Büyükşehir Belediyelerinin Stratejik Planlarında Dezavantajlı Gruplar: Sosyal Politikalar ve Kent Hayatına Entegrasyon

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: Özel Sayı, 73 - 92, 17.07.2025

Zehra Namlı Bilmez

Öz

Kentleşme süreci, ekonomik fırsatlara erişim kolaylaştırmış, sosyal ilişkileri çok boyutlu hale getirmiştir. Bu gelişim herkes için aynı sonuçları doğurmamıştır. Nitekim dezavantajlı gruplar kentleşme öncesi sosyo-kültürel yapıda ihtiyaçlarını geleneksel yöntemlerle karşılarken kentleşmeyle birlikte değişen sosyal yaşam hayatlarını derinden etkilemiştir. Dezavantajlı grupların kentlerin sunduğu fırsatlara yeterince erişememesi ve sosyal adaletsizliklerin ortaya çıkmasını beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarına önemli roller düşmüştür. Bu bakımından yerel yönetim kuruluşu olarak belediyeler, dezavantajlı gruplara yönelik politika ve stratejiler geliştirerek faaliyetler yürütmüşlerdir. Belediyelerin geliştirdikleri sosyal politikalarla bu dezavantajlı grupların karşı karşıya kaldıkları sorunların giderilmesi ve kentsel hayata entegrasyonlarının sağlanması temel hedeflerden olmuştur. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de büyükşehir belediyelerinin yetki ve sorumluluk alanlarında yaşayan dezavantajlı gruplara yönelik geliştirmiş oldukları politika, strateji ve faaliyetlerin tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda İstanbul, Ankara, İzmir ve Gaziantep Büyükşehir Belediyeleri’nin yayınladıkları 2020-2024 yılı stratejik planları nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniği kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgular, Maxqda Analytic Pro kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak büyükşehir belediyelerinin sosyal belediyecilik anlayışı çerçevesinde dezavantajlı gruplara yönelik eğitim, istihdam, entegrasyon gibi farklı alanlarda politika ve strateji geliştirdikleri ve stratejik planlarında bu konuyu kapsamlı olarak ele aldıkları görülmektedir. Diğer büyükşehir belediyelerine kıyasla Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin incelenen konuyu stratejik planında daha kapsamlı olarak ele aldığı vurgulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir Belediyesi, Sosyal Politika, Kent Hayatına Entegrasyon, Dezavantajlı Gruplar, Stratejik Plan.

Disadvantaged Groups in the Strategic Plans of Metropolitan Municipalities: Social Policy and Integration into Urban Life

Öz

The process of urbanization has facilitated access to economic opportunities and made social relations multidimensional. This development has not produced the same results for everyone. As a matter of fact, while disadvantaged groups met their needs with traditional methods in the socio-cultural structure before urbanization, the changing social life with urbanization has deeply affected their lives. Disadvantaged groups have not been able to access the opportunities offered by cities sufficiently and this has led to the emergence of social injustices. Therefore, public institutions and organizations and non-governmental organizations have important roles to play. In this respect, municipalities, as local government organizations, have developed policies and strategies for disadvantaged groups and carried out activities. With the social policies developed by municipalities, eliminating the problems faced by these disadvantaged groups and ensuring their integration into urban life have been among the main goals. The aim of this study is to identify the policies, strategies and activities developed by metropolitan municipalities in Turkey for disadvantaged groups living in their areas of authority and responsibility. For this purpose, the strategic plans of Istanbul, Ankara, Izmir and Gaziantep Metropolitan Municipalities for the years 2020-2024 were analyzed using the document analysis technique, one of the qualitative research methods. The findings obtained were analyzed using Maxqda Analytic Pro. As a result, it is seen that metropolitan municipalities have developed policies and strategies in different areas such as education, employment and integration for disadvantaged groups within the framework of social municipalism and have addressed this issue comprehensively in their strategic plans. Compared to other metropolitan municipalities, it should be emphasized that Ankara Metropolitan Municipality has addressed this issue more comprehensively in its strategic plan.

Anahtar Kelimeler

Metropolitan Municipality, Social Policy, Integration into Urban Life, Disadvantaged Groups, Strategic Plan.

