Milet İşi Seramiklerde Form Tipolojisi Üzerine Bir Deneme

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 213 - 247, 30.12.2016

Turgay Polat

https://doi.org/10.29135/std.282171

Cited By: 3

Öz

Anadolu Beylikleri ve erken Osmanlı devirlerinin ürünleri olan “Milet İşi” seramikler hakkında yapılan birçok çalışma ve kazılarda elde edilen seramikler sayesinde bu seramiklerin hamur, teknik, renk, astar, sır vb. özelliklerini tanımlayabilmekteyiz. Fakat henüz “Milet İşi” seramiklerde kullanılan formları birada veren bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle, bu alandaki boşluğu doldurma maksadı ile hazırladığımız bu çalışmada “Milet işi” seramiklerde kullanılan formlar değerlendirilerek, bir form tipolojisi oluşturmak amaçlanmıştır. Bu tipolojiyi oluşturabilmek için “Milet işi” seramiklerle ilgili hazırlanmış bütün kaynaklara ulaşılmaya çalışılmış ve yayınlanmış çalışmalar üzerine odaklanılmıştır. Bugüne kadar hazırlanmış, “Milet işi” seramiklerin formları hakkında bilgi veren ve özellikle eserlerin çizimlerinin yer aldığı çalışmalar referans alınmıştır. Bunun sebebi ise eserlerin sadece fotoğraflarının verildiği yayınlardan seramiklerin formlarını tanımlamanın zorluğudur. Çalışmamız kapsamında ortaya çıkan 14 farklı tabak ve kase formu tek tek başlıklar altında incelenmiş, form özelliklerinin yanı sıra bezemeleri hakkında da bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Milet işi, Seramik, Beylikler Dönemi Seramikleri, Tipoloji

An Evaluation On Typology Of Form In Miletus Ware

Öz

We can identify the “Miletware” ceramics’s features like clay, technical, colour, slip, glaze thanks to ceramics acquired from excavations and many researches have prepared about “Miletware” which products of period of Principalities and early Ottoman period. But there is no exploration which giving all together forms of “Miletware”. For this reason, we aim to make an evaluation about used forms of “Miletware” and make a typologic classificaiton in our search. For this, we focus on published researches and purpose to obtain all explorations which written about this subject. We take as reference searches which informing to us about forms of “Miletware”, and especially having drawings of these ceramics. The reason is that is difficulty of describing the forms of ceramics from researches which giving photos of specimens to us. In our exploration 14 different plates and bowls’s forms showed up and we studied these forms in vaired form names. In addition we informed decorations of these ceramics along with features of their forms.

