The Architectural-Historical Analysis and Restitution of 'Alvan Aqueduct Remnant Setting Light to the Historical Water Wheels of Antakya: "Nauras"

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 73 - 98, 30.04.2014

Ender Özbay

https://doi.org/10.29135/std.172561

Öz

Constructed for the purpose of water-lifting through the rivers to the high residential areas and fields, naura (noria) is a type of monumental water wheel in which a wooden wheel and masonry elements comprise a functional features as well as aesthetic aspects. The researches and investigations conducted on the ruins of the aqueduct which is located by side of Asi River in Haraparası district of Antakya city have shown that this structure descends from a naura type that has not survived to the present day. Suggestions related to the original condition of the aqueduct remnants whose layout plan and façade surveys are produced after an on-the-spot-check by making consistent restitution plans and three-dimensional modeling with some historical records, old photographs and measurements are put forward. Accordingly, the aqueduct remnant, which is resolved and reviewed as the set-out part, arched and solid part having diverse features from the west to the east, originally belongs to a twin wheel naura structure. The wooden wheels, existing among the towered pillar units jointed to the west end of the aqueduct and raising water from the river to the aqueduct by means of the divisions within by turning with the driving power of the river current, serve to water the famous Alvân Gardens of the region. Naura and the aqueduct belonged to a big complex which consistsed of two buildings of a mill. The proposed naura bears the characteristics special to Antakya region's surroundings having different features of samples which are widely known and available in Hama

Anahtar Kelimeler

noria, water-wheel, aqueduct, Antiochia, Orontes River, Water Architecture

Antakya’nın Tarihi Su Dolapları “Naura”lara Işık Tutan ‘Alvân Su Kemeri Kalıntısının Mimarî-Tarihî Analizi ve Restitüsyonu

Öz

Naura, yüksekte kalan yerleşim ve tarlalara nehirden su aktarmak üzere inşa edilen, ahşap bir çarkın kâgir unsurlarla bir arada, işlevsel olduğu kadar estetik bir bütün oluşturduğu anıtsal bir su dolabı türüdür. Antakya’nın Haraparası Mahallesi’nde, Asi Nehri kenarında bulunan su kemeri kalıntısı üzerinde yapılan incelemeler ve araştırmalar, bu yapının, günümüze ulaşamayan naura türü bir yapıya ait olduğunu göstermiştir. Yerinde incelenerek vaziyet planı ve cephe rölövesi çıkarılan su kemeri kalıntısının, bazı tarihî kayıtlar, eski fotoğraflar ve ölçümlerle tutarlı restitüsyon planları ve üç boyutlu modellemesi yapılarak, orijinal durumuna ilişkin öneriler sunulmuştur. Buna göre, batıdan doğuya doğru, değişik özelliklere sahip başlangıç bölümü, kemerli bölüm ve masif bölüm olarak çözümlenip değerlendirilen su kemeri kalıntısı, orjinalde, ikiz çarklı bir naura yapısına bağlıdır. Su kemerinin batı ucuna eklemlenmiş kuleli ayak birimleri arasında yer alan, nehir akıntısının itme gücüyle dönerek bünyesindeki bölmeler vasıtasıyla nehirden su kemerine su aktaran ahşap çarklar, yörede ünlü ‘Alvân Bahçeleri’ni sulamaya hizmet etmiştir. Naura ve su kemeri, iki binadan oluşan bir değirmenle birlikte büyük bir yapı kompleksine dâhildir. Önerilen naura, Hama’da mevcut bulunan ve yaygın olarak bilinen örneklerden farklı özellikler taşıyan Antakya çevresine özgü bir tip özelliğindedir.

Anahtar Kelimeler

naura, su dolabı, su kemeri, Antakya, Asi Nehri, su mimarisi