NEW PRODUCTIONS OF THE EASTERN SIGILLATA B II GROUP FOUND IN TRALLEIS

Yıl 2024, , 34 - 70, 30.12.2024

Funda Ertuğrul

https://doi.org/10.55061/srmka.1558469

Öz

Pliny introduces Tralleis as one of the important centers where Eastern Sigillata B Ceramics were produced during the Roman Imperial Period. The fourteen ceramic materials subject to this study were obtained from the excavations carried out between 1996-2005 under the direction of the Aydın Museum and the scientific consultancy of Adnan Menderes University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Classical Archaeology. The majority of the finds recovered during the excavations in the Gymnasium and Arsenal area consist of intact ceramics, while a small number of materials have plaster finishes. These finds from Tralleis, known as the production center of East Sigillata B II Group during the Roman Period, are unique materials that are not included in the terminology created by J.W. Hayes. The fourteen ceramics in the collection of Archaeological Artifacts of the Aydın Museum were analyzed in terms of form development, typology and production technique, and were evaluated from the early phases of the I century AD to the end of the III century AD.

Anahtar Kelimeler

Tralleis, Roman Imperial Period, Terra Sigillata, Ceramic, Bowl, Rhyton.

TRALLEİS’TE ELE GEÇEN DOĞU SİGİLLATA B II GRUBUNA AİT YENİ ÜRETİMLER

Öz

Plinius Tralleis’i Roma İmparatorluk Dönemi’nde Doğu Sigillata B Seramiklerinin üretildiği önemli merkezlerinden biri olarak tanıtmaktadır. Bu çalışmaya konu olan on dört adet seramik malzeme 1996-2005 yılları arasında Aydın Müzesi başkanlığında ve Adnan Menderes Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji Bölümü’nün bilimsel danışmanlığında yürütülen kazılardan elde edilmiştir. Gymnasium ve Arsenal alanında yürütülen kazılarda ele geçen buluntuların çoğunluğu sağlam seramiklerden oluşmakta, az sayıda malzeme üzerinde ise alçı tamamlama yer almaktadır. Roma Dönemi’nde Doğu Sigillata B II Grubu’nun üretim merkezi olarak tanınan Tralleis’te ele geçen söz konusu buluntular J.W. Hayes tarafından oluşturulan terminolojide yer almayan özgün malzemelerdir. Çalışmaya konu olan ve Aydın Müzesi Arkeolojik Eser koleksiyonu içerisinde yer alan on dört adet seramik, form gelişimi, tipoloji ve üretim tekniği açısından incelenerek ele alınmış ve MS I. yüzyılın erken evrelerinden başlayarak MS III. yüzyılın sonuna değin geçen süreç içerisinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tralleis, Roma İmparatorluk Dönemi, Terra Sigillata, Seramik, Kase, Rhyton.

