Medikal Depolarda Hastane Bilgi Yönetim Sistemlerinin Hastane Maliyetlerinin Kontrolündeki Önemi

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 111 - 135, 30.05.2024

Seda Mendeş

Öz

Hastaneler sağlık hizmetinin kesintisiz olarak verilmesi gereken işletmelerdir. Bu işletmelerde stok olarak bulundurulması gereken ilaç, tıbbi sarf malzeme, cerrahi alet vb. malzemeler yaşamsal fonksiyonu olması ile birlikte hastane maliyetine etki edecek önemli kalemlerdir. Hastane depolarında kullanıma verilmek üzere bulundurulan bu malzemelerin stok miktarının öngörülememesi, sipariş ve takip ile ilgili doğru bir yöntem seçilmemesi sağlık hizmetinde aksamaya ve maddi kayıpların yaşanmasına neden olacaktır. Sağlık hizmetinin üretilmesinde rol alan her malzemenin stok maliyeti vardır ve bu maliyet yalnızca malzemenin kendi parasal karşılığı olmayıp malzemeyi bulundurmak için katlanılan tüm süreçleri içerir. Stok yönetiminin yanı sıra ilacın doğru hastaya doğru dozda ve doğru zamanda verilmesi gibi hasta güvenliğini ilgilendiren süreçlerin yönetiminin de hastaneye maliyetine etkisi vardır. Doğru malzeme yönetiminin yapılması için bilgi akışının güvenilir, doğru ve hızlı olması önemlidir. Bu da kullanılan hastane bilgi yönetim sisteminin fonksiyonlarını doğru bir şekilde yerine getirmesi ve kullanıcının sistemi iyi tanıması ile gerçekleştirilebilir. Otomasyondan alınabilen raporlamalar hastane yöneticilerinin işletme ile ilgili alacağı önemli kararlarda da önemli rol oynamaktadır. Bununla beraber ülkemizde bu malzemelerin ve malzemelerle yapılan işlemlerin Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği ile belirlenmiş kurallar çerçevesinde işletmeye ödemesi yapılmaktadır. Hastanelerde bu işlemler otomasyonun kurumlarla entegrasyonu ile gerçekleştirilir. Hastane bilgi yönetim sisteminde yapılan tanımlamaların doğruluğu, yapılan işlemlerin takibi işlemlerin tahsilatının eksiksiz olmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hastanelerde malzeme yönetimi, otomasyon, stok maliyeti

