Cairo During the Period of Khedive Ismail Pasha: Contemporary Art Environment and Works of Reconstruction (1863-1879)

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 2, 915 - 935, 31.12.2023

Göksu Özden Öner

https://doi.org/10.29135/std.1299731

Öz

The largest provincial capital of the Ottoman Empire, Cairo, went through a painful modernization process in the 19th century, accompanied by the coexistence of traditional life and new concepts imported from the West. The foundations of Egypt’s modernization were laid during the period of Muhammad Ali Pasha, and the reforms carried out during his reign were followed by the dynasty after him. Significant changes in the cultural and artistic environment of the city took place during the governorship of Ismail Pasha, Muhammad Ali Pasha’s grandson, in the second half of the century. During Ismail Pasha’s reign as Egypt’s first khedive (1863-1879), a period of rebuilding and reconstruction of Cairo was initiated with the privileges obtained. The Western understanding of art spread from the administration center to the streets, and efforts were made to declare modernized Egypt to all of Europe.
The modernization of the Khedive was based on the civilization he witnessed in Europe. During the Ismail Pasha era; education, culture, and art of the West were brought to Cairo through many different means. The economic, political, educational, and cultural reforms implemented aimed to represent and announce the urban policies in the city. A region surrounded by wide streets, parks, and gardens was planned in the west of the city through the work of French city planner Pierre Grand. Cairo was divided into two separate silhouettes. İsmail Pasha’s modernization was not limited to urban planning and development works. The Khedive wanted to bring all of the visual arts he encountered in the West to Egypt as a representation of modernity. At the same time with the construction process of the city, many artists were also patronized. By the time of Ismail Pasha, Western artists were directly or indirectly supported by the administration, and they were given the opportunity to work comfortably in the city. In addition to painters, architects, landscape architects, European sculptors and photographers were hosted in the city. However, despite all these efforts, it does not seem possible to argue that a unique culture and art policy could be put forward during the reign of Ismail Pasha. Although the culture and art environment, copied from Europe without being included, attracted the desired attention, it could not directly affect the life of the public. Moreover, the Western cultural life and European styles adopted from the West, which can be observed in certain parts of the city, require a versatile interpretation. Khedive Ismail Pasha’s desire to create a power independent from the Ottoman Empire, his rebuilding of the urban identity with Western images and his efforts to surround it with the modern one were seen as a tool to reinforce his own power. However, as a result of the sixteen years of effort, Cairo turned into not a city that adapts to the contemporary world between tradition and modernity, but rather into a visible stage of Western ideology.

Anahtar Kelimeler

Khedive Ismail Pasha, Cairo, modernization, construction works, art patronage

Hıdiv İsmail Paşa’nın Döneminde Kahire: Asri Sanat Ortamı ve İmar Çalışmaları (1863-1879)

Öz

Osmanlı coğrafyasında 19. yüzyıl boyunca gerçekleşen yenileşme hareketlerinin izleri, dönüşen kentler ve sanat ortamındaki değişimler üzerinden izlenir. Merkezden yayılarak, toplumsal yaşama nüfuz eden hadiseler; muazzam imar çalışmaları ve sanat beğenisinde geleneksel anlayıştan uzaklaşan üretimlerle ete kemiğe bürünür. Osmanlı’nın en büyük eyalet başşehri Kahire, 19. yüzyılda geleneksel yaşam ile Batıdan ithal edilen yeni anlayışların beraberliğinde sancılı bir modernleşme sürecinden geçti. Mısır’ın ilk hıdivi İsmail Paşa’nın döneminde (1863-1879); elde edilen imtiyazlarla Kahire’nin yeniden inşa ve imar sürecinde olduğu, Batılı sanat anlayışının yönetim merkezinden sokaklara yayıldığı, asrileşen Mısır’ın tüm Avrupa’ya ilan edilmesi çabası içine girildiği bir süreç yaşandı. Çalışma, dönemin en önemli aktörlerinden Hıdiv İsmail Paşa’nın modernleşme ideali çerçevesinde reformların merkezi olan Kahire’de imar ve sanat ortamında yaşanan değişimlerin tartışılması amacıyla ele alındı. Makalede, İsmail Paşa’nın kent planlaması ve imar çalışmalarına yer verildi. Bu süreçte inşa edilen yapılarda özgün/içerilmiş tasarım modelleri yerine Batı’dan doğrudan kopya edilmiş plan ve kurguların öncelik kazandığı izlendi. İsmail Paşa’nın Batılı sanatçılarla hamilik ilişkisine yer verilerek, döneminde Kahire’de bulunan Batılı ressamlar saptandı. Çalışma sonunda kent imarının, yapılaşmanın ve sanatın, yöneticinin egemenlik aracına evrilişi ve modern olanın temsiline dönüşmesi arzulanan Kahire’nin, özgün kimliğinin uzağında Batılı olana dönüşümü değerlendirildi.

