KNIDIAN AFRICAN RED SLIP WARE

Yıl 2024, , 160 - 219, 30.12.2024

Songül Sözel

https://doi.org/10.55061/srmka.1566347

Öz

Knidos, located at the confluence of the Aegean and Mediterranean Seas, has always been a prominent harbor city due to its geography. Knidos was not only renowned for its sculptures but also for its ceramic production. The city’s lamps, amphorae, relief-decorated vessels, and finely crafted local wares became well-known and widespread globally. Knidian ceramics, which were influential in foreign markets, reached their peak during the Hellenistic and Roman periods. However, with the advent of Late Antiquity, the rising costs of ceramic production, the consequent economic decline, and external factors led to a disruption in the city's former production capacity. As a result of these factors, Knidos focused on producing for the domestic market during Late Antiquity, favoring more functional forms to meet local needs. During this period, it was more economically viable for the city to import high-cost vessels, with red slip ware being the most imported category.
This study evaluates the African Red Slip ware, which was among the most commonly imported red slip ceramics in Knidos. Sixty-five examples were analyzed in terms of slip-surface characteristics, fabric compositions, and firing techniques. The dating of the examples was based on their form groups and comparisons with similar specimens, although the contexts of Late Antique structures in Knidos were prioritized for dating purposes. This study, which assesses the context materials, aims to provide information about the production quality, form distribution, and local or regional interactions of African Red Slip ware.

Anahtar Kelimeler

: Knidos, Late Antiquity, Contextual Structures, African Red Slip Ware, Plate, Bowl.

KNİDOS ARFİKA KIRMIZI ASTARLI SERAMİKLERİ

Öz

Ege ve Akdeniz’in birleşim noktasında konumlanan Knidos, coğrafyası ile her daim göz önünde olmuş bir liman kenttir. Sadece heykel sanatında değil seramik üretiminde de önde gelen Knidos, kandilleri, amphoraları, kabartmalı kapları ve kendi üretimi olan ince kapları dünya çapına yayılmış ve meşhur hale gelmiştir. Dış pazarda etkin olan Knidos seramikleri, Hellenistik ve Roma dönemlerde elde ettiği zirve Geç Antik dönemle beraber seramik üretim maliyetinin artması, buna bağlı olarak ekonominin eskiye oranla düşmesi ve özellikle de dış faktörlerin etkisiyle kentin eski üretim gücü sarsıntıya uğramıştır. Geç Antik dönemde bahsi geçen etkenlerin sonucunda Knidos, iç pazara yönelik üretim yapmayı ve daha çok ihtiyaca yönelik formları üretmeyi tercih etmiştir. Bu dönemde maliyeti yüksek olan kapları ithal etmek kent ekonomisine daha uygun olduğu görülmüş ve en çok ithal edilen grup ise kırmızı astarlı seramikler olmuştur.
Çoğunlukla ithal edilen Knidos kırmızı astarlı seramikleri arasından çalışma konusunu oluşturan Afrika Kırmızı Astarlı seramikler değerlendirilmiştir. Toplamda altmış beş adet incelenen örneklerin astar-yüzey özelliklerine, hamur yapılarına ve pişme özelliklerine değinilmiştir. İncelenen örneklerin form gruplarına göre bakılarak ve benzerleri göz önüne alınarak tarihleme yapılmıştır. Tarihleme konusunda benzer örnekler önemli ölçüt olsa da Knidos Geç Antik dönem yapı kontekstleri tarihlemede öncelikli olmuştur. Kontekst materyallerin değerlendirildiği bu çalışmada Afrika kırmızı astarlı seramiklerin üretim kalitesi, form dağılımı, kapların yerel veya bölgesel etkileşimi hakkında bilgi sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Knidos, Geç Antik Dönem, Kontekst Yapılar, Afrika Kırmızı Astarlı Seramikler, Tabak, Kase.