Kaynakça

• Agathiae Myrinaei Historiarum Libri Quinque. (Çev. J. D. Frendo), 1967.
• Anderson-Stojanović, V. (1992). Stobı, The Hellenistic and Roman Pottery. Princeton.
• Ambraseys, N. (2009). Earthquakes in the Mediterranean and Middle East. Cambridge: Cambridge University Press.
• The Greek Anthology. (Çev. Paton, W. R.), Londra, 1915.
• Bilgi, Ö. (1982). Matara Biçimli Kaplar. İstanbul.
• Bilgen, A.N., Bilgen, Z. & Çırakoğlu, S. (2015). “Erken Tunç Çağ Yerleşimi (V. Tabaka)”. A. N. Bilgen (Ed.). Seyitömer Höyük I, İstanbul, 119-186.
• Boger, A. L. (1971). The Dictionary of World Pottery and Porcelain, America.
• Bowersock, G. W. (1965). Augustus and the Greek World. Oxford: The Clarendon Press.
• Burnett, A., Amandry M. & Ripolles, P. P. (1992). Roman Provincial Coinage, From the Death of Caesar to the Death of Vitellius. British Museum Press, London.
• Burnett, A. (1998). Roman Provincial Coinage. Volume:1, Paris: Introduction and Catalogue London.
• Broughton, T. R. S. (1935). Some Non-Colonial Coloni of Augustus. TransactAmPhilAss, 66, 18-44.
• Carandini, A. & Sagui, L. (1981). Ceramica Africana, Terra Sigillata: Vasi, Produzione C, Enciclopedia Dell’Arte Antica Classıca E Orientale, Atlante Delle Forme Ceramiche I, Roma, 58-78.
• Coldstream, J. N., Eiring, L. J. ve Forster, G. (2001). Knossos Pottery Handbook Greek and Roman. Brtish School at Athens Studies 7, London.
• Coşkun, İ. (2018). Geç Hitit, Yeni Asur ve Urartu Uygarlıklarında Ziyafet/Yemek Sahneleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Comfort, H. (1938). Supplementary Sigillata Signatures in the Near East. Journal of the American Oriental Society, Volume: 58/1, 30-60.
• Crowfoot, J. W., Mary, G. ve Kenyon, M. K. (1957). The Objects From Samaria. London: Palestine Exploration Fund.
• Civelek, A. (2001). Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Civelek, A. (2010). Red-Slip Ware from Tralles Excavations. Colloquium Anatolicum, IX, İstanbul, 169-191.
• Demangel, R. & Laumonier, A. (1925). Foulles de Notion 1921. Bulletin de Correspondance hellenique, Volume: 47, 341-34.
• Doksanaltı, E. M. (2000). Die Keramikfunde aus den Arealen Z1 und Y1 der Dionysos-Stoa in Knidos. Rei Cretariae Romanae Fautorum, Acta 36,75-82.
• Doksanaltı, E. M. (2003). “Knidos-Kap Krio Hellenistik Sarnıç Buluntuları”. C.A. Reynal (Ed.), Les céramiques en Anatolie aux époques hellénistiques et romaines. Actes de la Table Ronde d’Istanbul, 23-24 Mai 1996. Varia Anatolica XV, Paris, 141-163.
• Doksanaltı, E. M. (2006). Knidos Kap Krio Kazı Alanı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Eliüşük, M. (2021). Menderes Magnesiası Artemis Kutsal Alanı Güney Stoa’da Bulunan Doğu Sigillata B Grubu Seramikler. Arkhaia Anatolika, Volume 4,15-40.
• Erol, D. (2004) Tralleis Kenti Kazılarında Ele Geçen Baskılı Terra Sigillatalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Erol, D. (2011). Smyrna Agorasında Ele Geçen Terra Sigilata ve Geç Roma Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ertuğrul, F. (2023). 1996-2005 Yılları Arasında Tralleis’te Ele Geçen Roma Seramikleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Die Griechischen Christlichen Schriftsteller Chronicon. (Çev. Helm, R.), 1913.
• Güngör, E. (2005). Metropolis Kenti Ada 7 İçerisindeki Konut Seramiği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Thomson, G. & Simon. E. (2006). The Religion of the Etruscans. Austin: University of Texas Press.
• Habicht, C. (1975). New Evidence on the Province of Asia. The Journal of Roman Studies, 65: 64-91.
• Hayes, J. W. (1976). Roman Pottery in the Royal Ontario Museum. London: Royal Ontoraio Museum.
• Hayes, J. W. (1983). The Villa Dionysos Excavations, Knossos: The Pottery. BSA, 78, 1983,157-169.
• Hayes, J. W. (1985). “Sigillate Orientali”, Atlante delle forme ceramiche II, Ceramice Fine Romana nel Bacino Mediterraneo (Tardo Ellenismo e Primo İmpero) Enciclopedia dell’Arte Antica Classica e Orientale, Supplement 2, Roma, 9-96.
• Hayes, J. W. (1997). Handbook of Mediterranean Roman Pottery. London.
• Hayes, J. W. (2003) Hellenistic and Roman Pottery Deposits from the ‘Saranda Kolones’ Castle Site at Paphos. JSTOR, Vol.98,447-516.
• Hayes, J. W. (2008). Roman Pottery Fine-Ware Imports. The Athenain Agora XXXII, 1-3.
• Heberdey, R. (1906). Forschungen in Ephesos. Vienna.
