Farklı Branşlarda Aktif Olan Sporcuların Sporcu Öz Yeterlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 55 - 63, 28.04.2023

Selim Asan

Öz

Spor ortamında yaşanan pozitif ve negatif durumların spor performansına etkilerinden dolayı öz yeterlik psikolojik olarak incelenmesi gereken önemli değişkenler arasındadır. Sporda öz yeterlik, insanların olaylar karşısında düşünce ve davranışlarını önemli ölçüde etkileyen bir unsurdur. Bu bilgiler doğrultusunda bu çalışmanın amacı; farklı branşlarda aktif olan sporcuların sporcu öz yeterlik düzeylerinin yaş, cinsiyet, spor yaşı, branş türü gibi değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmaya aktif spor yapan 127 (%70,9) erkek, 52 (%29,1) kadın olmak üzere toplam 179 sporcu öğrenci gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından dizayn edilen kişisel bilgi formu ve Koçak (2020) tarafından geliştirilmiş “Sporcu Öz yeterlik Ölçeği (SÖYÖ)” kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS paket programında tanımlayıcı istatistikler T testi ve ANOVA testi ile elde edilmiştir. Analizlerin tamamında anlamlılık düzeyi p<.05 olarak kabul edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre öğrencilerin sporcu öz yeterlik düzeyleri cinsiyet, yaş, sporcu yaşı ve branş türü açısından anlamlı düzeyde farklılaşmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak; Öğrencilerin sporcu öz yeterlik düzeyleri yaş ve spor deneyimindeki artışla beraber artığı fakat bu artışın anlamlı düzeyde olmadığı belirlenmiştir. Aynı zamanda cinsiyet ve yapılan spor türüne göre sporcu öz yeterlik düzeyinde anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sporcu, Spor bilimleri, Sporcu öz yeterlik, Takım sporu, Bireysel spor

Destekleyen Kurum

Yok

Investigation of Athlete Self-Efficacy Levels of Athletes Active in Different Branches According to Different Variables

Öz

Self-efficacy is among the important variables that should be examined psychologically due to the effects of positive and negative situations experienced in the sport environment on sport performance. Self-efficacy in sport is a factor that significantly affects people's thoughts and behaviors in the face of events. In line with this information, the aim of this study is to examine the athlete self-efficacy levels of athletes active in different branches in terms of variables such as age, gender, sport age, and branch type. A total of 179 student athletes, 127 (70.9%) males and 52 (29.1%) females, participated in the study voluntarily. The data of the study were collected using the personal information form designed by the researcher and the "Athlete Self-Efficacy Scale (ESES)" developed by Koçak (2020). Data were obtained with descriptive statistics, T test and ANOVA test in SPSS package program. The significance level was accepted as p<.05 in all analyzes. According to the findings of the study, it was found that students' athlete self-efficacy levels did not differ significantly in terms of gender, age, age of athlete and branch type. As a result, it was determined that students' athlete self-efficacy levels increased with the increase in age and sports experience, but this increase was not significant. At the same time, it was determined that there was no significant difference in the level of athlete self-efficacy according to gender and sport type.