Kaynakça

• Abadie-Reynal C. (2007). La Céramique Romaine D’Argos, Études Péloponnésiennes XIII, Paris.
• Adak-Adıbelli, I. (2006). Tarsus Geç Roma Seramiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Anderson-Stajanović V. R. 1992, Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery, Stobi, Results of the Joint American-Yugoslav Arc. Investigations 1970-1981, Stobi I, Princeton Universty Press, New Jersey.
• Ateş, G. (2003). Die Rote Feinkeramik von Aizanoi als lokaler Kulturträger, Zentrum für Altertumswissenschaften Institut für Klassische Archäologie, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ruprecht-Karls-Unıversıtät, Heidelberg 2003.
• Aybek, S., Arslan, B. & Gülbay, O. (2021). The Peristyle House of Metropolis. Ege Yayınları.
• Aydın, S. (2019). Olba Geç Roma Dönemi Seramik Buluntuları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Barraud, D., Bonifay, M., Dridi, F. & Pichonneau, J. F. (1998). L’industrie cêramique de I’Antiquite tardive. İn: Ben Hassen H. Maurin L., Uthina (Oudhna), La redecouverte d’une ville antique de Tunisie. Bordeaux-Paris-Tunis, Ausonius-Publications, 1998, pp.139-167 (Memories 2).
• Başaran, C. & Ergürer, H. E. (2012). Parion Odeion’u (Bouleuterion) 2010 Çalışmaları ve Odeion’da Bulunan seramikler, Olba XX, 245-296.
• Berndt, M. (2003). Funde aus dem Survey auf der Halbinsel von Milet (1992-1999), Kaiserzeitliche und Frühbyzantinische Keramik, Internationale Archaologie 79, Marie Leidorf GmbH, Rahden.
• Bien, S. (2005). “Des Niveaux VIIe Siéche Sous Le Music- Hall De L’ Alcazar À Marseille”, LRCW 1, BAR- IS 1340, The Basingstoke Press, England 2005, 285- 298.
• Bonifay, M. (1998). Le Puits de rue du Bon-Jêsus. Les vaisselles Mediterranêennes İmportêes. Fouilles â Marseille. Les Mobiliers (Ier-VIIe s.). Paris, Errance, pp.200-205, (Etudes Massaliêtes).
• Bonifay, M. (2004a). Observations préliminaires sur la céramique de la nécropole de Pupput. Griesheimer.
• Bonifay, M. (2004b). Études sur la céramique romaine tardive d’Afrique. British Archaeological Reports International Series 1301, Oxford.
• Bonifay, M. (2011). When did Antiquity End?, BAR International Series 2268.
• Carandini, A. & Tortorella, S. (1981). “Ceramica Africana”, Atlante dell forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma 1981, 78- 117, 144- 166, 177-181.
• Cavalier, M., Olla, A., & Paparoni, S. (2016). Tindari, Contestı Archeologıcı Selezıonatıla Ceramıca Afrıcana Nella Sıcılıa Romana, Tomo / Tome II, Catania.
• Casasola, D. B. (2007). Contextos Cerâmicos En El Área Del Estrecho De Gibraltar (ss. V-VII d.C.): Hacia El Replanteo De La Dinàmica Urbana, Económica Y ComercialT ardorromana, LRCW 2, Vol. I, BAR- IS 1340, Chalvington Digital, England 2007, 109- 117.
• Crowfoot, J. W., Crowfoot G. M. & Kenyon, K. M. (1957). The Object from Samaria. Samaria- Sebaste III, Londra.
• Delgado, M., Fernández, A., Quaresma, J. C. & Morais, R. (2014). Una aproximación a la terra sigillata africana de Bracara Augusta (Braga, Portugal), RCRF Acta 43, 671-680.
• Diogo, A. M. D. & Tridade, L. (1999). “Ânforas e Sigillatas Tardias (Claras, foceenses e cipriotas) Pervenientes das Escavações de 1966/67 do Teatro Romano de Lisboa”, Revista Portuguesa De Arquelogia, Vol. 2, No. 2, 83- 95.
