İlgili Anayasa Mahkemesi Kararı Işığında Vergi Yargılaması Uygulamalarına Ait Değerlendirmeler

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 16, 162 - 173, 26.12.2023

Sedat Apak , Feyza Kaya

https://doi.org/10.25069/spmj.1339012

Öz

Anayasa’nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen “ne bis in idem ilkesi”, uluslararası kaynak olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 7 Nolu Protokolünün 4. Maddesinde düzenlenmiştir. Her ne kadar vergi hukukunda spesifik olarak düzenlenmemiş ise de aynı fiil sebebiyle hem vergi kabahati hem de vergi kaçakçılığı suçu oluştuğu takdirde; vergi kabahati için idari yargıda süreç işlerken vergi kaçakçılığı suçu için ise adli yargıda yargılama yürütülmektedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367. maddesinin beşinci fıkrası gereği işletilen idari ve adli süreç sonucunda verilen kararlar birbirini bağlamamaktadır. Ancak Anayasa Mahkemesinin verdiği 4 Kasım 2021 tarihli kararı ile sözü edilen hüküm iptal edilmiştir. Söz konusu bu çalışmada öncelikle vergi ceza hukukunu oluşturan vergi kabahatleri ile vergi suçları hakkında kısaca bilgi verilecek, ardından Kanunun 367. maddesinde yer alan hüküm değişiklikten önceki haliyle incelenecektir. Son olarak, anılan hükmün iptali ile ortaya çıkan değişiklikler ve bu değişikliklerin hukuk boyutundaki etkileri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hürriyeti bağlayıcı ceza, İdari yaptırım, Ne bis in idem ilkesi, Vergi kabahati, Vergi kaçakçılığı suçu

Assessments of Tax Jurisdiction in The Light of the Relevant Constitutional Court Decision

Öz

The principle of ne bis in idem, which is accepted as one of the most important elements of the right to a fair trial regulated in Article 36 of the Constitution, is regulated in Article 4 of Protocol No. 7 to the European Convention on Human Rights, which is an international resource. Although it is not specifically regulated in tax law, if both tax misdemeanor and tax evasion crime are committed due to the same act, the administrative jurisdiction is prosecuted for tax misdemeanor, while judicial jurisdiction is prosecuted for tax evasion crime. The decisions taken as a result of the administrative and judicial processes carried out pursuant to the fifth paragraph of Article 367 of the Tax Procedure Law No. 213 were not binding. However, with the decision of the Constitutional Court dated November 4, 2021, the said provision was annulled. In this study, first of all, brief information will be given about tax misdemeanors and tax crimes that make up the tax criminal law, and then the provision in Article 367 of the Law will be examined in its previous form. Finally, the changes resulting from the annulment of the aforementioned provision will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Punishment binding freedom, Administrative sanction, Principle of ne bis in idem, Tax misdemeanor, Tax evasion crime

Kaynakça

• Akkaya, M. (2000). Vergi Mahkemesi ile Ceza Mahkemesi Kararlarının Etkileşimi Üzerine Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49(1): 85-96.
• Apak, S. (2008). Vergi Suçlarında İştirak, Tekerrür ve Birleşme, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beyribey, K. (2016). Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Ceza Mahkemesi Kararlarının Vergi Yargısına Etkisi, Danıştay Dergisi, 141: 41-65.
• Çiftçi, E. (2021). Vergi Kaçakçılık Suçlarında Soruşturma Evresi, Fiscaoeconomia, 5(1): 630-651.
• Dönmez, R., ve Mutlu Kaya Ö. (2014). Vergi Devleti Kavramı ve Tarihsel Temelleri, Uluslararası Antalya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(4): 100-101.
• Geçer, A. E. (2022). Vergi Ceza Hukukunda Non Bis İn İdem İlkesine İlişkin Güncel Gelişmeler: 2019/4 E. 2021/78 K. Sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ve 7394 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanununun 359. Maddesinde Yapılan Değişiklikler, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(13): 273-324.
• Kaplan Dönmez, N.F. (2020). Türk Vergi Hukuku’nda Anayasal İlkeler Çerçevesinde Özel Usulsüzlük Kabahatleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19(74): 974-996.
• Karakoç, Y. (2019). Genel Vergi Hukuku, Yetkin Basımevi, Ankara.
• Karakoç, Y. (2016). Vergi Ceza Hukuku, Yetkin Basımevi, Ankara.
• Karakoç, Y. (2020). Vergi Ceza Hukukuna İlişkin Tespit ve Öneriler, Prof. Dr. Nami Çağlayan’a Armağan, Atılım Üniversitesi Yayınları, 63(1): 321-382.
• Oter, İ. (2022). Ne Bis İdem İlkesinin Uygulanabilirlik Alanları ile İlgili Bir Sentez Çalışma, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 50: 139-158.
• Şenyüz, D. (2022). Vergi Ceza Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Taştan, M. (2013). Vergi Kaçakçılığı Suçlarından Sahte Belge Kullanma Suçunda Cezai Sorumluluk, Soruşturma ve Kovuşturma Yöntemi, Terazi Hukuk Dergisi, 8: 37-45.
• Yılmazoğlu, Y. E. (2022). Anayasa Mahkemesi’nin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 367. Maddesinin Son Fıkrasının İptali Yönündeki Kararının Vergi Uyuşmazlığından Doğan İdari Davalara Etkileri, Ankara Barosu Dergisi, 80(3): 255-328.
• Yavaşlar, F.B. (2008). İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları, Danıştay ve İdari Yargı Günü, 138. Yıl Sempozyumu, 11-12 Mayıs 2006, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, 76: 131-178.
• Yiğit, D. (2004). Vergi Kaçakçılığı Suçları ve Diğer Hürriyeti Bağlayıcı Vergi Suç ve Cezaları, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Anayasa Mahkemesi’nin 4 Kasım 2021 tarih ve E. 2019/4, K. 2021/78 sayılı kararı
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 24130/11 ve 29758/11 başvuru numaralı A ve B Kararı
• Anayasa Mahkemesi’nin 2012/829 No’lu Başvuru Kararı