INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LEVELS AND QUALITY OF LIFE OF ELDERLY INDIVIDUALS

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 62, 51 - 87, 29.03.2024

Tevfik Gelen

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1461566

Öz

This study was carried out to examine the relationship between aging in situ and quality of life levels of elderly individuals. In line with this main purpose, aging in situ and quality of life levels, whether these levels differ significantly according to some independent variables, and whether the aging in situ levels of elderly individuals significantly predict their quality of life were investigated. The sample of the research consists of 157 people aged 65 and over, residing in the Türkoğlu district of Kahramanmaraş and selected by convenient sampling method. Demographic information form, Aging in Place Scale (APS), and Quality of Life Scale (OPQOL-brief) were used as data collection tools in the study. Frequency, mean, standard deviation, t-test, ANOVA and Pearson Product correlation coefficient, and simple regression analysis techniques were used in the analysis of the data. As a result of the research, a positive, moderately significant relationship was found between the scores of the elderly individuals from the OPQOL-brief and the scores they got from the APS and all its sub-dimensions. In addition, it was determined that the elderly individuals had high levels of APS and very high levels of OPQOL-brief. It has been determined that the levels of the elderly individuals' APS significantly affect the levels of OPQOL-brief. It was found that the views of the elderly individuals on the levels of APS and OPQOL-brief did not differ according to the variables of gender and age; It has been determined that marital status, residential area where he lives, ownership of the house he resides, with whom he lives, education status, health status, home care service status and income levels differ in some sub-dimensions and total scale.

Anahtar Kelimeler

aging, elderly, aging in place, life quality

YAŞLI BİREYLERİN YERİNDE YAŞLANMA DÜZEYLERİ İLE YAŞAM KALİTESİ DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışma yaşlı bireylerin yerinde yaşlanma ve yaşam kalitesi düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu temel amaç doğrultusunda ise, yerinde yaşlanma ve yaşam kalitesi düzeyleri, bu düzeylerin bazı bağımsız değişkenlere göre anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığı ve yaşlı bireylerin yerinde yaşlanma düzeylerinin yaşam kalitesi düzeylerini anlamlı bir şekilde yordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesinde ikamet eden ve uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 65 yaş ve üstü 157 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak demografik bilgi formu, Yerinde Yaşlanma Ölçeği (YYÖ) ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (YYK-Kısa) kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, ortalama, standart sapma, t test, ANOVA ile Pearson Çarpımı korelasyon katsayısı ve basit regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yaşlı bireylerin YYK-Kısa’dan aldıkları puanlar ile YYÖ ve tüm alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca yaşlı bireylerin YYÖ düzeylerinin yüksek, YYK-Kısa düzeylerinin çok yüksek olduğu belirlenmiştir. Yaşlı bireylerin YYÖ düzeylerinin YYK-Kısa düzeylerini anlamlı olarak etkilediği tespit edilmiştir. Yaşlı bireylerin YYÖ ve YYK-Kısa düzeylerine ilişkin görüşlerinde cinsiyet ve yaş değişkenlerine göre farklılaşmadığı; medeni durumu, yaşadığı yerleşim alanı, ikamet ettiği evin mülkiyeti, kiminle yaşadığı, öğrenim durumu, sağlık durumu, evde bakım hizmeti alma durumu ve gelir düzeylerinin bazı alt boyutlar ve ölçek toplamında farklılaştığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