• Doksanaltı, E. M., Karaoğlan, İ. & Tozluca, D. O. (2018). Knidos Denizlerin Buluştuğu Kent. Ankara.
• Doksanaltı, E. M. (2020). Knidos ‘Liman Caddesi’ Geç Antik Dönem Atölye/Dükkan ve Buluntuları (Late Antiquity Workshop/Shop and Findings from Knidos “Harbor Street”). OLBA XXVIII, 377 – 420.
• Doksanaltı, E. M., Karaoğlan, İ., Tozluca, D. O., Selek, K. M. & Sözel, S., (2022). “Knidos-Burgaz-Emecik Apollon Kutsal Alanı Kazı ve Araştırmaları: 2019-2020, 42”. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt. Ankara 2022, 143-165.
• Doksanaltı, E. M. & Sözel, S. (2024). “Knidos’un Geç Antik Dönem Kandilleri”, Türk Tarih Kurumu, Höyük, Mayıs/May 2024, Sayı/Issue:13;143-164.
• Duman, B. (2016). Red Slip Pottery from Laodicea/Phrygia. RCRFActa 43, 95-103.
• Duman, B. (2016). African Red Slip Ware in Lydian Tripolis. RCRF Acta 44, 699-706.
• Eiwanger, J. (1981). Keramik und Kleinfunde aus der Damokratia- Basilika in Demetrias, Demetrias IV, Teil 1- 2, Bonn 1981.
• El-Khouri, L. (2014). Late Roman Fıne Pottery From Gadara (Umm Qaıs), 2011 Season Of Excavatıon, Mediterranean Archaeology And Archaeometry, Vol. 14, No 2, pp. 115-138.
• Ergül, G. (2019). Parion Roma Hamamı 2014 Kazı Çalışmalarından Bir Grup Geç Roma Seramiği, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 32-58.
• Ergürer, H. E. (2012). Parion Roma Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Ergürer, H. E. (2015). Ceramics. C. Başaran (Ed.) The Flourishing city of Ancient Troad: Parion (ss.137-150). Ege Yayınları.
• Ergürer, H. E. (2016). “Parion Tiyatrosunda Bulunan Seramikler, Sigillata ve Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri”. Eds. C. Başaran–E. Ergurer, Parion Roma Tiyatrosu, 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, 23-164.
• Ergürer, E. (2018). Sigillata, Late Roman Red Slip Pottery and Others. C. Başaran- H.E. Ergürer (Ed.) Roman Theater of Parion (ss. 91-126). Pozitif Matbaa.
• Erol, D. (2010). Smyrna Devlet Agorasında Ele Geçen Terra Sigillata ve Geç Roma Seramiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erol, A. F. & Tamer, D. (2020). Zeugma’dan Ele Geçen Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri. Anadolu/Anatolia 46, 49-121.
• Ferrazzoli, A. F. & Ricci, M. (2010). “Un Centro di Produzione delle Anfore LR 1: Elaiussa Sebaste in Cilicia. Gli Impianti, Le Anfore”, LRCW, 3 (II), 2010, 815-819.
• Fulford, M. G. (1984). The Red-Slipped Wares. İn: Fulford, Peacock 1984, 48-115.
• Fulford, M. G. & Peacock, D. P. S. (1984). Excavations at Carthage: The British Mission Vol. 1, 2, The Pottery and Other Ceramic Object from The Site, London 1984.
• Gandolfi, D. (1998). “Ceramiche fini di importazione di VI-VII secolo in Liguria. L'esempio di Ventimiglia, Albenga e Luni”, Ceramica in Italia: VI-VII secolo, Biblioteca di Archeologia Medievale 14, Vol. 1,253- 274.
• Gassner, V. (1997). Das Südtor der Tetragonos- Agora. Keramik und Kleifunde, Forschungen in Ephesos XIII/1/1, Wien.
