union. New York: Palgrave MacMillan.
  • Karadeniz, O. (2011). Türkiye’de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik. Çalışma ve Toplum, 2, 83-127.
  • Lock, T. (2016). The EU and Human Rights, The Royal Society of Edinburg: Enlightening the European Debate, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2019, https://www.rse.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/Paper-10-FINAL-The-EU-and-Human-Rights.pdf.
  • MISSOC. Birth or adoption grant, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, https://www.missoc.org/glossary/birth-or-adoption-grant/.
  • Petkov, M.M., Krastev, D. (2018). Sources of European Union Law. International E-Journal of Advances in Social Sciences, 4(11), 471-479.
  • Piris, J.C. (2010). The Lisbon Treaty: A Legal and Political Analysis. New York: Cambridge University Press.
  • Rossillli, M. (1997). The European Community Policy on the Equality of Women. From the Treaty of Rome to the Present. The European Journal of Women’s Studies, 4, 63-82.
  • Social Security Administration. (2018). Social Security Programs Throughout the World: Europe. (Publication No. 13-1180). Washington DC: SSA.
  • Sosyal Güvenlik Kurumu. (2017), İstatistik Yıllığı, 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) maddesi kapsamındaki aktif sigortalıların cinsiyet ve illere göre dağılımı, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari.
  • Stratigaki, M. (2005). Gender Mainstreaming vs Positive Action: An Ongoing Conflict in EU Gender Equality Policy. European Journal of Women’s Studies, 12(2), 165-186.
  • T.C. Resmi Gazete. (1930). “1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” 1489, 06/05/1930.
  • T.C. Resmi Gazete. (1930). “İş Kanunu”, 25134, 10/06/2003.
  • T.C. Resmi Gazete. (1999). “4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu”, 23810, 08/09/1999
  • T.C. Resmi Gazete. (2006). “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”, 26200, 16/06/2006.
  • TÜİK. (2018a), İşgücü İstatistikileri, İşgücüne dahil olmayanların yıllar ve cinsiyete göre işgücüne dahil olmama nedenleri, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2260.
  • TÜİK. (2018b), İşgücü İstatistikileri, İstihdam edilenlerin yıllar ve cinsiyete göre işteki durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2257.
  • TÜİK. (2018c), İşgücü İstatistikleri, 15-64 yaş grubundaki nüfusun yıllar ve cinsiyete göre işgücü durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2253.
  • TÜİK. (2018d), İşgücü İstatistikleri, Genç nüfusun eğitimde ve istihdamda olma durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2461.
  • TÜİK. (2019), Demografik Göstergeler 2000-2025, Toplam doğurganlık hızı (Kadın başına), Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1636.
  • Van der Vleuten, A. (2007). The Price of Gender Equality: Member States and Governance in the European Union. London: Routledge.

TURKISH SOCIAL SECURITY SYSTEM FROM THE PERSPECTIVE OF THE EUROPEAN UNION GENDER EQUALITY PRINCIPLE

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 48, 601 - 642, 08.12.2020

Zeynep Günder Doç. Dr. Gamze Aşçıoğlu Öz

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.649377

Öz

Within
the framework of the objectives of the European Union today, the principle of
gender equality should be taken into consideration not as a requirement of a
functioning market economy but within the framework of fundamental rights. In
that sense, it can be seen that the principle of gender equality is aimed to
spread to the whole social sphere. In this study, the provisions of the Social
Security and General Health Insurance Law No. 5510 and the Unemployment
Insurance Law No. 4447 that could lead to gender discrimination are determined,
and they are examined within the framework of the European Union non-discrimination
law. Findings and recommendations reached as a result of the study are put
forward by looking at both genders from the same distance. Furthermore, to
ensure social security benefits in a more egalitarian structure, it is
considered that the amendment proposals of the study could be implemented in a
layered structure by starting from the ones that would not adversely affect the
financial balance of the system and, taking account of the values of Turkish
society.

