Başkanlık Sistemi ve Siyasi İstikrar Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 6, 150 - 167, 28.12.2017

Cansu Kaymal

https://doi.org/10.25069/spmj.342234

Öz

Başkanlık sistemi,
yasama kuvveti olan parlamento ile yürütme kuvveti olan başkanın halk
tarafından seçildiği, sert kuvvetler ayrılığına dayanan bir hükümet sistemi
biçimidir. Bu sistemde, halk tarafından seçilen başkan hem devletin hem de
hükümetin başıdır. Yürütmenin iki başlı olması nedeniyle, Türkiye’de yaşanan
siyasal istikrarsızlıklardan ve hükümet krizlerinden parlamenter sistem sorumlu
tutulmuştur. Bundan dolayı, parlamenter sistem, öteden beri tartışılmış ve
eleştirilmiştir. Bu doğrultuda 16 Nisan 2017 tarihinde, hükümet sistemini
başkanlık olarak değiştirmeyi içeren on sekiz maddelik bir anayasa değişikliği
halk oyuna sunulacaktır.

Bu çalışmanın amacı,
başkanlık sisteminin Türkiye’deki siyasal istikrar, demokratik katılım milli
birlik ve beraberlik gibi sorunlara çözüm bulabilme yeterliliğini
araştırmaktır. Bu çalışmadaki temel sav, Türkiye’deki siyasal ve sosyal
krizlerin ve istikrarsızlıkların, hükümet sisteminden ziyade, sivil toplum
kültürünün zayıflığı, siyasal bilinç eksikliği, eğitim seviyesindeki
yetersizlik ve yargı bağımsızlığındaki zafiyetlerin sonucu olduğu ve bunlar
değişmediği takdirde, hükümet sistemi ne olursa olsun siyasal ve sosyal
istikrarın sağlanamayacağıdır. Bu sav, başkanlık sistemini uygulayan farklı
ülkelerdeki siyasal ve sosyal durum karşılaştırmalı olarak incelenmek suretiyle
analiz edilecektir. Ayrıca, on sekiz maddelik anayasa değişikliği ile başkana
verilecek olan yetkiler, parlamentonun görev ve yetkilerinin neler olacağı göz
önünde bulundurulacak ve mevcut sistemle karşılaştırılarak, başkanlık
sisteminin Türkiye’de siyasal istikrarı sağlama yeterliliği analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Başkanlık sistemi, istikrar, siyasal istikrar, Türkiye