• Grandi, E. (2005). “Late Antique and Early Medieval Fine Pottery From Lagoon of Venice”, (Ed. B. Böhlendorf- Arslan, A.O. Uysal, J. Witte- Orr), Çanak, Akdeniz ve Çevresindeki Arkeolojik Kazılarda Ele Geçen Geç Antik ve Ortaçağ Seramiği ve Mimari Seramiği, Byzas 7, Ege Yayınları, İstanbul, 1- 24.
• Harper, R. P. (1980). “Athis- Neocaesareia- Qasrin- Dibsi Faraj”, (Ed. J.-Cl. Margueron), Le moyen Euphrate, zone de contacts et d’échanges, Leiden 1980, 327- 341.
• Hayes, J. W. (1972). Late Roman Pottery, British School at Rome, London.
• Hayes, J. W. (1973). “Roman Pottery from the South Stoa at Corinth”, Hesperia 42, No. 4, 416- 470.
• Hayes, J. W. (1976). “3. Pottery: Stratified Groups and Typology”, (Ed. J.H. Humphrey), Excavations at Carthage 1975, Conducted by the University of Michigan Volume I, Tunis, 47-123.
• Hayes, J. W. (1978). “Pottery Report-1976”, Excavations at Cathage, 1976 Conducted by the University of Michigan IV (ed. J. H. Humphrey), Ann Arbor, 23- 98.
• Hayes, J. W. (1980). Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum, Greek and Roman Clay Lamps, Alger Press, Toronto.
• Hayes, J. W. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul, Vol. 2, The Pottery, Princeton University Press, Oxford 1992.
• Hayes, J. W. (1997). Handbook of Mediterranean Roman Pottery, London, 1997.
• Hayes, J. W. (2001). “Early Christian Pottery from Knossos: The 1978- 1981 Finds from Knossos Medical Faculty Site”, BSA 96, 431- 454.
• Hayes, J. W. (2007). “Pottery”, (Ed. A. H. S Megaw), Kourion, Excavations in the Episcopal Precinct, Dumbarton Oaks Studies XXXVIII, USA 2007, 435- 475.
• Hayes, J. W. (2008). Roman Pottery Fine- Ware Imports, The Athenian Agora XXXII, Princeton, New Jersey.
• Heath S. & Tekkök B. (2007). Greek, Roman and Byzantine Pottery at Ilion (Troia), 2007- 2008 Project Troia (http://classics.uc.edu/troy/grbpottery/).
• Hellström (1965). Pontus, Pottery of Classical and Later Date, Terracotta, Lamp and Glass, Labraunda, Swedish Excavations and Researches II. 1, Lund.
• Herodot, Herodot Tarihi, Çev. M. Ökmen, İstanbul, 1973, 109.
• Johnson, B. L. (2008). Ashkelon 2, Imported Pottery of the Roman and Late Roman Periods, U.S.A. 2008.
• B. Kavaz Kındığılı, (2020). Zeytinliada Kırmızı Astarlı Seramikleri, Atatürk Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 239-264.
• Kenrick, P. M. (2009). “On the Silk Route: imported and regional pottery at Zeugma”, (Ed. M. M. Mango), Byzantine Trade, 4th-12th Centuries. The Archaeology of Local, Regional and International Exchange. Papers of the Thirty-eighth Spring Symposium of Byzantine Studies, March 2004, Farnham, 2009, 263- 272.
• Korkmaz, Z & Tekocak, M. (2024). Late Roman Red Slip Ware found in Newly Excavated Buildings A and B in Anemurium: A Building Based Evaluation, Anadolu Araştırmaları, AnAr, 30, 235–270.
• Kramer, N. (2004). Gindaros, Geschichte und Archäologie einer Siedlung im nordwestlichen Syrien von hellenistischer bis in frühbyzantinische Zeit, Internationale Archäologie 41, VML, Verlag Marie Leidorf, Rahden 2004.
