SERBEST ZAMANLARINDA SPOR MERKEZLERİNE DEVAM EDEN BİREYLERİN HEDEFE BAĞLILIK, MENTAL İYİ OLUŞ VE BEDENİ BEĞENME DURUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 55 - 71, 30.12.2023

Fuat Orkun Tapşın Elif Karagün Sabit Selvi

https://doi.org/10.52272/srad.1355466

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, serbest zamanlarında spor merkezlerine devam eden bireylerin hedefe bağlılık, mental iyi oluş ve bedeni beğenme durumlarının incelenmesidir.
Yöntem: Tarama modeli kullanılarak yapılan bu araştırma Adapazarı ilinin Serdivan ilçesindeki spor merkezlerine devam eden ve araştırmaya gönüllü katılmak isteyen 18 yaş ve üzeri toplam 219 kişi literatür bilgiler ışığında hazırlanan 8 soruluk bilgi anketi ile 5 soruluk (Klein ve ark., 2001) tarafından geliştirilen (Şenel ve Yıldız 2016) tarafından Türkçe’ye uyarlanan hedefe bağlılık ölçeği, Tylka ve Wood-Barcalow (2015) tarafından geliştirilen ve (Anlı ve ark., 2015) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan 10 soruluk bedeni beğenme ölçeği, Tennant ve ark. (2007) tarafından geliştirilen dilimize uyarlama çalışmasını ise Keldal (2015) tarafından yapılan mental iyi oluş ölçeği uygulanmıştır. Veriler SPSS 25.00 paket programında analiz edildiğinde normal dağılım gösterdiği için, parametrik testlerden ikili küme karşılaştırmalarında t testi, ikiden fazla küme karşılaştırmalarında ise varyans analizi ANOVA kullanılmıştır.
Bulgular: Yapılan analizler sonucunda; serbest zamanlarında spor merkezlerine giden bireylerin bedeni beğenme ölçeği sonuclarında cinsiyette göre erkeklerin, eğitim durumuna göre üniversite mezunlarının, yaş değişkenine göre 25-31 yaş ve 32 yaş ve üzeri olanların, spor salonuna haftada 3 gün ve üzeri gidenlerin, spor salonuna vakit geçirmek ve sağlık amacıyla gidenlerin lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucu bulunmuştur. Mental iyi oluş ölçeğine ait sonuçlarda ise, eğitim durumuna göre üniversite mezunlarının, yaş değişkenine göre 25-31 yaş ve 32 yaş ve üzeri olanların, spor salonuna haftada 2 gün ve haftada 3 gün veya üzeri gidenlerin, spor salonuna sağlık amacıyla gidenler lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucu bulunmuştur. Hedefe bağlılık ölçeğine ait toplam puan ortalamalarına bakıldığında ise değişkenler açısından anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir.
Sonuç: Araştırma sonucunda spor merkezlerine devam etmenin bireylerin mental iyi oluş ve bedeni beğenme durumunu olumlu yönde etkilediği sonucu bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: bedeni beğenme, hedef belirleme, mental iyi oluş, serbest zaman, spor

Anahtar Kelimeler

Serbest Zaman, Mental iyi oluş, Bedeni Beğenme, Hedef Belirleme, Spor

EXAMINATION OF GOAL COMMITMENT, MENTAL WELLNESS AND BODY LIKE OF INDIVIDUALS WHO CONTINUE TO SPORTS CENTERS IN THEIR FREE TIME

Öz

Aim: The aim of this research is to examine the state of commitment to goal, mental well-being and body liking of individuals who attend sports centers in their free time.
Method: This research, which was conducted using the survey model, included a total of 219 people aged 18 and over who attended sports centers in the Serdivan district of Adapazarı province and wanted to participate in the research voluntarily, with an 8-question information survey prepared in the light of literature information and a 5-question questionnaire developed by (Klein et al., 2001) (Şenel et al., 2001). Goal commitment scale adapted to Turkish by Yıldız 2016), 10-item body liking scale developed by Tylka and Wood-Barcalow (2015) and adapted to Turkish by (Anlı et al., 2015), Tennant et al. (2007) and adapted it to our language, the mental well-being scale developed by Keldal (2015) was applied. Since the data showed a normal distribution when analyzed in the SPSS 25.00 package program, t-test was used for pairwise cluster comparisons, and analysis of variance ANOVA was used for more than two cluster comparisons, among parametric tests.
Findings: As a result of the analyzes made; As a result of the body liking scale of individuals who go to sports centers in their free time, men according to gender, university graduates according to education level, 25-31 years old and 32 years old and over according to age variable, those who go to the gym 3 days a week or more, for spending time in the gym and for health purposes. It was found that there was a significant difference in favor of those who left. In the results of the mental well-being scale, there is a significant difference in favor of university graduates according to education level, those aged 25-31 and 32 years and over according to the age variable, those who go to the gym 2 days a week and 3 days or more a week, and those who go to the gym for health purposes. result was found. When the total mean score of the scale of commitment to the goal was examined, it was determined that there was no significant difference in terms of variables.
Conclusion: As a result of the research, it was found that attending sports centers positively affects the mental well-being and body liking of individuals.
Keywords: body appreciation, goal setting, mental well-being, leisure time, sports

