Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesinde Çalışan Sağlık Personellerinin El Hijyeni İnanç ve Uygulamalarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 1, 16 - 31, 27.01.2025

Muhdedir Caner , Tülay Kaya Göl , Nezaket Türe Özdağ , Seydi Ali Peker , Serpil Akdoğan , Neslihan Öz

https://doi.org/10.70915/spkd.1571212

Öz

Amaç: Bu araştırma sağlık çalışanlarının el hijyeni konusunda inanç ve uygulamalarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi ayaktan ve yataklı tedavi kliniklerinde çalışan hemşire, hekim, ebe, teknisyen, tekniker, yardımcı personel ve ögrencilerin “sosyodemografik bilgileri içeren anket formu, El Hijyeni İnanç Skalası (EHİS) ve El Hijyeni Uygulama Envanteri(EHUE)” ölçeği kullanılarak prospektif olarak yapıldı. Araştırma verileri Ocak - Mart 2020 tarihleri arasında toplandı. Bu çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Veriler, IBM SPSS Statistics 21.0 istatistik paket programı kullanılarak analiz edildi. İstatistiksel analizde Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testi yapıldı.
Bulgular: Araştırmanın toplam katılımcı sayısı 751’dir. Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının %35,8’inin hemşire, %30,2’sinin öğrenci, %19,4’ ünün teknisyen, %19,4’ ünün ebe, %2,7’sinin yardımcı personel, %2,1’inin doktor olduğu belirlendi. Katılımcıların hizmet süreleri bir yıldan az 246 (%32,8), 2-5 yıl aralığı (%8,7), 6-10 yıl aralığı 103 (%13,7) ve 11 yıl üzeri 337 (%44,7) olarak tespit edildi. Katılımcıların %42,2’ si lise, %27 lisans, %2,5’ inin yüksek lisans ve doktora mezunu olduğu tespit edildi. Sağlık çalışanlarının el hijyeni inanç ölçeği puan ortalamasının 82.93±26.2 (min=22,max= 110) ve el hijyeni uygulama envanteri puan ortalamasının ise 65.44±10.58(min=14 max=70) olduğu belirlendi. Meslek grupları incelendiğinde EHUE de istatistiksel olarak fark gözlenmezken, EHİS da ebe- öğrenci (p=0.017), ebe- yardımcı personel (p=0.009), hemşire- teknisyen (p=0.029), hemşire-ebe (p= 0.003) istatistiksel fark gözlendi.
Sonuç: Bu çalışmada sağlık çalışanlarının EHİS puanı ve EHUE puanları yüksektir. Olumlu el hijyeni inançlarının el hijyeni uygulamalarının değerlendirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Sağlık çalışanlarının el hijyeni inançlarını daha da geliştirmeleri için desteklenmesi, çalışmanın daha büyük örneklem grupları ile yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

El hijyeni, el yıkama, el hijyeni inancı

Etik Beyan

Yazarların her hangi bir kurum veya firma ile çıkar çatışması yoktur. Kırıkkale Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 2019/10/10 sayılı etik kurul izni

