CHILD SAFETY AND CYBERBULLYING IN THE DIGITAL AGE: RISKS AND PROTECTIVE APPROACHES IN ONLINE GAMING PLATFORMS

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 68, 579 - 618, 30.09.2025

Ömer Can Çevik , Kevser Sena Demir

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1648245

Öz

Cyberbullying has become an increasingly prevalent and complex social issue among children, concomitant with the rapid advancement of digital technologies. The anonymity, elimination of physical distance, and ease of access provided by the internet complicate the identification of perpetrators and result in significant psychological, social, and academic consequences for victims. Negative outcomes experienced by children in online environments—such as loss of self-confidence, depression, and social isolation—also profoundly affect family relationships and values. In this context, strengthening family communication and ensuring the safety of digital environments are critical for protecting children and preserving family bonds. This study presents a comprehensive literature review addressing digital risks and the phenomenon of cyberbullying targeting children, particularly within online gaming platforms. Current research on digital threats faced by children, the protective roles of families, and communication dynamics in online settings were thoroughly analyzed. The findings indicate that cyberbullying leads to psychosocial issues including diminished self-esteem, depression, and social withdrawal in children, whereas effective family communication and support mechanisms play a pivotal role in mitigating these adverse effects. Consequently, the study emphasizes the necessity for coordinated efforts among government institutions, families, and digital platforms, proposing concrete recommendations such as educational programs, monitoring of technological tools, and the development of inclusive policies. Multidimensional and collaborative approaches are identified as essential priorities to ensure child safety in the digital age.

Anahtar Kelimeler

Cyberbullying , Online games , digital risks , childrens' Internet safety , family communications

DİJİTAL ÇAĞDA ÇOCUK GÜVENLİĞİ VE SİBER ZORBALIK: ÇEVRİMİÇİ OYUN PLATFORMLARINDA RİSKLER VE KORUYUCU YAKLAŞIMLAR

Öz

Siber zorbalık, dijital teknolojilerin hızlı gelişimiyle birlikte özellikle çocuklar arasında giderek artan ve toplumsal açıdan önemli bir sorun haline gelen karmaşık bir fenomendir. İnternetin sağladığı anonimlik, fiziksel mesafenin ortadan kalkması ve erişim kolaylığı, zorbalık davranışlarının failini kimlik üzerinden tespit etmeyi güçleştirirken, mağdurlar üzerinde ciddi psikolojik, sosyal ve akademik etkiler yaratmaktadır. Çocukların çevrimiçi ortamlarda deneyimledikleri özgüven kaybı, depresyon ve sosyal izolasyon gibi olumsuzluklar, aile içi ilişkiler ve değerler üzerinde derin etkiler bırakmaktadır. Bu bağlamda, aile içi iletişimin güçlendirilmesi ve dijital ortamların güvenli hale getirilmesi, çocukların korunması ve aile bağlarının sürdürülmesi açısından kritik önem taşımaktadır. Bu çalışma, çevrimiçi oyun platformları başta olmak üzere çocuklara yönelik dijital riskler ve siber zorbalık olgusunu kapsamlı bir şekilde ele alan bir derleme niteliğindedir. Güncel literatür taraması çerçevesinde, çocukların maruz kaldığı dijital tehditler, ailelerin koruyucu rolleri ve çevrimiçi iletişim dinamikleri detaylı olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, siber zorbalığın çocuklarda özgüven kaybı, depresyon ve sosyal izolasyon gibi psikososyal sorunlara yol açtığını; buna karşın, etkili aile içi iletişim ve destek mekanizmalarının bu olumsuzlukları azaltmada belirleyici rol oynadığını ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, devlet kurumları, aileler ve dijital platformların koordineli bir şekilde hareket etmesi gerekliliği vurgulanmış; eğitim programları, teknoloji araçlarının denetimi ve kapsayıcı politika geliştirme gibi somut öneriler sunulmuştur. Bu kapsamda, çocukların dijital çağda güvenliğinin sağlanması için çok boyutlu ve işbirlikçi yaklaşımların benimsenmesi öncelikli hedefler arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık , çevrimiçi oyunlar , dijital riskler , çocukların internet güvenliği , aile içi iletişim