Anahtar Kelimeler

body appreciation, goal setting, mental well-being, leisure time, sports

Kaynakça

• Altuntaş, B.S. (2023). Halk eğitim kursiyerlerinin rekreasyon farkındalık, serbest zaman doyum ve mental iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Kocaeli üniversitesi, Yüksek lisans tezi, Sosyal bilimler enstitüsü, Kocaeli.
• Anlı, G., Akın, A., Eker, H & Özçelik, B. (2015). Bedeni beğenme ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 36, Summer II, p. 505-511.
• Ardıç, F. (2014). Egzersizin sağlık yararları. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 60, 9-14.
• Aydınay, Z. (2019). Üniversite öğrencisi genç kızlarda premenstrüel sendrom ile mental iyi oluşluk düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Bayındır, M. (2023). Egzersiz ve Psikolojik İyi Oluş. Beden eğitimi ve spor araştırmaları 2023-ı, 93. Bedi, B. (2016). Amatör beden geliştirme sporu yapan yetişkin erkeklerin beden imajlarının incelenmesi (master's thesis, sosyal bilimler enstitüsü). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Bülbül, A., Olcucu, B., & Akyol, G. (2021). Spor elemanlarının rekreasyon fayda farkındalığı ile bedenlerini beğenme düzeyleri arasındaki ilişki. Karadeniz Uluslararası Bilimsel dergi, 1(50), 110-123.
• Cabalza, C. A. (2014). Comparative Study of Gyms in the Philippines. Available online: https://www.academia.edu/11365809/A_Comparative_Study_of_Gyms_in_the_Philippines (accessed on 17 June 2021).
• Callaghan P.. (2004). Exercise: a neglected intervention in mental health care? J Psychiatr Ment Health Nurs. 2004;11:476–483.
• Coşar, H. (2023). Gebelere Dinletilen Müziğin Doğum Endişesi ve Mental İyi Oluş Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Çetin, N., & Çetin, S. (2016). Fitness ve vücut geliştirme klavuzu, Kuzgun Yayıncılık. Stüdyo Star Ajans, Bursa.
• Dinçmen, K. (1997) Psikiyatri ve Mitos, Eti Yayıncılık; 2. Basım, İstanbul.
• Çeto, E. (2016). KKTC Genelinde faaliyet gösteren özel spor merkezleri üyelerinin hizmet kalitesine yönelik algıları, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Lefkoşa.
• Demir, G. T., Namlı, D., Hazar, Z., Türkeli, A., & Cicioğlu, H.İ. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 176-191.
• Dumas, A. A. (2019). Desroches S. Women’s use of social media: What is the evidence about their impact on weight management and body image? Curr Obes Rep. 8(1), 18-32.
• Er, Y. (2015)..Aerobik Antrenmanların Beden Algısı Üzerine Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Ersoy, G. (2004). Egzersiz ve spor yapanlar için beslenme. Nobel Basımevi.
• Fox K. (1997). Mirror, Mirror. A summary of research findings on body images. Social Issues. Research Centre.
• Gucciardi, D., & Gordon, S. (2012). Mental Toughness in Sport. Taylor & Francis.
• Guszkowska M.. (2004). Effects of exercise on anxiety, depression and mood [in Polish] Psychiatr Pol. 38:611–620.
• Güven, N. K., Nalçakan, G. R., & Kazak, Z. (2021). Egzersiz yapan bireylerin fiziksel aktivite düzeylerine göre bedeni beğenme ve egzersiz bağımlılığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(3), 470-481.
• Heper, E., Koca, C., Ertan, H., Kale, M., Terek, S., Karabudak, E., & Ertan, H. (2012). Spor bilimleri ile ilgili kavramlar ve sporun tarihsel gelişimi. h. Ertan (Ed.), Spor bilimlerine giriş (1. Baskı, ss. 11–12). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Hollenbeck, J. R., & Klein, H. J. (1987). Goal commitment and the goal-setting process: Problems, prospects, and proposals for future research. Journal of Applied Psychology, 72(2), 212-220. Available at: https://doi.org/10.1037/0021-9010.72.2.212.
• Hori, M. (2010). Gender differences and cultural contexts: psychological well-being in crossnational perspective. (Unpublished doctoral thesis). Louisiana State University, Louisiana, USA. İkizler C. (2000). Sporda Sosyal Bilimler. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Jiang, Z. (2016). Emotional Intelligence and Career Decision‐Making Self‐Efficacy: Mediating Roles of Goal Commitment and Professional Commitment. journal of employment counseling, 53(1), 30-47.
• Karacabey, K. (2003). Voleybolcularda farklı antrenman uygulamalarının bağışıklık sistem ögeleri, acth, kortizol, insilün ve glikoz metabolizması üzerine etkileri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul.
• Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin türkçe formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Happiness Well-Being, 3, 103-115.
• Kessler, J. B., & Zhang, C. Y. (2014). Behavioral economics and health. Paper for Oxford Textbook of Public Health. Available at: http://assets. wharton. upenn. edu/~ czhan/KesslerZhang_BehavioralEconom icsHealth. pdf.