The Relation Between Presidential System and Political Stability

Öz

Kaynakça

• Akçalı, P. (2013), “Genel Özellikleri Yararları ve Sakıncaları Işığında Başkanlık Sistemleri”, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı 51, ss.406-411. Akşam Haberler, “Referandum 18 madde nedir tam metni, Referandum yeni maddeleri” http://www.aksam.com.tr/guncel/yeni-anayasa-maddeleri-nelerdir-18-madde-anayasa-tam-metni/haber-586967 (7 Nisan 2017) Aslan, A. , “Türkiye İçin Başkanlık Sistemi: Demokratikleşme, İstikrar, Kurumsallaşma”, http://file.setav.org/Files/Pdf/20150405220930_turkiye-icin-baskanlik-sistemi-demokratiklesme-istikrar-kurumsallasma.pdf (7Nisan 2017) Beceren, B. , Kalağan, K. , “Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemi; Türkiye’de Uygulanabilirliği”, http://siyasaliletisim.org/pdf/baskanliksistemi.pdf (7 Nisan 2017). Buran, H (2009) , “Siyasal Rejim Sınıflandırmalarının Yeniden Gözden Geçirilmesi Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, ss. 88- 110. Efe, H. , Kotan, M. , “Türkiye’de Hükümet Sistemi Tartışmaları Çerçevesinde Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, http://dergipark.gov.tr/kauiibf/issue/19209/204214 (7 Nisan 2017). Ertuğral, Y. , “Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri ve Türkiye ile Karşılaştırılması” http://akademikperspektif.com/2014/08/10/baskanlik-ve-yari-baskanlik-sistemleri-ve-turkiye-ile-karsilastirilmasi/ (7 Nisan 2017). Evcimen, G. (1992), “Başkanlık hükümeti Sistemi: ‘Ratio Politica’sı ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı: 47, ss. 317-334. Fendoğlu, H. T. (2015), Türkiye’de Başkanlık Sistemi, Yetkin Yayıncılık, Ankara. Gökçe, A. , F. , “Başkanlık Sistemi Uygulamaları: ABD, Venezuela, Meksika, Brezilya, Arjantin” https://www.academia.edu/4610359/Baskanlik_Sistemi_Uygulamalar%C4%B1_ABD_Venezuela_Meksika_Brezilya_Arjantin (7 Nisan 2017). Gözler, K. (2012), Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa. Gözler, K. (2000), “Türkiye’de Hükümetlere Nasıl İstikrar ve Etkinlik Kazandırılabilir?”, Türkiye Günlüğü, Sayı 62, ss. 25-47 Hekimoğlu, M. M. (2013), “Başkanlık Demokrasisini Doğru Tartışmak”, Yeni Türkiye, Sayı 51, ss. 587-591. Kalaycıoğlu, E. (2013), “Türkiye’nin Yeni Siyasal Rejim Arayışı”, Yeni Türkiye, Sayı 52, ss. 214-222. Kalaycıoğlu, E. (2005), “Başkanlık Rejimi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle Sınavı”, ed.:Teoman Ergül, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, ss. 13-29. Karabıyık, T. , “Başkanlık Sistemi ve Türkiye”, http://okuveyorumla.blogcu.com/baskanlik-sistemi-nedir/8905914 (7 Nisan 2017). Kartepe, Ş. (2013) , “Hükümet Sistemleri ve Türkiye”, Yeni Türkiye, Sayı 51, ss. 223-235. Kuzu, B. (2012) , Her Yönü ile Başkanlık Sistemi, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul. Kuzu, B. , “Türkiye İçin Başkanlık Hükümeti I”, http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/02/03-burhan-kuzu-turkiye-icin-baskanlik-sistemi-1.pdf (7 Nisan 2017). Miş, N. , Aslan, A. , Duran H., Ayvaz, E. , “Dünyada Başkanlık Sistemi Uygulamaları” http://file.setav.org/Files/Pdf/20150526181848_51_baskanlik_raporu_web.pdf (7 Nisan 2017). Onar, E. (2005), “Türkiye’de Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?”, ed.: Teoman Ergül, Türkiye Barolar birliği Yayınları, Ankara, ss. 71-104. Özbudun, E. (2013), “ Hükümet Sistemi Tartışmaları”, Yeni Türkiye, Sayı 51, ss. 205-213. Özbudun, E. (2005), “ Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, ed.:Teoman Ergül, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, ss. 104- 113. Teziç, E. (2013), “Başkanlık Rejimini Anlamak”, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı 51, ss. 336-371. Tosun, T., Tosun, G.,E. (1999), Türkiye’nin Siyasal İstikrar Arayışı ve Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri, Alfa Yayınları, İstanbul. Turan, İ. (2013) , “Başkanlık Sistemi ve Ülkemizde Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, Yeni Türkiye, Sayı 51, ss. 525-529. Türkiye Barolar Birliği, “Anayasa Değişikliği Teklifi’nin Karşılaştırmalı ve Açıklamalı Metni” http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx (7 Nisan 2017). Yaman, A. , “Başkanlık Sistemi Uygulamaları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, http://dergipark.gov.tr/firatsbed/issue/17003/177647 (7 Nisan 2017). Yanık, M. (2013), “Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Yeni Türkiye, Sayı 51, ss. 663-667. Yazıcı, S.(2011), Başkanlık ve Yarı- Başkanlık Sistemleri, Türkiye İçin Bir Değerlendirme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.