Kaynakça

• AA (2024). BTK'nın araştırması, çocuklara yönelik siber zorbalığın röntgenini çekti. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/btknin-arastirmasi-cocuklara-yonelik-siber-zorbaligin-rontgenini-cekti/2729463 Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Adalet Bakanlığı. (2023). Siberay farkındalığı eğitimi. https://samsuntcik.adalet.gov.tr/siberay-farkindaligi-egitimi Erişim Tarihi: 25.05.2025
• Akca, E. B., Sayımer, İ. (2017). Siber zorbalık kavramı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler: Mevcut araştırmalar üzerinden bir değerlendirme. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 8(30), 7-19.
• Akca, E. B., Sayımer, İ., Salı, J. B., Başak, B. E. (2014). Okulda Siber Zorbalığın Nedenleri, Türleri ve Medya Okuryazarlığı Eğitiminin Önleyici Çalışmalardaki Yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 2(2), 17-30.
• Akca Baştürk, E., Sayımer, İ., Balaban Salı, J., ve Ergün Başak, B. (2015). TÜBİTAK SOBAG 113K170 Proje Sonuç Raporu. Retrieved August, 5, 2017.
• Alpaydın, Y. (2019). Aile Eğitimi ve İletişimi Alanı Eğitici Materyal Kılavuzu. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Ankara. ISBN: 978-605-4628-21-6
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Çocuk İçin Dost Uygulamalar (DUY) ile Çocukların Dijital Dünyası Güvende. Erişim adresi: https://aile.gov.tr/haberler/cocuk-icin-dost-uygulamalar-duy-ile-cocuklarin-dijital-dunyasi-guvende/ Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2025). AEP Eğitim Programı. Erişim adresi: https://aep.aile.gov.tr/ Erişim Tarihi: 08.05.2025
• Ayas, T., ve Horzum, M. B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 2-13.
• Bauman, S. (2015). Cyberbullying: What Counselors Need to Know. 53–58. doi:10.1002/9781119221685.ch4, ISBN:9781556202940.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design [PDF]. Harvard University Press. https://archive.org/details/ecologyofhumande00urie/page/n17/mode/2up?utm_source=chatgpt.com
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2020). Dijital oyunlar raporu. https://www.guvenliweb.org.tr/haber-detay/btk-2020-dijital-oyunlar-raporunu-yayinladi#:~:text=%C3%87ocuklar%C4%B1n%20guvenlicocuk.org.tr%20web,org.tr%20portal%C4%B1%20hizmete%20a%C3%A7%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2017, December 1). Çocuklarımız için olumlu her çalışmaya destek vereceğiz. https://www.btk.gov.tr/haberler/cocuklarimiz-icin-olumlu-her-calismaya-destek-verecegiz Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2024a). Çocukların korunmasına yönelik çevrimiçi güvenlik stratejisi (2022-2024). https://internet.btk.gov.tr/guvenli-internet-hizmeti Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2024b). Siber güvenlik ve ulusal siber olaylara müdahale merkezi. https://www.btk.tr/haberler/guvenli-internet-gunu-btk-da-duzenlendi Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2024c). Siber zorbalığı önlemek için neler yapabiliriz? https://www.btkakademi.gov.tr/portal/course/siber-zorbaligi-oenlemek-icin-neler-yapabiliriz-17111 Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2024d). Ebeveynler, siber zorbalığa karşı nasıl rehberlik yapabilirler? https://www.btkakademi.gov.tr/portal/course/1-17_ebeveynler-siber-zorbaliga-karsi-nasil-rehberlik-yapabilirler-9518 Erişim Tarihi: 05.12.2024.
• Burns, T. and F. Gottschalk (eds.) (2019). Educating 21st Century Children: Emotional Well-being in the Digital Age, Educational Research and Innovation, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/b7f33425-en
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2023). Sentetik medya ve enformasyon güvenliği çalıştayı düzenlendi. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanligindan-sentetik-medya-ve-enformasyon-guvenligi-calistayi Erişim Tarihi: 25.05.2025
• Cyberbullying Detection Tool - Finland. (2023). Automatic cyberbullying detection on social media platforms. Retrieved from https://www.helpshift.com/ Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Digital Safety App - New Zealand. (2022). Digital safety for children. Retrieved from https://netsafe.org.nz/ Erişim Tarihi: 07.12.2024
• Erbiçer, E. S. (2020). Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyetin Sosyal Uyuma ve Bazı Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 190-222. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
• Eroğlu, Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü, Sakarya. eSafety Commissioner. (2022). E-safety for children application. Retrieved from https://www.esafety.gov.au/parents Erişim Tarihi: 07.12.2024