yaşlanma, yaşlılık, yerinde yaşlanma, yaşam kalitesi

Kaynakça

• Ahn, M. (2017). Introduction to special issue: Aging in place. Housing and Society, Vol:44, 1-2/1-3. https://doi.org/10.1080/08882746.2017.1398450. Ak, M. (2016). Yaşlılık olgusu üzerine uygulamalı bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1019-1028.
• Akbayrak, E. ve Aysan, Ü. (2022). Yaşlı Perspektifiyle Yerinde ve Başarılı Yaşlanma. Journal of Social Policy Studies, 22(55), 399-427. doi:https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1053840
• Akyıldız, N.A. (2017). İnsan- Mekân İlişkisi Bağlamında 'Yaşlı Dostu Mekânlar. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Akyıldız, N.A. (2023). Spatial arrangements supporting active ageing within the framework of theories of ageing. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(60), 441-470. http://doi.org/10.21560/spcd.vi.1366772
• Ball, Mary.M., Whittington, F., Perkins, M., Patterson, V., Hollingsworth, C. and Sharon, V. (2000). Quality of life in assisted living facilities: Viewpoints of residents. Journal of Applied Gerontology, 19(3), 304-325. doi:10.1177/073346480001900304.
• Baysal, H., Aktaş, Y. ve Bakan, B. (2020). An investigation of the relationship between aging in place and successful aging in elderly individuals. Psychogeriatrics Journey, 20(4), 473-479.
• Bigonnesse, C. and Chaudhury, H. (2019). The landscape of ''aging in place'' in gerontology literature: Emergence, theoretical perspectives, and Influencing factors. Journal of Housing for the Elderly, 34(3), 233-251. http://doi:10.1080/02763893.2019.1638875
• Bilgin, Ö., Tamkoç, B. ve Aydoğdu, Ö. (2021). Türkiye'de yaşlılara yönelik hizmetlerin yerinde yaşlanma yaklaşımıyla değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(5), 963-977. http://doi:10.21560/spcd.vi.702917 Bookman, A. (2008). Innovative models of aging in place: Transforming our communities for an aging population. Population, Community, Work and Family, 11(4), 419-438. http://10.1080/13668800802362334
• Bowling, A., Hankins, M., Windle, G., Bilotta, C. and Grant, R. (2013). A short measure of quality of life in older age: The performance of the brief older people's quality of life questionnaire (OPQOL-brief). Archives of Geriatrics and Gerontology, 56(1), 181-187. http://dx.doi.org/10.1016/j.archger.2012.08.012.
• Can, A. (2019). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: PEGEM Yayınları.
• Çalışkan, H., Ayçiçek, G., Özsürekçi, C., Doğrul, C., Balcı, R., Sümera, C. ve Yavuz, B. (2019). Turkish validation of a new scale from older people's perspectives: older people's quality of life-brief (OPQOL-brief). Archives of gerontology and geriatrics, (83), 91-95.
• Çapcıoğlu, İ. ve Alpay, A. (2021). Türkiye'de Yaşlılığın Geleceği. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, (8), 77-88.
• Esendemir, Ş. (2016). Türkiye'de Yerinde Yaşlanma ve Mekân Gerontolojisinin Temel Parametreleri. Sosyoloji Dergisi, 36(2), 411-429.
• Forsyth, A. and Molinsky, J. (2020). What is aging in place? Confusions and contradictions. Taylor and Francis Online, 31(2), 181-196. doi:https://doi.org/10.1080/10511482.2020.1793795
• Gelmez Taş, B. ve Toprak, D. (2018). Comparison of quality of life of elders living in nursing homes and in their homes and the relationship with sociodemographic factors. Ankara Med J., (4), 552-561. doi:10.17098/amj.499637
• Gilleard, C., Hyde, M. and Higgs, P. (2007). The impact of age, place, aging in place, and attachment to place on the well-being of the over 50s in Englang. Research on Aging, 29(6), 590-605.
• Golant, S. (2008). Commentary: Irrational exuberance for the aging in place of vulnerable low-income older homeowners. Journal of Aging and Social Policy, 20(8), 379-397. https://doi.org/10.1080/08959420802131437
• Greenfield, E. (2012). Using ecological frameworks to advance a field of research, practice, and policy on aging-in-place initiatives. The Gerontologist, 52(1), 1-12.doi: 10.1093/geront/gnr108.
• Grimmer, K., Kay, D., Foot, J. and Pastakia, K. (2015). Consumer views about aging-in-place. Clinical Interventions in Aging, (10), 1803-1811.