• Hellström, P. (1965). Labraunda II: Pottery of Classical and Later Date, Terracotta Lamps and Glass. Lund.
• Heurgon, J. (1951). The Amiens Patera, JSTOR, Vol.41, Parts 1-2, 22-24.
• Hilgers, W. (1969). LateinischeGefässnamen: Bezeichnungen, Funktion und Form römischer Gefasse nach den antiken Schriftquellen. Dusseldorf: Beihefte der Bonner Jahrburger.
• Hussey, G. B. (1890). The Distribution of Hellenistic Temples. The American Journal of Archaeology and of the History of Fine Arts, 6, 1/2,59-64.
• İpekçioğlu, S. G. (2019). Smyrna (İzmir) Agorası’nda Bulunan Lazımlıklar (Havruzlar) ve Osmanlı’da Lazımlık Kültürü. Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 13, Sayı 23, Özel Ek Sayı,751-768.
• Kenrick, M. P. (1985). Excavations at Sidi Khrebish Benghazi (Berenice). Volume: 3, Part: 1, Supplements to Libya Antiqua 5, Tripoli.
• Kenyon, K. M. (1957). Roman and Later Wares”, Samaria-Sebaste, Reports of the Work of the Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935, III. The Objects from Samaria. London, 281-306.
• Korkut, T. (2007). “Roma Dönemi Patarası Yemek Pişirme Kapları: Tavalar’’. Seres 07 IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri 26-28 Kasım 2007, Bildirler Kitabı, (Ed.) B. Karasu, N. Ay, Z. Çobanlı, F. S. Alanyalı, R. Yamaçlı, Türk, Seramik Derneği, Eskişehir, 432-449.
• Kögler, P. (2010). Feinkeramik auz Knidos. Vom Mittleren Hellenismus bis in die Mittlere Kaiserzeit, Weisbaden: Reichert Verlag.
• Krauskopf, I. (1995). Überlegungen zur Zeitlichen Diskrepanz zwischen Metallgefässen und ihren Nachbildungen in Ton. Vaisselle Metallique, Vaiselle Céramique: Productions, Usage et Valeurs en Ėtrurie, REA, 97, 1/2,77-87.
• Krinzinger, F. (2010). Haghaus 2 In Ephesos Die Wohneinheiten 1 und 2 Baubefund, Ausstattung. Funde Textband Wohneinheit 1, Wien.
• Laflı, E. (2003) Studien Zu Hellenistischen, Kaiserzeitlichen und Spätantik-frühbyzantinischen Tonunguentarien aus Kilikien und Pisidien (SüdTürkei): Der Forschungsstand und Eine Auswahl von Fundobjekten aus den Örtlichen Museen. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Universität zu Köln.
• Leon, V. M. (1991). Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos, Kleinfunde 1. Teil: Keramik hellenistischer und römischer Zeit. Forschungen in Ephesos 9, 2/2, Wien, 64-113.
• Magie, D. (1950). Roman Rule in Asia Minor, Vol. 1-2. New Jersey: Princeton University Press.
• Mandel, U. (1988). Kleinasiatische Reliefkeramik der Mittleren Kaizerzeit. Die Oinophoren Gruppe und Verwandtes, PF, 5, Berlin: De Gruyter.
• Mesquíriz, A. M. (1985). Terra Sigillata Ispanica, Forme Lisce. Enciclopedia Dell’Arte Antica Classıca E Orientale, Atlante Delle Forme Ceramiche II, Roma, 142-166.
• Millar, F. The Emperor, The Senate and the Provinces. JRS, 56, 1-2, 1966,156 166.
• Öntürk, M. (2020). Roma Dönemi’nde Batı Anadolu’da (Asia Eyaleti’nde) Meydana Gelen Depremler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Chresmoi Sibylliakoi, Oracula Sibyllina. (Çev. C. Alexandre), Firmin Didot.
• Outschar, U. (1996). “Dokümentation Exemplarisch Ausgewhlter Keramik Fundkomplexe”. Hanghaus 1 in Ephesos, der Baubefund, (Ed.) C.L. Auinger, Forshungen in Ephesos VIII/3, Wien,99.
• Öz, C. (2021). Andriake Limanı’ndan Koçbaşı Saplı Bir Patera/Tagenon. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 22,157-168.
• Özbilgin, Ö. & Temür, A. (2022). Aydın Müzesi’nden Bir Grup Cam Eser. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12 (3), 2518, 2519.
• Özver, A. (2021). Tralleis Batı Nekropolü ve Buluntuları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Paljakov F. B. (1989). Die Inschriften von Tralleis und Nysa, Inscriften Griechischer Stӓdte aus Kleinasien 36, I. Bonn: Rudolf Habelt Verlag.
• Pastutmaz, D. (2009) Knidos Üretimi Kabartmalı Seramikler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Pekman, A. (1987). Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Popovıć, I. (2008). Relief Decorated Handles og Ceramic Paterae from Sirmium, Singidunum and Viminacium. Starinar, LVIII, 119-134.
• Radnóti, A. (1938). Die römischen Bronzegefässe von Pannonien, Dissertationes Pannonicae ex Instituto numismatico et archaeologico universitatis de Petro Pazmany nominatae Budapestinensis provenienter, II.6. Budapest: Royal Hungarian University Press.