Kaynakça

• Acar, Z., Bozaykut Bük, T. (2017). Türk Sağlık Sektöründe Tedarik Zinciri Yönetimine Genel Bir Bakış. Research in Business and Social Since, 6 (5): 13-27.
• Ak, B. (2013). Sağlıkta Yeni Hedef: Dijital Hastaneler. Akademik Bilişim 2013-XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. Ocak, 23-25, Antalya-Türkiye.
• Ardıç Aydın, A. (2015). Stok Yönetiminin Hastane Performansına Etkileri: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Yüksek lisans tezi: T.C. Beykent Üniversitesi.
• Aytekin, S. (2009). Tam Zamanında Stok Yönetimi (Just-İn-Time) Felsefesinin Hastane İşletmelerine Uygulanabilirliği ve Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21): 102-115.
• Bal, C.G., Akgemci, T. (2011). Bilişim Teknolojilerinin Üniversite Hastanelerinde Kullanımının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 749-759.
• Burmaoğlu, S., Kıdak, L.B., Sur, H., Demir, H. (2016). Sistem Yaklaşımı ve Sağlık Alanında Sistem Dinamikleri Uygulamaları: Bibliyometrik Bir Analiz. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(4): 465-479.
• Cansızoğu, R. (2020). Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) Kullanımı; Şehir Hastanelerinde Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi: T.C. Doğuş Üniversitesi.
• Çabuk, Y., Babacan, A., Gürel, A. (2018). Hastanelerde ABC ve VED Analizi ile Stok Yönetimi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1); 67-81.
• Çınaroğlu, S., Avcı, K. (2013). Yönetim Biliminde Sistem Yaklaşımı ve Sağlık Alanı Özelinde Bir Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(1): 83-101.
• Dinç, B. (2014). Sağlıkta Bilişim Sistemleri ve Etkin Kullanımı. Yüksek lisans tezi: T.C. Beykent Üniversitesi. Doğar, A. (2006). Tedarik Zinciri’nde Stok Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Durmuş A. (2024). Hastanelerde Tıbbi Malzeme Envanter Yönetiminin Etkinliğinin Artırılması: ABC-VED-FNS Matris Analizi Uygulaması. Journal of Yasar University, 19(74): 150-171.
• Erdem S., Durmuş A. (2016). Hastane Medikal Sarf Malzemelerinde Parti Büyüklüklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama. İşletme Fakültesi Dergisi, 17(1): 23-46.
• Gözcü, M.K. (2015). Hastane Bilgi Yönetim Sistemlerinde İş Zekası Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi: Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gülşen, M.A., Yıldıran, M. (2017). Mali Regülasyon Olarak Sağlık Regülasyonlarının Sağlık Kurumlarına Etkisi: Türkiye’de Üniversite Hastaneleri ve Sağlık Uygulama Tebliği, 13(1): 23-44.
• Işıkçelik, F., Özkan, O., Ağırbaş, İ. (2019). Hastane İlaç Stoklarının ABC, VED ve ABC-VED Yöntemleri ile Analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2); 305-318.
• Kaban, Z.Y. (1994). Genel Sistem Teorisi ve Sibernetik. Marmara İletişim Dergisi, 8: 219-226.
• Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, Tedarik Planlama, Stok ve Lojistik Yönetimi Dairesi Başkanlığı. (2019). Medikal Depo ve Stok Yönetimi. Erişim adresi: https://www.saglikaktuel.com/d/file/31197,tgap-p2-3-9--ve-tgap-p2-4-7-medikal-depo-sunumupdf.pdf Erişim tarihi:18 Ocak 2024.
• Keleş, D. (2021). Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi: Hastane İşletmeleri İçin Maliyet-Hacim-Kar Analizi Üzerine Örnek Bir Uygulama. Ordu Üniversitesi Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1): 1-11.
• Kısakürek, M. (2010). Hastane İşletmelerinde Bölüm Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3): 229-256.
• Mut, S., Ağırbaş İ. (2017). Hastanelerde Maliyet Analizi: Ankara’da Hizmet Sunan İkinci Basamak Bir Kamu Hastanesi’nde Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18): 202-217. Otlu, M. (2018). A. Stok Değerleme Yöntemleri ve Stok Değerleme Yöntemlerinin Aralıklı ve Sürekli Envanter Yöntemlerine Göre Karşılaştırılması, Yüksek lisans tezi: T.C. İnönü Üniversitesi.
• Özel, M.G. (2022). Hastanelerde Tıbbi Sarf Malzeme Stok Yönetiminin Simulasyon ve Optimizasyon ile İyileştirilmesi. Yüksek lisans tezi: T.C. Doğuş Üniversitesi.
• Parıldar, O., Akyürek, Ç.E. (2021). Hastanelerde Emniyet Stoku Seviyesinin ve Yeniden Sipariş Noktasının Olasılıklı Stok Modeli ile Belirlenmesi: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Sosyoekonomi, 29(47): 229-248.
• Pirim, E., Bulut, S. (2022). Kamu Hastanelerinde Faturalama Süreci ve Sorunların Değerlendirilmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 8(3): 315-333.
• Şahin, Ü., Sarıkaya, M., Barut, A., Tekin, İ., Gürsürer, M., Kısakürek, H., Cömert, M. (2005). Hastanede Bilgi Sistemlerinin Kalite ve Verimlilik Üzerine Etkisi; ZKÜ Hastanesi Tam Entegre Bilgi Yönetim Sistemi Örneği. 2. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi, Zonguldak-Türkiye.
• Türk, M., Şeker, M. (2011). Stratejik stok yönetimi: Bir kamu hastanesi örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1): 713-727.
• Uygun, S., Yiğit, V. (2017). Hastane İşletmelerinde Etkin Stok Yönetimi: İlaç Stoklarına Yönelik bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18): 266-307.
• Uzuntarla, Y., Tuncer, S., Orhan, F., Varol, Ş. (2015). Hastanelerde malzeme yönetimi ve çağdaş yöntemler. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1):16-21.
• Vermişli Peker, S., Yavuz Van Giersbergen, M., Biçersoy, G. (2018). Sağlık Bilişimi ve Türkiye’de Hastanelerin Dijitalleşmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(3): 228-267.
• Yenioğlu, Ş. (2023). Applying Quality Management in Healthcare: A Systems Approach. Trakya Üniversitesi Kalite ve Strateji Yönetimi Dergisi, 3: 61-66.
• Yiğit, A. (2015). Malzeme Yönetiminin Temel Boyutları ve Sağlık Sektörü. Yüksek lisans tezi: T.C. Beykent Üniversitesi.
• Yiğit, V. (2014). Hastanelerde Stok Kontrol Analizi: Akdeniz Üniversitesi Hastanesinde Bir Uygulama. Sayıştay Dergisi, 93: 105-128.
• Yüksel, V., Duman, A.(2017). Eczanelerde Stok Yönetimi. Lectio Scientific; 1(1): 26-39.