• Lloret, S. G. (1998). “Il confronto con la Hispania orientale: la ceramica nei secoli VI-VII”, (Ed. L. Sagui), Ceramica in İtalia: VI- VII secolo, Biblioteca di Archeologia Mediavale, 549- 568.
• Lund, J. (1995). “A Fresh Look at the Roman and Late Roman Fine Wares from the Danish Excavations Hama, Syria” (Ed. H. Meyza- J. Mlynarczyk), Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Metiterranean- Advances in Scientific Studies, Warsaw 1995, 135- 161.
• Mackensen, M. (1993). Die Spaetantiken Sigillata und Lampentöpfereien von El Mahrine (Nord Tunusien). Studien Zur Nordafricanischen Feinkeramik des 4. Bis 7. Jhr., Münchner Beitrage Zur Vor und Frühgeschischte, Band 50, katalog- Anhang- Tafeln, Münih.
• Mackensen, M. & Schneider, G. (2002). “Production centres of African Red Slip ware (3rd–7th c.) in northern and central Tunisia: archaeological provenance and reference groups based on chemical analysis”, JRA 15, 2002, 121–58.
• Magness, J. (1994). “The Pottery from Area V/4 at Caesarea”, AASOR 52, 133- 145.
• Marksteiner, T. & Yener-Marksteiner, B. (2009). “Die Grabungen in Sondage 30/36/37 in der Weststadt von Limyra: Der archäologische Befund und die Keramik”. Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien 78: 221-252.
• Mimaroğlu, S. (2020). Letoon Geç Roma–Erken Doğu Roma Dönemi Kırmızı Astarlı Seramikleri’nin Ön Değerlendirilmesi, Cedrus VIII, 279-297.
• Öz, C. (2020). Myra ve Andriake Geç Roma Dönemi Seramikleri, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Antalya.
• Öz. C. (2024). Andriake Limanı’nda Bulunan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri, Lycus Dergisi, Haziran 2024, Sayı 9, 21–52, Araştırma Makalesi.
• Pickersgill, C. & Roberts, P. (2003). “New Light on Roman Sparta: Roman Pottery from the Sparta Theatre and Stoa”, BSA 98, 549- 597.
• Poblome, J. (1999). Sagalassos Red Slip Ware Typology and Chronology, SEMA II, Brepols, Belgium.
• Preite, A. D. (1997). “Sigillata Africana”, A. Di Vita & A. Martin (Eds), Gortina II, Monografie della scuola archeologica di Atene e delle Missioni Italiane in Oriente VII, Bottega d'Erasmo, Padova 1997, 132-154.
• Pröttel, P. M. (1996). Mediterrane Feinkeramikimporte Des 2. Bis 7. Jahrhunderts N. Chr. Im Oberen Adriaraum und in Slowenien, KSARP 2, VML, Verlag Marie Leidorf, Espelkamp.
• Rautman, M. L. (1995). Two Late Roman Wells at Sardis, AASOR 53, 37- 84.
• Reynolds, P. (1984). African Red Slip and Late Roman Imports in Valencia, Papers in Iberian Archaeology, BAR- IS 193(ii), 474- 484.
• Reynolds, P. (2010). Trade Networks of The East, 3rd To 7th Centurıes: The View From Beirut (Lebanon) And Butrint (Albania) (Fine Wares, Amphorae And Kitchen Wares), LRCW 3, Bar- Is 2185, Blenheim Colour Ltd., England, 89- 114.
• Reynolds, P. (2011). “A 7th century pottery deposit from Byzantine Carthago Spartaria (Cartagena, Spain)”. M. A. Cau, P. Reynolds, M. Bonifay (Eds.), LRFW 1. Late Roman Fine Wares. Solving Problems of Typology and Chronology: A review of the evidence, debate and new contexts (Roman and Late Antique Mediterranean Pottery 1), Archaeopress: 99-127.