• Rayet, O & Thomas, A. (1997). Bir Karya Kenti Tralleis. (Çev. O. Saçıkara), Aydın.
• Robinson, S. H. (1959). Pottery of the Roman Period Chronology.Athenian Agora V, Princeton.
• Rotroff, S. I. (2006). The Athenian Agora XXIX: Hellenistic Pottery. The Plain Wares, Princeton.
• Rusu, V. (1997). Griffe Keramischer Patera aus dem Römischen Dakien. ActaMusNapoca, 34/1, 325-388.
• Saltuk, S. (1993). Arkeoloji Sözlüğü. İstanbul.
• Saraçoğlu, A. (2013). Tralleis Batı Nekropolü Mezar Buluntuları. Kumdan Kente Patara Kazılarının 25 Yılı Sempozyumu, Antalya, 475-495.
• Savage, G. & Newman, H. (1989). An Illustrated Dictionary of Ceramics. London.
• Scheffenegger, S. Z. (1996). Der Italiener in Ephesos. Alba Regia XXV, ACTA 34, 253-271.
• Slane, K. W. (1990). The Sanctuary of Demeter and Kore: The Roman Pottery and Lamps. Corinth XVIII, Princeton.
• Strabon The Geography of Strabo. Vol. 5 ve 6. (Çev. H.L. Jones) Cambridge: Harvard University Press, 1929.
• Süzer, H. (2019). Hellenistik ve Roma Dönemi Sinop Unguentariumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konya.
• Şahin, R. (2020). Miletos’tan (Ionia) Koç Başı Saplı Bir Patera Seleucia, X .329-354.
• Scherrer, P. (1995). Ephesos Der Neue Führer, Wien,154-329.
• Şenyurt, S. Y. & Yorulmaz L. (2020) Kurul Kalesi Pişmiş Toprak Unguentariumları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19(3): 606-628.
• Şimşek, C. (2011). Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları). İstanbul: Ege Yayınları.
• Takaoğlu, T. (2006). “New Lights on the Origins of Eastern Sigillata B Ware”. Anadolu Arkeolojisine Katkılar (65. Yaşında Abdullah Yaylalı’ya Sunulan Yazılar), T. Takaoğlu, (Ed.), İstanbul, 263-267.
• Tekçam, T. (2011). Arkeoloji Sözlüğü. İstanbul.
• Tül, Ş. & Aydaş, M. (2011). Mesogis Üstündeki Larisa-Derira-Siderus. Ege Defterleri, Sayı: 2, 3-19.
• Unterkircher, E. (1983). Terra Sigillata aus dem Heraion von Samos. AM 98,176-214.
• Waagé, F. O. (1933) The American Excavations in the Athenian Agora: First Report. Hesperia, 2, 279-328.
• Waagé, F.O. (1948). Antioch on the Orontes IV. I, Ceramic and Islamic Coins. Princeton.
• Waldner, A. (2014). “XV Keramik’’. Das Hanghaus 2 in Ephesos, Die Wahneinheit 6/2, Baubefund, Ausstattung, Funde, H. Thür, E.Rathmayr (Ed.), Forschungen in Ephesos 8.9, Wien, 353-359.
• Vapur, Ö. (2013). “Menderes Magnesiası Hypokaustlu Yapı Kazılarından Ele Geçen İthal Kaliteli Seramikler” G. Kökdemir, (Ed.), Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı, Ankara, 644-666.
• Vegas, M. (1973). Cerámıca Común Romana Del Medıterráneo Occıdental. Barcelona.
• Waldbaum, C. J. (1983). Metalwork from Sardis: The Finds Through 1974. London: Harvard University Press.
• Wrabetz, F. J. (1977). “A New Serenus Stamping From Sardis and the Origins of the Eastern Sigllata B Ware”, Henrichs, (Ed.), Harvard Studies in Classical Philology 81, A. London,195-197.
• Yıldız, V. (2021). Metropolis Aşağı Hamam Palaestra’da (Han Yıkığı) Ele Geçen Doğu Sigillata B Grubu Seramikleri. CEDRUS, 9, Antalya, 389-426.
• Zahn, R., Wiegand, T., Schrader H., Kummer,G., Wilberg, W., Winnefeld, H. (1904). “Thongeschirr”, PrieneErgebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898, Berlin, 394-468.
• Zhuravlev, D. (1998). Terra Sigillata of the North Black Sea Coast of theRoman Time: The main Results and Perspectives. Hellenistic and Roman Pottery in the Northern Pontic Area I, Moscow, 31-51.
• Zhuravlev, D. (2000). Terra Sigillata and Red Slip Pottery From the Late Skythian Necropolis of the South-Western Crimea (1st-3rd Centuries A.D.). Rei Cretariae Romanae Fautorum ACTA 36, Abingdon, 151-260.
• Zhuravlev, D. (2002). Terra Sigillata and Red Slip Pottery in the North Pontic Region (A short bibliographicalsurvey). Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 8,237‑309.
• Zhuravlev, D. (2003). Italian and Other Western Sigillata in the Northern Pontic Area. Rei Cretariae Romanae Fautorum, ACTA 38, Abingdon, 219-224.
• Zhuravlev, D. (2008). Roman Pottery from A Cistern in Panticapaion. Rei Cretariae Romanae Fautorum, ACTA 40, Bonn, 213-225.
• Zhuravlev, D. (2010). Краснолаковая Кeрамика Юго - западного Крыма I-III ВВ. Н.Э. - Terra sigillata of the South-Western Crimea in the 1st - 3rd Centuries AD ( finds from Late Skythian necropolis of the Belbekriver-valley), Simferopol.