• Harrell, R., Lynott, J., Guzman, S. and Lampkin, C. (2014). What is livable? Community preferences of older adults. Washington: AARP Public Policy Institute. Erişim Tarihi: 4 Ocak 2023. https://www.semanticscholar.org/paper/What-Is-Livable-Community-Preferences-of-Older-Harrell-Lynott/bb06b64586a4e61fb602ef9b0a94f4cb406555e9
• Johansson, K., Rudman, D., Mondaca, M., Park, M., Luborsky, M., Josephsson, S. and Asaba, E. (2013). Moving beyond 'aging in place' to understand migration and aging: Place making and the centrality of occupation. Journal of Occupational Science, 20(2), 108-119. doi:10.1080/14427591.2012.735613
• Kalınkara, V. ve Arpacı, F. (23-25 Mayıs 2013). Yerinde Yaşlanma. VII. Ulusal Yaşlılık Kongresi, (s. 54-60). Karabük.
• Kalınkara, V. ve Kapıkıran, Ş. (2017). Yerinde Yaşlanma Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 54-66. Karatağ, H. ve Akyıldız, N.A. (2019). Avrupa'nın Demografik Dönüşümünde Uzun Dönem Yaşlı Bakımının Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 44, 571-596. http://doi.org/10.21560/spcd.v19i49119.467238
• Korkut, G. ve Dikmen, T. (2020). Evde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Yerinde Yaşlanmaya İlişkin Tutumlarının Sosyo-Demografik Değişkenler Bağlamında İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 93-118.
• Kurtkapan, H. ve Şentürk, M. (2021). Yerinde Yaşlanma ve Yerel Yönetim Uygulamaları: İstanbul Örneği. Journal of Sociological Context, 2(3), 01-13. doi:10.52108/2757-5942.2.3.1
• Kütmeç Yılmaz, C. (2020). Yaşlı Bireylerde Yerinde Yaşlanma ile Başarılı Yaşlanma ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 3, 38-48.
• Marek, K., Popejoy, L., Petroski, G., Mehr, D., Rantz, M. and Lin, W. (2005). Clinical outcomes aging in place. Nursing Research, 54(3), 202-211.
• Nair, K. (2004). The physically ageing body and the use of space. G. Andrews, and D. Phillips içinde, Aging and Place. London: 1st Edition. doi:https://doi.org/10.4324/9780203694510
• Onur, B. (2021). Gelişim Psikolojisi.Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm (12. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Öğüt, S., Öğüt Düzen , K. ve Polat, M. (2017). Huzurevlerinde Yaşayan Yaşlıların Yerinde Yaşlanma Konusundaki Duygu ve Düşünceleri. Manisa CBU Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 522-526.
• Özmete, B. ve Dinç, B. (2020). Yaşlıların ''Göç'' ve ''Yerinde Yaşlanma'' Bağlamında Kentsel Dönüşüm İle İlgili Değerlendirmeleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(46), 197-234. doi:10.21560/spcd.v20i54504.660460
• Rioux, L. and Werner, C. (2011). Residential saticfaction among aging people living in place. Journal of Environmental Psychology, 31, 158-169.
• Sixsmith, A. and Sixsmith, J. (2008). Ageing in place in the united kingdom. Ageing Int, 32, 219-235. doi:10.1007/s12126-008-9019-y
• Sixsmith, J., Sixsmith, A., Fange, A., Nauman, D., Kucsera, C., Tomsone, S., . . . Woolrych, R. (2014). Healthy ageing and home: the perspectives of very old people five European countries. National Library of Medicine, 1(9), 106. doi:10.1016/j.socscimed.2014.01.006.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Yaşlı Nüfusun Demografik Değişimi (2020). Erişim Tarihi: 14 Kasım 2023. https://www.aile.gov.tr/media/45354/yasli-nufus-demografik-degisimi-2020.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Erişim Tarihi: 14 Ekim 2022. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/YaslanmaOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf
• Vanleerberghe, P., Witte, N., Claes, C., Schalock, R. and Verte, D. (2107). The quality of life of older people aging in place: a literature review. International Journal for Equity in Health, 26, 2899-2907.
• Wiles, J., Leibing, A., Guberman, N., Reeve, J. and Allen, R. (2012). The meaning of ''aging in place'' to older people. The Gerontologist, 52(3), 357-366. Yerli, G. (2017). Yaşlılık Dönemi Özellikleri ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmetler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 1278-1287. https://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1979.
• Zhang, F., Loo, B. and Wang, B. (2022). Aging in place: From the neighborhood environment, sense of community, to life satisfaction. Annals of the American Association Geographers, Taylor and Francis Journals, 112(5), 1484-1499.