• Klein, H. J., Wesson, M. J., Hollenbeck, J. R., Wright, P. M., & DeShon, R. P. (2001). The assessment of goal commitment: A measurement model metaanalysis. Organizational behavior and human decision processes, 85(1), 32-55. Kuyumcu, B. (2012). Türk ve İngiliz üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş duygusal farkındalık ve duygularını ifade etmelerinin ülke ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-24.
• Larsen, P. S., Strandberg-Larsen, K., Juhl, M., Svendsen, S. W., Bonde, J. P., & Andersen, A. M. N. (2013). Occupational lifting and pelvic pain during pregnancy: a study within the Danish National Birth Cohort. Scandinavian journal of work, environment & health, 88-95.
• Laverty, J. & Wright, J. (2010). Spor salonuna gitmek: Yeni kentsel 'O' alanı. J. Wright & D. Macdonald (Eds.), Gençler, fiziksel aktivite ve her gün (s. 42-55). Londra, Birleşik Krallık: Routledge.
• Locke, E. A., Shaw, K. N., Saari, L. M., & Latham, G. P. (1981). Goal setting and task performance: 1969–1980. Psychological Bulletin, 90(1), 125-152. Available at: https://doi.org/10.1037/0033-2909.90.1.125.
• Mclean, S. (2011). “A body ımage and disordered eating ıntervention for women in midlife: a randomized controlled trial”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 79(6): 751-758.
• Moore, W.L. A. (2004). Cross-validity comparison of rating-based and choice-based conjoint analysis models. Int. J. Res. Mark. 21, 299–312. [Google Scholar] [CrossRef]
• Naylor, J.C. & D.R. Ilgen, (1984). Goal-setting: a theoretical analysis of a motivational technology. Research in Organizational Behaviour, 6: 95-140.
• Öner, Ç. (2019). Egzersiz katılımcılarının temel psikolojik ihtiyaçları ve mental iyi oluşlarının incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 159-174.
• Öngören, B. (2015). Sosyolojik açıdan sağlıklı beden imgesi, Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2015; 2(34): 25-45.
• Pinto, D. Bockenholt, U. Chang, R. Sharma, L. Finn, D.J. Heinemann, A. Holl, J. & Hansen, P. (2019) Preference for physical activity: A conjoint analysis involving people with chronic knee pain. Osteoarthr. Cartil.
• Ringsberg, K., Garsell, P., Johnell, O. & Josefsson, P.O. (2001). The Impact of Long-Term Moderate Physical Activity on Functional Performance, Bone Mineral Density and Fracture Incidence in Elderly Women. Gerontol 47; 15-20.
• Russello S. (2009). The impact of media exposure on self-esteem and body satisfaction in men and women. Journal of Interdisciplinary Undergraduate Research. 1(1), 4.
• Salim, E. (2018). Oryantiring sporcularinda problem çözme becerisi ve hedef bağlılığının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Rekreasyon Anabilim Dalı, Muğla.
• Sandıkçı M. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Olma Düzeyleri ile İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Sawyer, M., G., Arney, F., M., Baghurst, P., A., Clark, J., J., Graetz, B., W., Kosky, R., J., Nurcombe, B., Patton, G., C., Prior, M., R., Raphael, B., Rey, J., M., Whaites, L., C. & Zubrick, S., R., (2001). The mental health of young people in Australia: key findings from the child and adolescent component of the national survey of mental health and well-being. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 35(6), 806-814.
• Süleymanoğulları, M., Doğar, A., & Bayraktar, G. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin hedef bağlılığı düzeylerinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 173-183.
• Swami, V., Tran, U.S., Stieger, S., & Voracek, M. (2015). Associations between women’s body ımage and happiness: results of the youbeauty. com body ımage survey (ybıs). Journal of Happiness Studies, 16(3), 705- 718.
• Şenel, E., & Yıldız, M. (2016). Hedef bağlılığı ölçeği: türkçe uyarlaması, beden eğitimi ve spor alanında öğrenim gören öğrencilerde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cbü Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(2), 58-65.
• Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J., & Stewart-Brown, S. (2007). The Warwick-Edinburgh mental well-being scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. Doi:10.1186/1477-7525-5-63.
• Tiggemann, M. (2012). “Sociocultural perspectives on body ımage”, Encyclopedia of Body Image and Human Appearance, 2012; 11(2): 758-765.
• Turhan, M. (2022). Spor Merkezlerine Üye Bireylerin Serbest Zaman Doyumu İle Mental İyi Oluş Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Mersin.
• Tylka, T., & Wood-Barcalow, N. (2015). The Body Appreciation Scale-2: item refinement and psychometric evaluation. Body Image, (s. 53-67).
• Uslu, D. (2019). Bedeni beğenme-sosyal yetkinlik arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü.
• Üstün, S. (2019). Sosyal bir topluluk olan amatör çoksesli korolarda yer alan bireylerin mental iyi oluş durumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yavuz, E. (2022). Futbolcularda covid-19 pandemi sürecinde evde yapılan antrenmanların psikolojik dayanıklılık ve mental iyi oluş üzerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.