• Gottschalk, F. (2022). Cyberbullying: An overview of research and policy in OECD countries (OECD Education Working Paper No. 270). Organisation for Economic Co-operation and Development. https://doi.org/10.1787/5f8b8b8b-en
• Gómez-Ortiz, O., Apolinario, C., Romera, E. M., ve Ortega-Ruiz, R. (2019). The role of family in bullying and cyberbullying involvement: Examining a new typology of parental education management based on adolescents’ view of their parents. Psychology, Faculty of Education and Health, University of Greenwich, London SE10, UK.
• İçişleri Bakanlığı. (2022). Emniyetten 6 adımda siber zorbalıkla mücadele. Erişim adresi: https://icisleri.gov.tr/jandarma-ogrencileri-siber-farkindalik-konusunda-bilgilendiriyor
• İçişleri Bakanlığı. (2024). Jandarma, öğrencileri siber farkındalık konusunda bilgilendiriyor. Erişim adresi: https://icisleri.gov.tr/jandarma-ogrencileri-siber-farkindalik-konusunda-bilgilendiriyor Erişim Tarihi: 05.12.2024
• iMatter Project. (2023). Promoting digital safety among youth. Retrieved from https://www.esafety.gov.au/young-people Erişim Tarihi: 06.12.2024
• Karakaş, B., Çevik, Ö.C. (2016). Çocuk Refahı: Çocuk Hakları Perspektifinden Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
• Kartal, H., ve Bilgin, A. (2012). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığın nedenleri ile ilgili algıları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(1).
• Karlıer Soydaş, D. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, sanal zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Korkmaz, A. (2016a). Siber zorbalık: Fizikselden sanala yeni şiddet. Kurgu, 24(2), 74-85.
• Korkmaz, A. (2016b). Siber zorbalık davranışları sergileme ve siber zorbalığa maruz kalma durumlarının karşılaştırılması. TRT Akademi Dergisi, 1(2), 620-639.
• Kurtuluş, C. (2024). Siber zorbalık rolleri ile internet bağımlılığı ve siber zorbalık duyarlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Livingstone, S., Ólafsson, K., ve Staksrud, E. (2020). EU Kids Online 2020: Survey results from 19 countries. London School of Economics and Political Science (LSE). https://www.lse.ac.uk/media-and-communications/research/research-projects/eu-kids-online
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2022). Okullarda siber zorbalığa karşı farkındalık ve baş etme psikoeğitim programları. https://orgm.meb.gov.tr/www/okullarda-siber-zorbaliga-karsi-farkindalik-psikoegitimi/icerik/2132 Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). Ailelere yönelik siber zorbalık ve güvenli internet kullanımı kılavuzları yayınlandı. https://orgm.meb.gov.tr/www/ailelere-yonelik-siber-zorbalik-ve-guvenli-internet-kullanimi-kilavuzlari-yayinlandi/icerik/1251 Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Millî Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2024). Okullarda Şiddetin Önlenmesi Genelgesi (Genelge 2024/56). Erişim adresi: https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2234.pdf Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2025, Mart 22). İlkokul 4. sınıf öğrencileri arasında yürütülen “Dijital Dünyada Ekran Kullanımı Araştırması” sonuçları açıklandı. https://www.meb.gov.tr/ilkokul-4sinif-ogrencileri-arasinda-yurutulen-dijital-dunyada-ekran-kullanimi-arastirmasi-sonuclari-aciklandi/haber/36699/tr Erişim Tarihi: 22.05.2025
• Navarro, R., Yubero, S., and Larrañaga, E. (Eds.). (2016). Cyberbullying across the globe: Gender, family, and mental health. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-25552-1
• Özmen, Ş. Y. (2018). Dijital Şiddet, Siber Zorbalık Ve Yeni Medya Okuryazarlığı Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of International Social Research, 11(61).
• Peker, A., Eroğlu, Y., ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Romero-Abrio, A., Martinez-Ferrer, B., Musitu-Ferrer, D., León-Moreno, C., Villarreal-González, M.A., Callejas-Jerónimo, J.E., (2019). Family Communication Problems, Psychosocial Adjustment and Cyberbullying. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16, 2417; doi:10.3390/ijerph16132417. 1-13.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK). (2023a). RTÜK öncülüğünde gençler siber zorbalığa karşı Batman'da buluştu. https://www.rtuk.gov.tr/rtuk-onculugunde-gencler-siber-zorbaliga-karsi-batman%E2%80%99da-bulustu/5017 Erişim Tarihi: 25.05.2025
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK). (2023b). Çocukların yeni medya kullanım alışkanlıkları ve siber zorbalık araştırması. https://www.rtuk.gov.tr/cocuklarin-yeni-medya-kullanim-aliskanliklari-ve-siber-zorbalik-arastirmasi/334 Erişim Tarihi: 25.05.2025