• Ricci, M. (2005). “Elaiussa Sebaste: Context, Production & Commerce”, (Ed. B. Böhlendorf- Arslan, A.O. Uysal, J. Witte- Orr), Çanak, Akdeniz ve Çevresindeki Arkeolojik Kazılarda Ele Geçen Geç Antik ve Ortaçağ Seramiği ve Mimari Seramiği, Byzas 7, Ege Yayınları, İstanbul 2005, 169- 180.
• Riley, J. A. (1981). "The Pottery from Cisterns 1977. 1, 1977. 2, and 1977. 3", J.H. Humphrey (Ed.), Excavations at Carthage 1977, Conducted by the University of Michigan Volume VI, Ann Arbor, 85-124.
• Robinson, H. S. (1959). Pottery of The Roman Period: Chronology, The Athenian Agora V, Princeton, New Jersey.
• Rodziewicz, M. (1976). Alexandrie I, La Ceramique Romaine Tardive D’ Alexandrie, Varsovie.
• Rudolph, W. W. & Sheehan, M. C. (1979). “Excavations at Porto Cheli and Vicinity Preleminary Report V: The Early Byzantine Remains”, Hesperia 48, No. 3, 1979, 294- 324.
• Saguì, L. (1995). L’esedradella Crypta Balbii e il Monasterodi S. Lorenzo in Pallacinis, Quadernidi Archeologia Etrusco-İtalica23, 1995, 121-129.
• Sagui, L. (1998). “II deposito della Crypta Balbi: una testimonianza imprevedibile sulla Roma del VII secolo? Ed. L. Sagui, Ceramica in Italia: VI-VII secolo”, Atti del Convegno in onore di John W. Hayes (Roma, 11-13 maggio 1995), Firenze, 1998, 305-333.
• Saguì, L. (2002). “Roma, I Centri Privilegiati e la Lunga Duratedella Tarda Antichitàdati Archeologici dal Depositodi VII secolonell’ Esedradella Cyrpya Balbi”, Archeologia Medievale XXIX, 7-42.
• Salomonson, J. W. (1969). “Spätrömische rote Tonware mit Reliefverzierung aus nordafrikanischen Werkstatten: entwicklungsgeschichtliche Untersuchungen zur Reliefgeschmückten Terra Sigillata Chiara ‘C”, BABESCH 44, 1969, 4–109.
• Sekban, M. B. (2007). Antandros Yamaç Ev Terra Sigillata Buluntuları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir).
• Shkodra, B. (2006). “Ceramics from Late Roman Contexts in Durrës”, BSA 101, 2006, 427- 457.
• Slane, K. W. & Sanders, G. D. R. (2005). “Late Roman Horizons”, Hesperia 74, No. 2, 2005, 243- 297.
• Sönmez, B. (2018). Nysa Ad Maeandrum Cadde 1-Plateia Hellenistik ve Roma Dönemi Sofra Kapları ve Unguentariumları, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edabiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2018, Sayı.45, ss. 11-42.
• Sözel, S., Selek, K. M. & Kılınç, S. Y. (2021). Evaluation of a Commercial Shop-Workshop (Place 3/Room 3) on the Knidos Harbor Street, Anados Studies of the Ancient World, 15/2015, Trnava, 205-226.
• Sözel, S. (2023a). Knidos Kıbrıs Kırmızı Astarlı (Geç Roma D) Kapları, OANNES-Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5/2, Eylül September 2023, 661 – 688.
• Sözel, S. (2023b). “Knidos Kara ve Sualtı Çalışmaları Işığında “Late Roman 1Amphoraları””, 4.International Mediterranen Scientific Research Congress, June 15-16, 2023 / Nicosia-Cyprus, 302-317.
• Sözel, S. (2023c). “Knidos Küçük Tiyatro Batısından Ele Geçen Pişirme Kapları”, Propontıca- Uluslararası Propontis Arkeolojisi Dergisi, March 2023, 1 (1): 83-105.
• Şen Yıldırım, D. (2010). Hurmalık Hamamı Buluntuları Işığında Patara’nın Geç Roma-Erken Bizans Dönemi Kuzey Afrika Kökenli Seramikleri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı:4, 151-172.
