COMPARISON OF COGNITIVE CONTROL AND COGNITIVE FLEXIBILITY LEVELS BETWEEN GENDERS IN HEALTHY GERIATRIC INDIVIDUALS

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 65, 699 - 711, 27.12.2024

Şeref Duhan Altuğ , Ayşe Ünal

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1484472

Öz

This study aimed to compare cognitive control and cognitive flexibility levels between genders in healthy geriatric individuals. A total of 68 healthy geriatric participants (34 females, 34 males), all aged 65 and above, voluntarily participated in the study. The Cognitive Control and Flexibility Questionnaire (CCFQ) was employed to measure cognitive control and flexibility levels. The average age of the female participants was 70.94 ± 4.45 years, while the average age of the male participants was 71.85 ± 4.32 years. No statistically significant difference was observed between females and males in the cognitive control subparameter related to emotions (p = 0.117). Similarly, no statistically significant differences were found in the assessment and coping flexibility subparameter (p = 0.903) and the total score (p = 0.235). In females, a negative relationship was identified between the presence of chronic illness and the assessment and coping flexibility (p = 0.013). In males, negative relationships were observed between the presence of chronic illness and cognitive control over emotions (p = 0.013) and the total score (p = 0.005).The results suggest that females have higher coping scores compared to males and manage their emotions better. Additionally, females tend to seek more solutions compared to males.

Anahtar Kelimeler

Geriatric individual, Cognitive flexibility, Cognitive control.

Proje Numarası

yok

SAĞLIKLI GERİATRİK BİREYLERDE BİLİŞSEL KONTROL VE BİLİŞSEL ESNEKLİK DÜZEYLERİNİN CİNSİYETLER ARASI KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Araştırmamız, sağlıklı geriatrik bireylerin bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik düzeylerini cinsiyetler arası karşılaştırmak amacıyla yapıldı. Çalışmaya gönüllü olarak katılan 65 yaş üzeri toplam 68 sağlıklı (K:34/E:34) geriatrik birey değerlendirildi. Bilişsel kontrol ve esneklik düzeylerini ölçmek için Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği (BKEÖ) kullanıldı. Çalışmaya katılan kadınların yaş ortalaması 70,94±4,45 ve erkeklerin yaş ortalaması 71,85±4,32 idi. BKEÖ’nün duygular üzerinde bilişsel kontrol alt parametresinde kadınlar ve erkekler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p=0,117). Benzer şekilde, BKEÖ’nün değerlendirme ve başa çıkma esnekliği alt parametresinde (p=0,903) ve toplam puanında (p=0,235) da istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmedi. Kadınlarda kronik hastalık varlığı ile değerlendirme ve başa çıkma esnekliği arasında negatif bir ilişki bulundu (p=0,013). Erkeklerde ise kronik hastalık varlığı ile duygular üzerinde bilişsel kontrol (p=0,013) ve toplam puan (p=0,005) arasında negatif yönlü ilişkiler saptandı. Sonuçlar, kadınların stresle başa çıkma puanlarının erkeklere kıyasla daha yüksek olduğunu ve kadınların duygularını daha iyi yönetebildiğini, erkeklerden daha fazla çözüm yolları aradığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Geriatrik birey, Bilişsel esneklik, Bilişsel kontrol.