Kaynakça

• • Alcan, A.O., Dolgun, E. (2019). Student nurses’ hand hygiene belief sand practices. Turkish Journal of FamilyMedicine and Primary Care, 13(3), 279-286.
• • Ay, P., Teker, A. G., Hidiroglu, S., Tepe, P., Surmen, A., Sili, U. Korten, V. (2019). A qualitative study of hand hygiene compliance among health care workers in intensive care units. The Journal of Infection in Developing Countries, 13(2), 111-117. doi:10.3855/jidc.10926.
• • Bayram, Ş., Çalışkan, N., Gülnar, E., Aydın, M. (2019). Planlı eğitimin hemşirelik öğrencilerinin el yıkama inanç ve uygulamaları üzerine etkisi: Ön-Son test düzeni katılımsız gözlem araştırması. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 20-30.
• • Bulut, A., Bulut, A., Yigitbaş, Ç. ve Tuncay, S. (2017). Hand hygien eattitudes of health care staff working in intensive care unit of a state hospital. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 74(2), 139-146. doi: 10.5505/TurkHijyen.2017.43815.
• • Ceylan, B., Gunes, U., Baran, L., Ozturk, H., Sahbudak, G. (2020). Examining the hand hygiene beliefs and practices of nursing students and the effectiveness of their hand washing behaviour. Journal of Clinical Nursing, 1–9. doi: 10.1111/jocn.15430.
• • Demirdal, T., Uyar, S., Demirtürk, N. (2007). Bir üniversite hastanesinde çalışanlarda el yıkama uygulamalarının ve bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi . e Med J of Kocatepe, 8(3), 39-43.
• • Dr. Çakmak, B., Dursun, A. (2019). EHUS-El Hijyeni Uyumluluk Sistemi (HHCS- HandHygieneComplianceSystem). Tıp Teknolojileri Kongresi, 2019, 103-106.
• • Erasmus, V., Daha, T. J., Brug, H., Richardus, J. H., Behrendt, M. D., Vos, M. C. Van Beeck, E. F. (2010). Systematicreview of studies on compliance with hand hygiene guidelines in hospitalcare. Infection Control andHospitalEpidemiology, 31(3), 283-94. doi: 10.1086/650451.
• • Giuffré, C. ve Kilpatrick, C. (2016). HandHygiene. Friedman, C. ve Arbor A. (Ed.) IFIC Basic Concepts of Infection Control, 3rd edition, (s.1-13) içinde. Erişim adresi: http://theific.org/wp-content/uploads/2016/04/10-HandHygiene_2016.pdf .
• • Karadag, M., Iseri, O.P., Yildirim, N., Etikan, I. (2016). Knowledge, beliefs and practices of nurses and nursing students for hand hygiene. Jundishapur Journal of Health Science, 8(4):e36469.
• • Karadağ, M., Yıldırım, N. ve İşeri, Ö. (2016). El hijyeni inanç ölçeği ve el hijyeni uygulamaları envanterinin geçerlilik ve güvenirliliği. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(2), 271-284. doi:10.17826/cutf.237742.
• • Karahan, E., Doğan, Ş., Çelik, S. (2020). Sağlık çalışanlarında el hijyeni inancı ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu (SAK), 5 (2), 91-103.
• • Karaoğlu, M.K. ve Akın, S. (2019). Hemşirelerin el yıkama alışkanlıklarına ilişkin görüşleri ve el hijyeni uyum oranlarının değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(1), 33-40. doi: 10.5222/HEAD.2019.033.
• • Kaya, G., Trabzon, Ş., Doğanay, S., Güçlü, E., Karabay, O., Altındiş, S. (2019). Sağlık eğitimi alan üniversite öğrencilerine verilen el hijyeni eğitimi etkinliği. J Biotechnoland Strategic HealthRes., 3(2), 219-224, doi:10.34084/bshr.649305.
• • Kayar, N. A., Daloğlu, M., Şenol, Y. (2020). Diş hekimliği fakültesi öğrencilerinin el hijyeni inanç durumları ve etkileyen faktörler. SelcukDent J, 7, 488-493, doi: 10.15311/selcukdentj.698732.
• • Khan, H.A., Baig, F.K., Mehboob, R. (2017). Nosocomialinfections: epidemiology, prevention, controlandsurveillance. Asian Pacific Journal of TropicalBiomedicine, 7(5), 478-482.
• • Koşucu, S.N., Baltacı G.S. ve Yıldız, T. (2015). Sağlık personelinin el hijyeni uyum oranı. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 105-108. doi:10.5455/musbed.20150327042901.
• • Kumar, R., Kumar, Gupta, P., Sharma, P., Kaur, R., Reetu., Verma, R., Saini, R. (2017). Handhygiene, attitudeandbarriersamonghealthcareworkers at a Tertiary Care Teaching Hospital. Uttarakhand. International Journal of HealthSciencesandResearch, 7(9),159165.
• • Lee, S. S., Park, S. J., Chung, M. J., Lee, J. H., Kang, H. J., Lee, J. A. ve Kim, K. Y. (2014). Improved hand hygiene compliance is associated with the change of perception to ward hand hygiene among medical personnel. Infectionand Chemotherapy, 46(3), 165-71.doi:10.3947/ic.2014.46.3.165.
• • Lydon, S., Power, M., McSharry, J., Byrne, M., Madden, C., Squires, J. E. ve O’Connor, P. (2017). Interventions to improve hand hygiene compliance in the ICU: A SystematicReview. Critical CareMedicine, 45(11), 1165-1172. doi:10.1097/CCM.0000000000002691.
• • Najwa, Z., Naheel, A., Mohannad, A., Hamza, A. ve Al, M. (2016). Perception of health-care workers about hand hygiene and its resources at King Fahad Hospital of University. International Journal of MedicalScienceandPublicHealth. 5(2), 307-3012. doi: 10.5455/ijmsph.2016.17082015127.
• • Nargiz, Koşucu, S., Baltacı, Göktaş, S., Yıldız, T. (2015). Sağlık personelinin el hijyeni uyum oranı. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 105-108, doi: 10.5455/musbed.20150327042901.
• • Price, L., MacDonald, J., Gozdzielewska, L., Howe, T., Flowers, P., Shepherd, L. Watt, Y. (2018). Interventions to improve health care workers' hand hygiene compliance: A systematicreview of systematicreviews. Infection Control and Hospital Epidemiology, 39(12),1449-1456. doi: 10.1017/ice.2018.262.
• • Rn, O. D., Jones, D., Martello, M., Biron, A. ve Lavoie-Tremblay, M. (2017). A systematicreview on theeffectiveness of interventions to improve hand hygiene compliance of nurses in the hospital setting. Journal of NursingScholarship, 49(2), 143-152. doi:10.1111/jnu.12274.
• • Tümtürk, A., Erçen, Diken, Ö. ve Güler, S. B. (2016). Assessment of adherence to hand hygiene practices in a specialty hospital. Flora, 21(3), 111-115. Erişim Adresi:http://www.floradergisi.org/getFileContent.aspx?op=REDPDF&file_name=2016-21-03-111-115.pdf.
• • Türk Hastane Enfeksiyonları ve Kontrolü Derneği. (2006). İzolasyon önlemleri kılavuzu. Erişim Adresi: http://www.hider.org.tr/global/Dernek_Kilavuzlari/2006-10-Ek2-005-028.pdf.
• • World HealthOrganization-WHO. (2002). Prevention of hospital-acquiredinfections A practicalguide 2.nd edition. Date: 06.10.2021.
• • World HealthOrganization-WHO. (2009). Guidelines on handhygiene in healthcare. First global patientsafetychallengecleancare is safer care. Geneva, Switzerland World HealthOrganization. Erişim Adresi: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/ 44102/9789241597906_eng.pdf?sequence=1.
• • World HealthOrganization-WHO. (2019). Guidelines on hand hygiene in healthcare. Erişim adresi: http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241597906_eng.pdf . (20 June 2019).
• • Yurttaş, A., Kaya, A. ve Engin, R. (2017). Bir üniversite hastanesinin yoğun bakım ünitesindeki el hijyeni uyumları ile hastane enfeksiyonlarının incelenmesi: Retrospektif çalışma. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(1), 1-7. doi: 10.17681/hsp.115490.