Kaynakça

• Allard, Scott W. 2009. Out of reach: Place, poverty, and the new American welfare state. New Haven, CT Yale University Press.
• Allard, S. W. & Small, M. L. (2013). Reconsidering the Urban Disadvantaged: The Role of Systems, Institutions, and Organizations. Annals, 647, 6-20.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi, (2020). 2020-2024 yılı Stratejik Planı. https://www.ankara.bel.tr/dokumanlar/saydamlik-ve-hesapverilebilirlik/stratejik-yonetim-araclari/stratejik-planlar
• Apalı, Y. (2019). İnanç Bağlamında Dezavantajlı Gruplar. Edit: Dericioğılları Ergun A., Namal K.M., Koçancı M., Kırmızı Yayınları, 373-354.
• Arıcı, E. (2019). Dezavantajlı Gruplara Yönelik Sosyal Politika Uygulamalarının Yerel Düzeyde Bir Örneği Olarak: Kütahya Belediyesi. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 3, 40-48.
• Athanassiou, S. (1974). Urbanization And Industrial Development in Latin American Countries. Celada.
• Batal, S. & Koç, B. (2022). Pandemi Sürecinde Dezavantajlı Gruplar İçin Geliştirilen Sosyal Politikalar: Üsküdar Belediyesi Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1398-1411.
• Baydoğan, H. (2012). Dezavantajlı Gruplara Yönelik Aktif İstihdam Politikalarının Etkinliği, (Yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi.
• Berkün, S. (2017). Türkiye’de Sosyal Belediyecilik Anlayışı. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(2), 582-598.
• Bowen, G. A. 2009. Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Es, M. & Menteşe, B. (2018). Yerel Yönetimlerde Dezavantajlı Gruplara Yönelik Uygulanan Sosyal Politikalar: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Örneği. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(19), 525-551. Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism. Princeton University Press.
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, (2020). 2020-2024 yılı Stratejik Planı. https://www.gaziantep.bel.tr/uploads/2020/07/2020-2024-stratejik-plan.pdf
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi, (2020). 2020-2024 yılı Stratejik Planı. http://www.sp.gov.tr/tr/stratejik-plan/s/2271/Istanbul+Buyuksehir+Belediyesi+2020-2024
• İzmir Büyükşehir Belediyesi, (2020). 2020-2024 yılı Stratejik Planı. https://www.izmir.bel.tr/CKYuklenen/Dokumanlar_2020/Stratejik%20Plan2024.pdf.
• Kalkan, A., Çetinkaya-Bozkurt, Ö., Öztop, S. & Şişeci-Çeşmeli, M. (2015). Strategic Management Approach in The Metropolities in Turkey: An Analysis on The Statements of Mission, Vision and Core Values. Journal of Global Strategic Management, 9(1), 65-74.
• Kent, B., Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1-2), 31-49.
• Mayer, S. E. (2003). What is a “Disadvantaged Group?”. Effective Communities Project.
• Morgan, H. 2022. Conducting a Qualitative Document Analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77.
• Öztop, S. & Namlı, Z. (2024). Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Yönetim Anlayışının Gelişimi: Stratejik Planlama Kılavuzları Üzerinden İnceleme. Ekonomi İşletme Siyaset Ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10(1), 47-64.
• Park, R. E., & Burgess, E. W. (2016). Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler. Heretik Yayınları.
• Pektaş, E.K. (2010). Türkiye’de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları ve Temel Sorunlar. Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1), 5-23.
• Sumbaş, A. & Ömürgönülşen, U. (2018). Etkin Bir Yerel Paydaş Olma Yolunda Kadın Meclislerinin Karşılaştığı Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme: Ankara Kadın Meclisleri Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 65-81.
• Şahinoğlu, İ. (2017). Yerel Sosyal Politika Uygulamalarında Türkiye Deneyimi:Sosyal Belediyecilik Anlayışı. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11, 37-67.
• UNESCO, (2021). Disadvantaged Populations. https://uis.unesco.org/en/glossary-term/disadvantaged-populations.
• UNICEF, (2022). The Child Guarantee: Breaking the Cycle of Disadvantage. https://www.unicef.org/eca/reports/child-guarantee-breaking-cycle-disadvantage.
• UN-Habitat, (2020). World Cities Report 2020 The Value of Sustainable Urbanization. https://unhabitat.org/sites/default/files/2020/10/wcr_2020_report.pdf.
• Wei, J. & Liu, S. (2024). Welfare Reform and Social Integration: Analysis of the Impact of Policy Adjustments on the Integration of Vulnerable Groups into Society and the Promotion of Social Cohesion. Lecture Notes in Education Psychology and Public Media, 46(1), 48-53.
• Wilson, W. J. 2012. The truly disadvantaged: The inner city, the underclass, and public policy. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu, Resmi Gazete, Tarih: 13.7.2005, Sayı: 25874.
• 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Resmi Gazete, Tarih: 23.7.2004, Sayı: 25531.