Etik Beyan

Çalışma Pamukkale Üniversitesi Girişimsel Olmayan Tıbbi Etik Kurul tarafından 13.06.2023 tarih ve 10 sayılı kurul kararıyla onaylanmıştır.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Akyol, M. A., & Küçükgüçlü, Ö. (2018). Yaşlı bireylerde bilişsel işlevlerin korunmasında ve geliştirilmesinde bilişsel eğitimin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(4), 334-339.
• Altuğ, F., Yaşlı, N., Kitiş, A., Büker, N., & Cavlak, U. (2009). Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (1), 48-60.
• Babacan-Yıldız, G. (2012). Alzheimer hastalığı kliniği: Kognitif semptomlar. In A. T. Işık (Ed.), Her Yönüyle Alzheimer Hastalığı Geriatrik Sendromlar Dizisi 5 (pp. 270-274). İstanbul: Som Kitap.
• Balogun, J. A., & Katz, J. S. (2002). Physiological changes and functional limitations associated with aging: A critical literature review. Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation, 13(1), 37-59.
• Blomberg, O. (2011). Concepts of cognition for cognitive engineering. The International Journal of Aviation Psychology, 21(1), 85-104.
• Cohen, R. A., Marsiske, M. M., & Smith, G. E. (2019). Neuropsychology of aging. In Handbook of Clinical Neurology (Vol. 167, pp. 149-180). Elsevier.
• Crossley, M., & Hiscock, M. (2002). Gender differences in memory: A meta-analytic review. Memory and Cognition, 30(1), 87-96.
• Çuhadar, D., Sertbaş, G., & Tutkun, H. (2006). Huzurevinde yaşayan yaşlıların bilişsel işlev ve günlük yaşam etkinliği düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 232-239.
• Demirtaş, A. S. (2019). Stresli durumlarda bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik: Bir ölçek uyarlama çalışması. Studies in Psychology, 39(2), 345-364.
• Eyüboğlu, C., Şişli, Z., & Kartal, M. (2012). Yaşam döngüsünde yaşlılığın psikolojik boyutu. The Journal of Turkish Family Physician, 3(1), 18-22.
• Ferguson, H. J., Brunsdon, V. E. A., & Bradford, E. E. F. (2021). The developmental trajectories of executive function from adolescence to old age. Scientific Reports, 11(1), 41598.
• Gabrys, R. L., Tabri, N., Anisman, H., & Matheson, K. (2018). Cognitive control and flexibility in the context of stress and depressive symptoms: The Cognitive Control and Flexibility Questionnaire. Frontiers in Psychology, 9, Article 2210. Grandi, F., & Tirapu-Ustárroz, J. (2017). Neurociencia cognitiva del envejecimiento: Modelos explicativos. Revista Española de Geriatría y Gerontología, 52(6), 326-331.
• Gutchess, A. H., & Hay, E. L. (2012). Aging and the intersection of cognition, motivation, and emotion. In The Oxford Handbook of Social Neuroscience (pp. 134-150). Oxford University Press.
• Halpern, D. F. (2012). Sex differences in cognitive abilities (4th ed.). Psychology Press. Harada, C. N., Natelson Love, M. C., & Triebel, K. L. (2013). Normal cognitive aging. Clinics in Geriatric Medicine, 29(4), 737-752.
• Kocaer, H. O., & Ünveren, A. (2023). Düzenli egzersiz yapan 60 yaş ve üzeri bireylerin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumları ve bilişsel esneklik durumlarının yaşam doyumu üzerine etkisi. Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 208-228.
• Krzemien, D., Bario, D., Ferreyra, F., & Richard´s, M. (2023). Assessment of cognitive flexibility in the elderly: Evidence for the validity of the CAMBIOS test. Revista Evaluar, 23(3), Article e003.
• Lata, H., & Walia, L. (2007). Aging: Physiological aspects. JK Science, 9(3), 111-114.
• Lowe, D., & Reynolds, G. (2018). Cognitive aging and gender differences. In Gender and Aging (pp. 345-360). Routledge.
• Maccoby, E. E., & Jacklin, C. N. (1974). The psychology of sex differences. Stanford University Press.
• Mather, M. (2020). How do cognitively stimulating activities affect cognition and the brain throughout life? Psychological Science in the Public Interest, 21(1), 1-5.
• Oosterhuis, E. J., Slade, K., May, P. J. C., & Nuttall, H. E. (2023). Toward an understanding of healthy cognitive aging: The importance of lifestyle in cognitive reserve and the scaffolding theory of aging and cognition. The Journals of Gerontology, 78(5), 777-788.
• Park, D. C., & Reuter-Lorenz, P. (2009). Aging, the prefrontal cortex, and executive functions: A review of theoretical and empirical perspectives. Annual Review of Psychology, 60, 173-196.
• Phillips, L. H. (2016). Cognitive aging: A primer. Cambridge University Press.
• Reuter-Lorenz, P. A., & Cappell, K. A. (2008). Neurocognitive aging and the compensation hypothesis. Current Directions in Psychological Science, 17(3), 177-182.
• Romo-Galindo, D. A., Ortiz-Jimenez, X. A., Garcia-Garcia, M., & Ramirez-Tule, C. (2015). Análisis de la inhibición flexibilidad cognoscitiva en el adulto mayor. Ciencia UANL, 18(76), 56-61.
• Stieger, M., & Lachman, M. E. (2021). Increases in cognitive activity reduce aging-related declines in executive functioning. Frontiers in Psychiatry, 12, Article 708974.
• Tajvar, M., Arab, M., & Montazeri, A. (2008). Determinants of health-related quality of life in elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health, 8, Article 323.
• Uğurlu, Ö. (2020). Sağlıklı geriatrik bireylerde bilişsel durumun fiziksel aktivite, üriner inkontinans, fonksiyonel bağımsızlık ve mobiliteye etkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Wang, L., Li, Y., Metzak, P., He, Y., & Woodward, T. S. (2010). Age-related changes in topological patterns of large-scale brain functional networks during memory encoding and recognition. Neuroimage, 50(3), 862-872.
• Xia, H., He, Q., & Chen, A. (2022). Understanding cognitive control in aging: A brain network perspective. Frontiers in Aging Neuroscience, 14, Article 1038756.