Anahtar Kelimeler

Miletus Ware, Ceramic, Ceramic’s Period Of Principalities, Typology

Kaynakça

• Altun, A.(1991), Sadberk Hanım Müzesi (İznik Çini ve Seramikleri Bölümü), İstanbul, Vehbi Koç Vakfı, 8-48.
• Altun, A. (1998), Osmanlı’da Çini Seramik Öyküsü, İstanbul, İ.M.K.B. Yayınları.
• Altun, A. (2007), İznik Kazıları Işığında Osmanlı Çini ve Seramikleri, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 309-325.
• Arık, O. - Arık, R. (2007), Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, İstanbul, Kale Grubu Kültür Yayınları.
• Aslanapa, O. (1965a), Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Aslanapa, O. (1965b), Kırmızı Hamurlu İlk Osmanlı Keramikleri ( Milet işi Denilen Keramikler), Ankara, Türk Kültürü III /30, 391-399.
• Aslanapa, O. (1967), “Keramiköfen Und Figürliche Keramik Aus Kalehisar”, Anatolica, No:1, Auqire International Pour Les Civilisations de L’asie Anterieure, 135-142.
• Aslanapa, O. (1977), Yüzyıllar Boyu Türk Sanatı (14. Yüzyıl), Ankara.
• Aslanapa, O. – Altun, A. - Yetkin, Ş. (1989), The Iznik Tile Kiln Excavations (The Second Round 1981-1988), İstanbul.
• Atasoy, N., Raby, J. (1989), İznik Seramikleri, Londra, Alexandria Press (TEB) Türkiye Ekonomi Bankası.
• Bakırer, Ö. (a), The Medeival Glazed Pottery, The Excavations At Korucutepe Turkey 1968-1970: Preliminary Report, JNES, Vol. 33, No, 1, by the University of Chicago, 96-108.
• Bakırer, Ö. (b), The Medeival Pottery and Baked Clay Objects, Final Report On The Excavations of the Universities of Chicago, California (Los Angeles) and Amsterdam in the Keban Reservoir, Eastern Anatolia 1968-1970, Ph.D. Amsterdam-New York- Oxford, Ed. Maurits N. Van Loon, 2-108.
• Bilici, S. (2001), Alanya Tersanesi Seramik Buluntuları, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, Ankara, 108-132.
• Bilici, S. (2006), Sırlı Seramik Sanatı, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı (Ed. A. U. Peker-Z. K. Bilici), C.2, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 513-523.
• Böhlendorf Arslan, B. (2007), Beylikler Döneminde Milet’te Seramik Üretimi, Konya Kitabı X, Özel Sayı, Konya, 87-99.
• Böhlendorf Arslan, B.(2008), Keramikproduktion im Byzantinischen und Turkischen Milet, ISTMITT 58, 371-407.
• Bulut, L. – Demir, A. - Ünal, R.H. (2000), Ateşte Açan Çiçekler XIV.-ve XV. Yüzyıl Çini ve Seramik Sanatı, Akdeniz’de İslam Sanatı Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 127-147.
• Çorum, B. (1976), 1974 Yılında Bursa Müzesi Tarafından Müsadere Edilen İznik Seramikleri, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı VI 1974-1975, İstanbul, 279-294.
• Çorum, B. (1982), Balık Figürlü Milet işi Keramikler, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı XII, İstanbul 1-5.
• Demirci, İ. (2006), 2004-2005 Yılları Arasında İznik Roma Tiyatrosunda Ortaya Çıkarılan Erken Osmanlı Dönemi Milet İşi Seramikleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirsar Arlı, B. - Altun, A. (2008), Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Osmanlı Dönemi, Kale Grubu Yayınları, İstanbul.
• Demirsar Arlı, B. - Altun, A. (2009), İznik Çini Fırınları Kazısı 2007 Yılı Çalışmaları, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, I, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 359-377.
• Demirsar Arlı, B. (2012), İznik Çini Fırınları Kazısında Ele Geçen Milet İşi Olarak Tanınan Teknikteki Seramiklerin Değerlendirilmesi, Eskişehir, Uluslararası Katılımlı XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, C. II., 85-92.
• Demirsar Arlı, B. (2005), İznik Çini Fırınları Kazısından İlgi Çekici Örnekler, İznik, Uluslararası İznik Sempozyumu 5-7 Eylül 2005, 347-354.
• Doğer, L. (2007), İşlev, Teknik ve Estetik Değerlendirmelerle Bizans Günlük Yaşamında Sırlı Seramik, SERES 2007, IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, 26-28 Kasım 2007 Eskişehir, Bildiriler Kitabı, İstanbul, Türk Seramik Derneği Yayını, 709-727.
• Doğer, L.-Armağan, E. (2014), Bizans Döneminde Prousa (Bursa) ve Çevresinde Gündelik Beslenme Üzerine Bir Deneme, Sanat Tarihi Dergisi, XXIII/2, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 13-47.
• Dönmez, A. (2010), Bursa Türk İslam Müzesi Koleksiyonundaki Seramikler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sos. Bil. Enst.
• Duran, Ö. (2007), Çinili Köşk Koleksiyonu’nda Figürlü Seramikler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Ettinghausen, R. (1965), The Uses of Sphero-Conial Vessels in The Muslim East, Journal of Near Eastern Studies 24, Washington, 218-229.
• François, V. (2011), Assemblages De Cêramiques Du Dêbut Du XV. Et Du XVIII. Sıêcles a Damas, Al-Râfidân, Tokyo,Vol. XXXII, 294-329.
• Gök-Gürhan, S. (2007), A Study of Byzantine and Ottoman Ceramic Fragments Found by Surface Survey North and West of Yel değirmeni Mound 1997, The Madra River Delta: Regional Studies on the Aegan Coast of Turkey, Ed. Kyriacos Lambrianides and Nigel Spencer, The British İnstute at Ankara, 109-131.
• Gök-Gürhan, S. (2011), 2007 ve 2008 Yıllarında Balat İlyas Bey Külliyesi’nde Yapılan Kazı ve Temizlik Çalışmalarında Ortaya Çıkarılan Seramikler, Balat İlyas Bey Külliyesi, İstanbul, Söktaş Yayınları, 301-321.
• Güler, A. (2005), Erken ve Geç Osmanlı Dönemi: Çanakkale Seramikleri Üzerine Bir Değerlendirme, 20. Arkeometri Sonuçları Toplantısı Konya 2004 Bildiriler, Ankara, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 159-167.