Anahtar Kelimeler

Gender Equality Non-discrimination European Union Turkey Social Insurance and General Health Insurance Law No. 5510

Kaynakça

  • Bercusson, B. (2009). European Labour Law. New York: Cambridge University Press.
  • Case C-43/75 Defrenne v. Sabena (No. 2) [1976] ECR 445.
  • Case C-150/85 Drake v. Chief Adjudication Officer [1986] ECR 1995.
  • Case C-9/91 The Queen v. Secretary of State for Social Security, ex parte Equal Opportunities Commission [1992] ECR I-4297.
  • Case C-226/91 Molenbroek v. Sodale Verzekeringsbank [1992] ECR I-5943.
  • Case C-328/91 Secretary of State for Social Security v. Thomas and Others [1993] ECR I-1247.
  • Case C-343/92 De Weerd, née Roks and Others [1994] ECR I-571.
  • Case C-444/93 Ursula Megner and Hildegard Scheffel v. Innungskrankenkasse Vorderpfalz, now Innungskrankenkasse Rheinhessen-Pfalz [1995] ECR I- 4741.
  • Case C-319/03 Serge Briheche v. Ministre de l'Intérieur, Ministre de l'Éducation nationale and Ministre de la Justice [2004] ECR I-8807.
  • European Commission. (2009). International Perspectives on Positive Action Measures: A Comparative Analysis in the European Union, Canada, the United States and South Africa. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
  • European Union. (1979). “Directive 79/7/EEC of 19 December 1978 on the progressive implementation of the principle of equal treatment for men and women in matters of social security”, Official Journal of the European Union, L 6/24, Volume 22, 10 January 1979.
  • European Union. (1992). “Directive 92/85/EEC of 19 October 1992 on the introduction of measures to encourage improvements in the safety and health at work of pregnant workers and workers who have recently given birth or are breastfeeding”, Official Journal of the European Union, L 348/1, Volume 35, 28 November 1992.
  • European Union. (2004). “Regulation 883/2004/EC of 29 April 2004 on the coordination of social security systems, Official Journal of the European Union, L 166/1, Volume 47, 30 April 2004.
  • European Union. (2010). “Directive 2010/18/EU of 8 March 2010 implementing the revised Framework Agreement on parental leave concluded by BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP and ETUC and repealing Directive 96/34/EC”, Official Journal of the European Union, L 68/13, Volume 53, 18 March 2010.
  • European Union. (2010). “Directive 2010/41/EU of 7 July 2010 on the application of the principle of equal treatment between men and women engaged in an activity in a self-employed capacity and repealing Directive 86/613/EEC”, Official Journal of the European Union, L 180/1, Volume 53, 15 July 2010.
  • European Union. (2012). “Charter of Fundamental Rights of the European Union”, Official Journal of the European Union, C326/2, Volume 55, 26 October 2012.
  • European Union. (2012). “Consolidated versions of the Treaty on European Union and the Treaty on the Functioning of the European Union”, Official Journal of the European Union, C326/1, Volume 55, 26 October 2012.
  • European Union. (2019). “Directive 2019/1158/EU of 20 June 2019 on work-life balance for parents and carers and repealing Council Directive 2010/18/EU”, Official Journal of the European Union, L 188/1, Volume 62, 12 July 2019.
  • Günder, Z. (2019). European Union Non-Discrimination Principle: Rereading Statutory Social Security Schemes in Turkey (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ SBE, Ankara.
  • Ingeborg, H. (2004). Sex equality and social security; Selected rulings of the European Court of Justice. International Labour Review, 143(4), 299-399.
  • Jensen, F.B., Walter, I. (1965). The Common Market: Economic Integration in Europe. Philadelphia: J. B. Lippincott Co.
  • Kantola, J. (2010). Gender and the European Union. New York: Palgrave MacMillan.
  • Karadeniz, O. (2011). Türkiye’de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik. Çalışma ve Toplum, 2, 83-127.
  • Lock, T. (2016). The EU and Human Rights, The Royal Society of Edinburg: Enlightening the European Debate, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2019, https://www.rse.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/Paper-10-FINAL-The-EU-and-Human-Rights.pdf.
  • MISSOC. Birth or adoption grant, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, https://www.missoc.org/glossary/birth-or-adoption-grant/.
  • Petkov, M.M., Krastev, D. (2018). Sources of European Union Law. International E-Journal of Advances in Social Sciences, 4(11), 471-479.
  • Piris, J.C. (2010). The Lisbon Treaty: A Legal and Political Analysis. New York: Cambridge University Press.
  • Rossillli, M. (1997). The European Community Policy on the Equality of Women. From the Treaty of Rome to the Present. The European Journal of Women’s Studies, 4, 63-82.
  • Social Security Administration. (2018). Social Security Programs Throughout the World: Europe. (Publication No. 13-1180). Washington DC: SSA.
  • Sosyal Güvenlik Kurumu. (2017), İstatistik Yıllığı, 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) maddesi kapsamındaki aktif sigortalıların cinsiyet ve illere göre dağılımı, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari.
  • Stratigaki, M. (2005). Gender Mainstreaming vs Positive Action: An Ongoing Conflict in EU Gender Equality Policy. European Journal of Women’s Studies, 12(2), 165-186.
  • T.C. Resmi Gazete. (1930). “1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” 1489, 06/05/1930.
  • T.C. Resmi Gazete. (1930). “İş Kanunu”, 25134, 10/06/2003.
  • T.C. Resmi Gazete. (1999). “4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu”, 23810, 08/09/1999
  • T.C. Resmi Gazete. (2006). “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”, 26200, 16/06/2006.
  • TÜİK. (2018a), İşgücü İstatistikileri, İşgücüne dahil olmayanların yıllar ve cinsiyete göre işgücüne dahil olmama nedenleri, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2260.
  • TÜİK. (2018b), İşgücü İstatistikileri, İstihdam edilenlerin yıllar ve cinsiyete göre işteki durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2257.
  • TÜİK. (2018c), İşgücü İstatistikleri, 15-64 yaş grubundaki nüfusun yıllar ve cinsiyete göre işgücü durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2253.
  • TÜİK. (2018d), İşgücü İstatistikleri, Genç nüfusun eğitimde ve istihdamda olma durumu, Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2461.
  • TÜİK. (2019), Demografik Göstergeler 2000-2025, Toplam doğurganlık hızı (Kadın başına), Erişim Tarihi: 8 Kasım 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1636.
  • Van der Vleuten, A. (2007). The Price of Gender Equality: Member States and Governance in the European Union. London: Routledge.
Toplam 41 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Zeynep Günder 0000-0003-2749-2722