• Şimşek, C. & Bilgin, M. (2018). Laodikeia Geç Antik Çağ Seramikleri. C. Şimşek, T. Kaçar (Ed.), Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi. Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi I (ss. 175- 200). Ege Yayınları.
• Taştemur, E. & Dinç, M. (2018). Akmonia Yüzey Araştırmalarında Ele Geçen Terra Sigillatalar ve Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikler. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2605-2620.
• Tekocak, M. (2006). Kelenderis Roma Çağı Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Konya.
• Tekocak, M. (2007). Kelenderis Aşağı Şehir Sondajında Bulunan Kıbrıs Kırmızı Astarlı (Geç Roma D) Kapları, İDOL, Arkeologlar Derneği Dergisi, Yıl.9, Sayı. 33.
• Tekocak, M. (2009). African and Cypriot Red Slip Wares from Kelenderis. H. Öniz (Ed.) SOMA 2008. Proceedings of the XII Symposium on Mediterranean Archaeology. Eastern Mediterranean University. Famagusta. North Cyprus 5-8 March 2008. BAR International Series 2009 (ss. 132- 142). Archaeopress.
• Tekocak, M. (2019). Stratonikeia Kazılarında Bulunan Kırmızı Astarlı Seramikler. B. Söğüt (Ed.) Stratonikeia Çalışmaları 4. Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları (ss. 85-123). Ege Yayınları.
• Tortorella, S. (1998). “La sigillata africana in Italia nel VI e nel VII secolo d.C.: Problemi di cronologia e distribuzione”, (Ed. L. Sagui), Ceramica in İtalia: VI- VII secolo, Biblioteca di Archeologia Mediavale, 1998, 941- 69.
• Tozluca, D. O. (2024). “Knidos Liman Caddesi Kompleksi Cam Buluntuları”, OANNES – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6/2, Eylül 2024, 535 -567.
• Tuchelt, K. (1971). “Didyma. Bericht über die Arbeiten der Jahre 1969 - 1970”, İst.Mitt. 21, 145 - 206.
• Vapur, Ö. (2011). Menderes Magnesiası Theatron Kazısı Seramik Buluntuları, Anadolu/Anatolia, 37, 143-193.
• Viegas, C. (2007). “Les Céramiques Tardives Dans Les Sites Du Sud-Ouest De La Péninsule İbérique (Algarve - Portugal)”, LRCW 2, Vol. I, BAR- IS 1340, Chalvington Digital, England 2007, ss. 71- 84.
• Volpe, G., Casavola, L., D’ Aloia, F. & Pietropaolo, L. (1998). “Le ceramiche tardoantiche della villa di Agnuli (Mattinata, FG)”, (Ed. L. Sagui), Ceramica in İtalia: VI- VII secolo, Biblioteca di Archeologia Mediavale”, 1998, ss. 723- 734.
• Waagé, F. O. (1933). “The American Excavations in the Athenian Agora: First Report”, Hesperia 2, No. 2, 279- 328.
• Waagé, F.O. (1948). “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”, Antioch on the Orontes IV. 1, Ceramic and Islamic Coins, Princeton University Press, Princeton.
• Williams, C. (1989). Anemurium The Roman and Early Byzantine Pottery, Pontifical Institude of Mediaeval Studies, Toronto.
• Wilson, R. J. A. & Hayes J. W. (2011). “Funerary Feasting in Early Byzantine Kaukana, Sicily”, AJA 115, 2011, 263- 302.
• Yaman, A. (2018). Arykanda Geç Antik Dönem Mahallesi Seramikleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Yıldız, V. (2022). Soli Pompeiopolis Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri, Arkhaia Anatolika, Vol. 5, s. 94-153.
• Zelle, M. (2003). “Funde spätantiker Sigillata in Assos”, (Ed. B. Liesen- U. Brandl) Römische Keramik Herstellung und Handel, Kolloquium Xanten, 15.-17.6.2000, ss. 77- 106.