Anahtar Kelimeler

Athlete, Sport science, Athlete self efficacy, Team sport, Individual sport

Kaynakça

• Acuner, A. (2012). Farklı dansları yapan bireylerin çeşitli değişkenlere göre özgüven ve öz yeterliklerinin karşılaştırılması. Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Aydın, F., Sunay, H., Bal, E., & Ayyıldız, E. (2019). The relation between self-efficacy and group cohesiveness perceptions of professional men and woman's football team (Ankara Province Example). Universal Journal of Management, 8(2), 33-38.
• Ayyıldız, E. & Sunay, H. (2021). Bireylerin fiziksel aktiviteye katılım durumlarına göre mutluluk ve duygusal düzenlemede öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,19(4),230-240. https://doi.org/10.33689/spormetre.963168
• Bandura, A. (1997). Sources of Self Efficacy. A. Bandura içinde, Self Efficacy: The Exercise of Control (s. 79-113). New York: W.H. Freeman and Company.
• Bandura, A. (1996). Self-efficacy ın ramachaudran encyclopedia of human behavior. New York: Academic Press. 71.
• Barut A.İ. (2008). Sporda batıl davranış ve özyeterlik ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Bozkurt, Ş. (2014). Okul sporlarına katılan öğrencı̇lerı̇n katılım motı̇vasyonu, başarı algısı ve öz-yeterlı̇klerı̇nı̇n ı̇ncelenmesı̇. Akdeniz Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• Chase, M. A. (1998). Sources of self-efficacy in physical education and sport, Journal of Teaching in Physical Education, 18(1), 76-89. DOI: https://doi.org/10.1123/jtpe.18.1.76.
• Cihan, B. B. (2014). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğretmenlik Bölümünde Öğrenim Gören Öğrencilerin Akademik, Sportif ve Öğretmenlik Özyeterlilik Algılarının İncelenmesi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Creed, P. A. & Patton, W. (2003). Predicting two components of career maturity in school based adolescents. Journal of Career Development, 29(4), 277-290. https://doi.org/10.1023/A:1022943613644.
• Çetinoğlu, G. (2016). Bursa Birinci Amatör Ligindeki Futbolcuların Özyeterlik ve Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Dinç, Z. (2011). Social self-efficacy of adolescent who participate in ı̇ndivudual and team sports, Social Behavior and Personalty, 39(10), 1417-1424. https://doi.org/10.2224/sbp.2011.39.10.1417.
• Doğru, Z. (2017). Beden eğitimi ve spor eğitimi bölümü öğrencilerinin özgüven ve özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 14-23.
• Ertoğan, C. (2017) Sakatlık geçirmiş sporcuların stresle başa çıkabilme, öz yeterlik inancı ve sportif kendine güven durumlarının değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Frost, D. (1987). Sport psychology. Translated by A. Alijani, M. Noorbakhsh, Tehran Department of Research and Education of Physical Education.
• Gökçe, H. & Arslan, Y. (2014). Comparison of the athletes’ self-efficacy: Participating to individuals or team sports, I. Internatıonal Scıentıfıc Conference, Serbia.
• Holzberger, D., Philipp, A. & Kunter, M., (2013). How teachers’ self-efficacy is related to instructional quality: A longitudinal analysis. Journal of Educational Psychology, 105(3), 774-786. https://doi.org/10.1037/a0032198.
• Karasar, N. (2004) Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara, 52.
• Koçak, Ç. V. (2020). Athlete self efficacy scale: development and psychometric properties. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 41-54.
• Köksal, F. (2008). Antrenörlerin liderlik tarzları ile öz yeterlikleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Luszczynska, A., Scholz, U. & Schwarzer, R. (2005). The general self-efficacy scale: multicultural validation studies. The Journal of psychology, 139(5), 439-457https://doi.org/10.3200/JRLP.139.5.439-457.
• Malipatil, R. P. (2017). A study of general self-efficacy of sportsmen of Karnataka University in team and individual sports events. International Journal of Yogic, Human Movement and Sports Sciences, 3(1), 155-157.
• Molina García, N., Crespo-Hervás, J., & García Pascual, F. (2018). Predictive variables of happiness in private sports centres.
• Özer, T. (2015). Beden eğitimi ile diğer öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik özyeterliliklerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi. Kütahya.
• Özkan, G. (2019). Üniversite öğrencisi kadın futbolcuların toplumsal cinsiyet algıları ile sporcu öz yeterlilik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisan Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Ramazanoğlu, F., Karahüseyinoğlu, M.F., Demirel, E.T., Ramazanoğlu, M.O. & Altungül, O. (2005). Sporun toplumsal boyutlarının değerlendirilmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 153-157. Salar, B., Hekı̇m, M. & Tokgöz, M. (2012). 15-18 Yaş grubu takım ve ferdi spor yapan bireylerin duygusal durumlarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 123-135.
• Sarı, İ. (2013). Güreşçilerin motivasyonu ve öz yeterlikleri ile antrenörlerin liderlik davranışlarının ilişkisi. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Scholz, U., Gutierrez- Dona, B., Sud, S., & Schwarzer, R. (2002). Is general self efficacy a universal construct?. European Journal of Psychological Assessment, 18(3), 242-251. https://doi.org/10.1027//1015-5759.18.3.242.
• Sevinç, K., & Kapçak, V. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin spora katılım motivasyonlarının ve öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 3(2), 68-78. https://doi.org/10.51538/intjourexerpsyc.1038957.
• Sulu, B., Bayar P. & Çakaloğlu, E. (2021). Bireysel ve takım sporcularının öz yeterlik ve stresle başa çıkma stratejileri. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 112-122. https://doi.org/10.33689/spormetre.800249.
• Şahin, F., Şahin, A. & Şahan, H. (2016). Takım ve bireysel spor yapan sporcuların öz yeterlik düzeyleri farklı mıdır? Uluslararası Multidisipliner Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(3).
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. Using multivariate statistics. Pearson Education, 2007.
• Tekeli Ş.C. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adayları ile diğer öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygısı ve akademik öz yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Tırpan, M. (2016). Beden Eğitimi ve Spor yüksekokulu öğrencilerinin yenilikçi ve genel öz yeterlikleri arasında ilişkinin incelenmesi,Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Turan, M., Cingöz, Y. E., Savaş, B. Ç., & Mavibaş, M. (2022). Sporun Yaşam Becerileri Üzerine Etkisi: Kamu Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 1), 1-18.
• Valiante, G. & Morris, D. B., (2013). The sources and maintenance of professional golfer’s self-efficacy beliefs. The Sport Psychologist, 27, 130-142. ttps://doi.org/10,1123/tsp.27.2.130.
• Yıldırım, S. (2018). Psikoloji Yüksek lisans öğrencilerinin özyeterlilik algıları ile benlik saygılarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, T., Yiğit, Ş., Dalbudak, İ. & Acar, E. (2020). Investigation of university students' selfefficacy and sport specific success motivation levels. Electronic Turkish Studies, 15(3).