Two Kursî Samples from Ottoman Era Mosques in Bursa

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 137 - 158, 30.04.2014

Şenay Özgür Yıldız

Öz

A short time after the conquest of Bursa by Ottomans, the construction of new complex buildings including religious, scholastic, social and commercial ones, gave the city a capital identity. Despite the disasters such as invasion, fire or earthquake, the buildings especially the zaviyahs and mosques, whose constructions gradually decreased in 16th century but uninterruptedly continued, have managed to exist till now. The kursîs ( va’z kürsüsü ) of Bursa Great Mosque and Abdâl Musa Mosque, which are the subject of this article, date back to the 19th and 20th centuries, whereas the mosques themselves are original examples of their times. These kursîs, which attract attention among the late Ottoman period examples with their forms and ornamentation features, are to be introduced and assessed.

Anahtar Kelimeler

-

Bursa’daki Osmanlı Dönemi Camilerinden İki Va’z Kürsüsü Örneği

Öz

Bursa’nın Osmanlılar tarafından fethedilmesinden kısa bir süre sonra, şehirde bir külliye bütünlüğü içinde dini, eğitim, sosyal ve ticari yapıların da inşa edilmesi Bursa’ya bir başkent hüviyeti kazandırmıştır. Başta zaviyeler ve camiler olmak üzere XVI. yüzyıldan itibaren yoğunlu azalan, ancak kesintisiz olarak inşa edilen yapılar maruz kalmış oldukları istila, yangın ve deprem gibi felaketlere rağmen günümüze kadar ayakta kalmayı başarmışlardır. Makalemizin konusunu oluşturan Bursa Ulu Camii ve Abdâl Mehmed Camii va’z kürsüleri, içinde bulundukları yapılar döneminin orijinal örnekleri olmasına rağmen XIX. ve XX.yy.’lara tarihlenen unsurlardır. Osmanlı Geç Dönem özellikleri taşıyan va’z kürsüleri arasında formları ve süsleme özellikleriyle dikkat çeken bu kürsüler tanıtılarak değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Va’z kürsüsü, Bursa Ulu Cami, Bursa Abdâl Mehmed Camii, Barok üslubu, Mermer süsleme, Ahşap süsleme

Kaynakça

• Apa, G., “Üsküdar Sultan Camilerinde Vaaz Kürsüleri”, Üsküdar Sempozyumu VI http://www.uskudar.bel.tr/tr- tr/bilgi/sayfalar/Sempozyum.aspx?SymposiumID=2, s.251-270.
• Arık, R., Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Ankara 1976.
• Ayverdi, E. H., İstanbul Mi’mârî Çağının Menşe’i Osmanlı Mi’marisinin ilk Devri 630- 805 (1230-1402) I, İstanbul 1966.
• Ayverdi, E. H., Osmanlı Mi’mâmarîsinde Çelebi ve II.Sultan Murad Devri 806-855 (1403-1451), İstanbul 1972.
• Barışta, H. Ö., Osmanlı İmparatorluğu Dönemi İstanbul Cami ve Türbelerinden Ağaç İşleri, Ankara 2009.
• Baykal, K., Tarihte Bursa Yangınları, Bursa 1948.
• _________, Bursa’da Ulu Cami, 2. Baskı, Bursa 1989.
• _________, Bursa ve Anıtları, 3. Baskı, Basım yeri yok, 1993.
• Bora, O., “Bursa’nın Fethinde Türkmenlerin Rolü”, Evliyâları ve Âbideleri ile Şehirler Sultanı Bursa, Haz. İ.Yardımcı, İstanbul 2003, s. 35-36.
• Cantay, G., Osmanlı Külliyelerinin Kuruluşu, Ankara 2002.
• _________, “Türk Süsleme Sanatında Meyve”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/5 Fall 2008, s.32-64.
• Çalıkuşu, E., “Bursa Erken Osmanlı Dönemi Dini Mimarîsinde Süslemeler”, Bursa’nın Kentsel ve Mimari Gelişimi, Sempozyum Kitabı (07-08 Nisan 2007 Bursa) Ed. C. Çiftçi, Bursa 2007, s.251-262.
• Çelik, N., “Bursa Ulu Câmii’nde Güney Tesirleri”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Bildiriler, Birinci Cilt, Ankara 1995, s.557-565.
• Çelebi, E., Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi : Bursa-Bolu-Trabzon- Erzurum-Azerbaycan-Kafkasya-Kırım-Girit, Haz. Y. Dağlı – S.A. Kahraman, C.2, 1. Kitap, 2. Baskı, İstanbul 2008.
• Ersoy, A., XV. Yüzyıl Osmanlı Ağaç İşçiliği, İstanbul 1993.
• Eyice, S., “İlk Osmanlı Devri’nin Dini-İçtimai Bir Müessesesi Zâviyeler ve Zâviyeli – Camiler”, İstanbul İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 23, Ekim 1962 – Şubat 1963, No: 1-2, İstanbul 1963, s.3-80.
• Gabriel, A., “Ulu Cami”, Evliyâları ve Âbideleri ile Şehirler Sultanı Bursa, Haz. İ. Yardımcı, İstanbul 2003, s. 166-175.
• İnalcık, H., “Kent, Kentli ve Tarih”, Bursa’nın Kentsel ve Mimari Gelişimi, Sempozyum Kitabı (07-08 Nisan 2007 Bursa) Ed. C. Çiftçi, Bursa 2007, s.11- 20.
• Kuban, D., Osmanlı Mimarisi, İstanbul 2007.
• Kuru, S. S., “Lami’i Çelebi’nin Gözüyle Bursa”, Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu “Payitaht Bursa’nın Kültürel ve Ekonomik İlişkileri” (04-05 Nisan 2005- BURSA) Bildiri Kitabı, Ed. C.Çiftçi, 2. Basım, Bursa 2005, s.215-224.
• Kuyulu İ., “Anatolian Wall Paintings and Cultural Traditions”, EJOS, III, 2000, No: 2,1-27.
• Önkal, H., Camilerimiz, Ankara 1995.
• Saat, A., İstanbul Selâtin Camilerindeki Vaaz Kürsüleri, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2008.
• Tanındı, Z., “Fetihlerin ve Ticaretin Sanata Yansıması: Göçer Bilginler, Dervişler ve Sanatçılar”, Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu “Payitaht Bursa’nın Kültürel ve Ekonomik İlişkileri” (04-05 Nisan 2005-BURSA) Bildiri Kitabı, Ed. C.Çiftçi, s. 190-198.
• Uysal, A. O., “Bursa’da Erken Osmanlı Dönemi Minareleri”, Bursa’nın Kentsel ve Mimari Gelişimi, Sempozyum Kitabı (07-08 Nisan 2007 Bursa) Ed. C. Çiftçi, Bursa 2007, s.107-149.
• Ünver, G., “Osmanlı San’atında Vazolu ve Vazosuz Çiçek Demetleri”, Vakıflar Dergisi, S. IX, Tıpkı Basım, Ankara 2006, s.321-326.
• Ünver, S., Süheyl Ünver’in Bursa Defterleri, Haz. G. Mesara, M.E. Özen, İstanbul 2011.
• Yardım, A., “Temel Kültür Müesseselerimizden Dârülhadisler”, Ekrem Hakkı Ayverdi Hâtıra Kitabı, İstanbul 1995, s. 59-119.
• Yardımcı, İ., Evliyâları ve Âbideleri ile Şehirler Sultanı Bursa, İstanbul 2003.
• Yediyıldız, M. A., Başlangıcından Günümüze Yıldırım Külliyesi ve Ulu Cami, (Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi), Ankara 1995.