Doç. Dr. Gamze Aşçıoğlu Öz Bu kişi benim 0000-0003-1384-0423

Yayımlanma Tarihi 8 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 20 Sayı: 48

Kaynak Göster

APA Günder, Z., & Aşçıoğlu Öz, D. D. G. (2020). AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(48), 601-642. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.649377
AMA Günder Z, Aşçıoğlu Öz DDG. AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. Aralık 2020;20(48):601-642. doi:10.21560/spcd.vi.649377
Chicago Günder, Zeynep, ve Doç. Dr. Gamze Aşçıoğlu Öz. “AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 20, sy. 48 (Aralık 2020): 601-42. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.649377.
EndNote Günder Z, Aşçıoğlu Öz DDG (01 Aralık 2020) AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 20 48 601–642.
IEEE Z. Günder ve D. D. G. Aşçıoğlu Öz, “AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, c. 20, sy. 48, ss. 601–642, 2020, doi: 10.21560/spcd.vi.649377.
ISNAD Günder, Zeynep - Aşçıoğlu Öz, Doç. Dr. Gamze. “AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 20/48 (Aralık 2020), 601-642. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.649377.
JAMA Günder Z, Aşçıoğlu Öz DDG. AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2020;20:601–642.
MLA Günder, Zeynep ve Doç. Dr. Gamze Aşçıoğlu Öz. “AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, c. 20, sy. 48, 2020, ss. 601-42, doi:10.21560/spcd.vi.649377.
Vancouver Günder Z, Aşçıoğlu Öz DDG. AVRUPA BİRLİĞİ CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLKESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2020;20(48):601-42.
 Kapak Resmi İndir