• Sağlık Bakanlığı. (2025a). Siber zorbalık ve güvenli internet kullanımı eğitimi düzenlendi. https://karsism.saglik.gov.tr/TR-339069/saglikli-hayat-merkezi-personellerince-siber-zorbalik-ve-guvenli-internet-kullanimi-sinir-koyma-ve-mahremiyet-konularinda-egitim-duzenlendi.html Erişim Tarihi: 25.05.2025
• Sağlık Bakanlığı. (2025b). “Siber Zorbalık ve Aile” video içerik yarışması. https://kilisism.saglik.gov.tr/TR-348081/siber-zorbalik-ve-aile--video-icerik-yarismasi.html Erişim Tarihi: 25.05.2025
• StopBullying.gov. (2023). StopBullying.gov platform: Tackling bullying in schools and communities. Retrieved from https://www.stopbullying.gov Erişim Tarihi: 07.12.2024
• Tozzo, P., Cuman, O., Moratto, E., and Caenazzo, L. (2022). Family and educational strategies for cyberbullying prevention: A systematic review. Department of Cardiac, Thoracic, Vascular Sciences and Public Health, University of Padova. 19(16), 10452. https://doi.org/10.3390/ijerph191610452
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020). Çocuk haklarına dair sözleşme: Birleştirilmiş dördüncü ve beşinci periyodik rapor (Yayın No: 17.094). https://www.aile.gov.tr/media/45125/birlestirilmis-4-ve-5-periyodik-rapor-17-094-kelime-2.pdf
• T.C. Resmî Gazete (2004). Türk Ceza Kanunu (5237 sayılı Kanun). 12 Ekim 2004 tarihli ve 25611 sayılı Resmî Gazete. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237.pdf Erişim Tarihi: 05.12.2024
• T.C. Resmî Gazete (2007). İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (Kanun No. 5651, 23 Mayıs 2007). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5651&MevzuatTertip=5&MevzuatTur=1 Erişim Tarihi: 05.12.2024
• T.C. Resmî Gazete. (2011, Eylül 10). Çocukların cinsel sömürü ve istismara karşı korunmasına ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/09/20110910-4-1.pdf
• T.C. Resmî Gazete. (1973). 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1739&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• T.C. Resmî Gazete. (2005). 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5395&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• T.C. Resmî Gazete. (2007). 5652 sayılı Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5652&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• T.C. Resmî Gazete. (2016). 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6698&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• T.C. Resmî Gazete (2020). İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (5651 Sayılı Kanun). 29 Temmuz 2020 tarihli ve 31199 sayılı Resmî Gazete. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200731-1.htm Erişim Tarihi: 05.12.2024
• Türk İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638 Erişim Tarihi: 02.12.2024
• UNICEF. (2019a, February 5). Safer Internet Day: UNICEF calls for concerted action to prevent bullying and harassment. https://www.unicef.org/press-releases/safer-internet-day-unicef-calls-concerted-action-prevent-bullying-and-harassment
• UNICEF. (2019b, September 4). More than a third of young people in 30 countries report being a victim of online bullying – UNICEF poll. https://www.unicef.org/turkiye/en/press-releases/unicef-poll-more-third-young-people-30-countries-report-being-victim-online-bullying
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2024, 28 Kasım). Dijital zorbalıkla kararlı mücadele. https://www.uab.gov.tr/haberler/dijital-zorbalikla-kararli-mucadele Erişim Tarihi: 28.11.2024
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2025, 1 Şubat). Vatandaşlar uğradıkları siber zorbalığı ihbar edebiliyor. https://www.uab.gov.tr/haberler/vatandaslar-ugradiklari-siber-zorbaligi-ihbar-edebiliyor Erişim Tarihi: 01.02.2025
• Uluçay, D. M., ve Melek, G. (2017). Türkiye’deki okullarda siber zorbalık: Bir literatür değerlendirmesi. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 8(30), 91–106. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.005.x Yücel, V. (2019). Zararlı dijital oyunlar ve çocuklar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(7), 340-353.
• Yurdakul, Y. (2020). Siber zorbalık farkındalık programının ergenlerin siber zorbalığa ilişkin farkındalıklarına ve siber zorbalıkla baş etme becerilerine etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi.
• World Health Organization (WHO). (2024). One in six school-aged children experiences cyberbullying, finds new WHO Europe study. https://www.who.int/europe/news-room/27-03-2024-one-in-six-school-aged-children-experiences-cyberbullying--finds-new-who-europe-study, Erişim Tarihi: 28.11.2024