• Hayes, J. W. (1992), Excavations At Saraçhane In İstanbul 2: The Pottery, Princeton University Press.
• Kolsuk, A.(1976), Osmanlı Devri Çini Kandilleri, Türk Etnografya Dergisi, S.XV, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 73-91.
• Kürkman, G. (2005), Toprak, Ateş, Sır, Tarihsel Gelişimi, Atölyeleri ve Ustalarıyla Kütahya Çini ve Seramikleri, İstanbul, Suna ve İnan Kıraç Vakfı.
• Lane, A. (1947), Early İslamic Pottery:Mesopotamia, Egypt and Persia, London, Faber and Faber.
• Lane, A. (1957), Later İslamic Pottery: Persia, Syria, Egypt, Turkey, London, Faber and Faber.
• Mania, U. (2006), Eine Neue Werkstatt Früher Türkischer Keramik-Miletware Aus Pergamon, İstanbul, Istanbuler Mittelungen, Band 56, 475-505.
• Meriç, A. (1995),” Hayvan Figürlü ve Gemi Tasvirli İznik Seramikleri”, Kültür ve Sanat Dergisi, S.26, Ankara, 28-31.
• Otto-Dorn, K.(1957), Türkische Keramik, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Öney, G. (1976), Türk Çini Sanatı, İstanbul, Yapı ve Kredi Bankası.
• Öney, G. (2007a), Beylikler Devri Sanatı XIV-XV. Yüzyıl (1300-1453), İstanbul, Türk Tarih Kurumu.
• Öney, G. (2007b), Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, İstanbul, (Ed. G.Öney-Z.Çobanlı), Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Öz, T. (1950), Türkische Keramik, İstanbul.
• Özkul Fındık, N. (2001a), Erken Osmanlı (Milet Tipi) Seramiklerde Bilinmeyen Bazı Örnekler, Ankara, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, 419-436.
• Özkul Fındık, N. (2001b), İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları (1980-1995) Arasındaki Osmanlı Seramikleri, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı.
• Özkul Fındık, N. (2002a), Turkish Glazed Pottery, Amorium Reports II Research Papersand Technical Reports, Oxford, Ed. C.S. Lightfoot, BAR İnternational Series 1070, 105-113.
• Özkul Fındık, N. (2002b), Osmanlı Seramik Sanatı, Türkler Ansiklopedisi, C.XII, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 605-620.
• Özkul Fındık, N. (2007a), Ortaçağ Seramik Üretiminde Üçayak Kullanımı, Ekev Akademi Dergisi, S. 32, Ankara, 237-248.
• Özkul Fındık, N. (2007b), Beylikler ve Erken Osmanlı Devri Seramik Sanatı, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 233-240.
• Özkul Fındık, N. (2014a), Anadolu Arkeolojisinde Bazı Seramik Oyuncaklar (XII-XV. Yüzyıllar), Milli Folklor, S.101, 252-264.
• Özkul Fındık, N. (2014b), İznik Sırlı Seramikleri Roma Tiyatrosu Kazıları (1980-1995), Ankara, Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Özüdoğru, Ş. - Özüdoğru, E. (1991), Tarihte Seramik İlaç Kavanozları, Anadolu Tıp Dergisi, Eskişehir, C. 13, S.1,161-176.
• Paker, M. (1965), Anadolu Beylikler Keramik Sanatı, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı 1964-1965, İstanbul 155-181.
• Redford, S. (1995), Medeival Ceramics From Samsat, Archêologie İslamque, S. 5, 55-80.
• VonWartburg, M. L. (2001), Types of İmported Table Ware at Kouklia in The Ottoman Period, Nıcosıa, 362-396.
• Sarre, F. – Wulzinger, K.- Wittek, P. (1935), Das Islamiche Milet, Berlin/Leipzing.
• Satır, S. (2007), A Current Evalation Of The Traditanioal İznik Tiles and Ceramics, Design Discourse, Vol. II, No:3, 1-12.
• Şahin, F. (1980), Kütahya Çini-Keramik Sanatı ve Tarihinin Yeni Buluntular Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı IX-X, 259-284.
• Turan Bakır, S. (2007), Osmanlı Sanatında Bir Zirve İznik Çini ve Seramikleri, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramikleri, Ed. G. Öney-Z. Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 279-309.
• Türe S. (2014), Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı Çevresindeki 2000-2002 Kurtarma Kazılarından Ele Geçen Seramikler, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Y.L. Tezi, Edirne.
• Uysal, A. O. (2008), Ezine- Akköy’de Tarihi Anıtlar ve Seramikçilik, Ezine Değerleri Sempozyumu, Çanakkale, 1-27.
• Vroom, Joanita (2005), Byzantine to Modern Pottery in the Aegean 7th to 20th Century, Parnassus Press, Bıjleveld, 156-157.
• Yalman, B. (1996), İznik Tiyatro Kazısı Erken Osmanlı Seramik Buluntuları, Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, İstanbul, Ed. Yıldız Demiriz, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, 179-186.
• Yılmaz, G. (2009), Edirne-Zindanaltı Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, S.9., Ankara, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 25-42.
• Yılmaz, G, (2010a), Edirne-Zindanaltı Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, S10, Ankara, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 39-57.
• Yılmaz, G. (2010b), Edirne Dilaver Bey Mahallesi Kurtarma Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri 14-16 Ekim 2009, İstanbul, 721-730.
• Yılmaz, G. (2012), Edirne Müzesi Osmanlı Seramikleri, Edirne.
• Yılmaz, G. (2015), St. Jean (Aziz Yuhanna) Kilisesi Atrium Kazılarında Bulunan Seramikler, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan, İstanbul, Ege Yayınları, 767-780.
• Watson, O. (2006), Ceramics From Islamic Lands, Kuwait National Museum The Al-Sabah Collection, London,, Thames& Hudson.
• Wiener- Müller, W. (1979), Milet 1977. Vobreicht Über Die Arbeiten Des Jahres 1977, İstanbuler Mitteilungen, 29, İstanbul, 161-290.