Some Observations on 17th-19th Century Ceramic Fişnds in İzmir Agora Excavations

Yıl 2008, Cilt: 17 Sayı: 1, 23 - 54, 01.04.2009

Lale Doğer

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İzmir Agorası Kazılarından 17.-19. Yüzyıl Seramik Buluntuları Üzerine Bazı Gözlemler

Öz

Bu makale konusu 17.-19. yüzyıllar arasına tarihlenebilen seramik buluntular, İzmir Roma Devlet Agorasında 1997’den 2006 yılına kadar aralıklarla sürdürülen ikinci dönem kazılarından ele geçmişlerdir. Sırlı üretimlerde yoğunluk Geç Osmanlı Dönemi tek renk sırlı açık kaplara aittir. Az sayıda baskı bezeklilerin dışında çoğu özensiz işçilik gösterir. Dimetoka, Ganos, İstanbul Eyüp ve Edirne, Aphrodisias, Milet gibi üretim merkezlerinden örneklerle karşılaştırılması gereken bu buluntuların form ve hamur tasniflerinin yapılması uzun süreli bir çalışmayı gerektirir. En belirgin üretimler ise Çanakkale üretimi seramikleridir. İstanbul Saraçhane, Atina Agorası, Girit ve Kıbrıs’taki bazı arkeolojik alanlarda olduğu gibi, Çanakkale üretimlerinin Geç 17. yüzyıldan 20. yüzyıl ortalarına kadar üretilen hemen hemen her çeşidi İzmir Agorasından da ele geçmiştir. Ancak burada hem form hem de bezeme repertuarı bakımından yeni örnekler de gözlenmektedir. Oldukça organize geniş bir deniz ticaret ağı ile dağıtımının yapıldığı anlaşılan Çanakkale seramikleri, diğer ithal seramikler gibiİzmir limanı aracılığı ile kente gelerek halen çevresinde ticaretin ve alışverişin sürdüğü eski Roma Devlet Agorası harabesi içinde pazarlanmışlardır. Panaztepe (Menemen) ve Demre kazı buluntularının gösterdiği gibi sadece ana merkezlerde değil limanların periferisindeki köy ve kasabalara kadar ulaşmışlardır. Kütahya seramiklerinde ise yoğunluk 18. yüzyıl fincanlarına aittir ve bunlar çok zengin bir koleksiyon oluşturmaktadırlar. Olasılıkla Eyüp üretimi olabilecek sırlı ve sırsız buluntular da 18. ve 19. yüzyıllara ait olmalıdır. 17.-19. yüzyıl Avrupa seramik buluntuları arasında ise yoğunluk İtalyan Mayolica, Pisa, Albisola üretimleri ile özellikle farklı damgalar taşıyan serigraf baskılı İngiliz earthen-ware porselen üretimlere aittir.

Anahtar Kelimeler

İzmir Agorası, Çanakkale Seramiği, Kütahya Seramiği

Kaynakça

• Acara, M., “Seramik Buluntular”, içinde: S.Y. Ötüken, “1995 Yılı Demre Aziz Nikolaos Kilise Kazısı”, K.S.T 18.2, 27–31 Mayıs 1996, Ankara (1997), 471-487.
• Akarca, A., “Çanakkale’de Yeni Bir Çanak Çömlek Merkezi, VIII. Türk Tarih Kongresi, Cilt.1 (1976),
• Armstrong, A., “ A Group of Byzantine Bowls from Skopelos”, OxfJA 10/3 ( 1991), 335-347.
• Armstrong, P-Günsenin, N., “Glazed Pottery production at Ganos”, Anatolia Antiqua 3 (1995), 179-201.
• Bakirtzis, Ch., “Didymoteichon: un centre de céramique Post-Byzantine”, Balkan Studies 2, 1980, 147-153.
• Barışta, Ö., “ İstanbul Eyüp Sultan Seramikleri”, Dördüncü Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1999, 86–93.
• Barışta, Ö., “Eyüp Sultan’dan Ebru Desenli Seramik ve Çiniler”, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla 3. Eyüp Sultan Sempozyumu, 28–30 Mayıs 1999, İstanbul 2000, 156–164.
• Bilgi, H., Suna ve İnan Kıraç Koleksiyonu Kütahya Çini ve Seramikleri, İstanbul 2006
• Blake, H., “Pottery exported from nortwest Italy between 1450 and 1830. Savona, Albisola, Genoa, Pisa and Montelupo” in: G. Barker-R. Hodges (eds).
• İzmir limanının aktivite kazanması, periferisi ile birlikte ekonomik ve kültürel hayat
• konusunda bk. D. Goffman, İzmir ve Levanten Dünya (1550-1650), İstanbul 1995; O.
• Period”, Report of the Department of Antiquities, Cyprus ( 2001), 369-387.
• Resim. 1. Köşk Tasvirli Çanakkale Seramiği