Anahtar Kelimeler

Hıdiv İsmail Paşa, Kahire, modernleşme, imar çalışmaları, sanat hamiliği

Kaynakça

• Abu-Lughod, J. L. (1965). Tale of Two Cities: The Origins of Modern Cairo. Comparative Studies in Society and History, 7 (4), 429-457.
• Abu-Lughod, J. L. (1971). Cairo 1001 Years of the City Victorious. Princeton: Princeton University Press.
• Ackerman, G. M. (1991). Les Orientalistes de L. Ecole Britannique. Paris: ACR ed.
• Ackerman, G. M. (1994). American Orientalist. Paris: ACR ed.
• Aksüt, A. K. (1944). Sultan Azizin Mısır ve Avrupa Seyahati. İstanbul: Ahmet Sait Oğlu Kitabevi.
• Arnaud, J. L. (1993). Maps of Cairo and the Development of the City at the End of the 19th Century. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre, 1 (2), 82-91.
• Baer, G. (1963). Tanzimat in Egypt: The Penal Code. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 26 (1), 29-49.
• Béchard, E. (1874). Album photographique comprenant soixante et une vues exécutées d’après les constructions élevées au nouveau Caire sous le règne de S.A. le Khédive Ismaïl-Pacha, Paris: A. Lenègre.
• Benezit, E. (1924). Clement, Felix Auguste. Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs & graveurs (C. 1, 965) Paris: Ernest Gründ.
• Benezit, E. (1924). Gifford, Robert Swain. Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs & graveurs (C. 2, 420) Paris: Gründ.
• Benezit, E. (1924). Robertson, Charles. Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs & graveurs (C. 3, 633) Paris: Gründ.
• Brockelman, C. (2018). İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi. (N. Çağatay, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• Cezar, M. (1971). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi Bey. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çelik, Z. (2004). Şark’ın Sergilenişi: 19. Yüzyıl Dünya Fuarlarında İslam Mimarisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Çetin, A. (2001). İsmâil Paşa, Hidiv. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 23, 117-119) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Dearinger, D. B. (2004). Painting and Sculpture in the Collection of the National Academy of Design. New York: Hudson Hills Press.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Nezareti Belgrad Seferi H.R.SFR (3), 1/62. 7 Rebîülâhir (12) 57 / 29 Mayıs 1841.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA), İrade Eyâlet-i Mümtâze Mısır, I. MTZ. (05), 20/839. 5 Safer 1284/8 Haziran 1867.
• Dicey, E. (1902). The Story of the Khedivate, London: Rivingtons.
• Dunne, J. H. (1968). An Introduction to the History of Education in Modern Egypt. London: Frank Cass and Company.
• Fahmy, K. (2020). Kavalalı Mehmed Ali: Osmanlı Valiliğinden Mısır Hükümdarlığına. (A. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Vakıf Bank Kültür Yayınları.
• Fondu, B. (2010). French and Belgian Gardeners in Cairo During the 19th Century, TUBA-KED, 9, 239-247.
• Germaner, S. ve İnankur Z. (2008). Oryantalistlerin İstanbulu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Germaner, S. (2011). XIX. Yüzyılda İstanbul ve Kahire: Sanat Ortamı ve Patronaj. Gelenek, Kimlik, Birleşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat (Z.Y. Yaman, S. Bağcı Haz.) Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basım Yayın, 125-133.
• Goodall, F. (1902). The reminiscences of Frederick Goodall, R.A., with two portraits. London-Newcastle: The Water Scott Publishing.
• Görgün, H. (2008). Rifâa et-Tahtâvî. TDV İslâm Ansiklopedisi, (C. 35, 95-97) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Harvey, D. (2010). Paris, Modernitenin Başkenti. (B. Kılınçer, Çev.) İstanbul: SEL Yayıncılık.
• Hathaway, Jane (Haz.) (2009). Al-Jabarti’s History of Egypt. Princeton: Markus Wiener Publishers.
• İnalcık, H. (2004). Bürokrasi, Batılılaşma, Laikleşme. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 50, 61-71.
• İnankur, Z. (Kasım 2002). Kahire-İstanbul, 19. Yüzyıl Kültür Ortamı, Mustafa Cezar Onuruna Sempozyum, MSÜ, İstanbul.
• İnankur, Z. (2011). Osmanlı İmparatorluğu ve Mısır’da 19. Yüzyıl Sanatı, Gelenek, Kimlik, Bireşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat (Z.Y. Yaman, S. Bağcı, Haz.) Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basım Yayın, 133-138.
• Jabarti, A. (2010). Al-Jabarti’s Chronicle of the French Occupation:1798 Napoleon in Egypt, (S. Moreh, Çev.) Princeton: Markus Wiener Publishers.
• Kanafani, F. M. (2020). Modern Art in Egypt: Identity and Independence 1850-1936. New York: I.B. Tauris.
• Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, Cilt VII: Islahat Fermanı Devri, 1856-1861. Ankara: TTK Basımevi.
• Kaya, G. S. ve Kılınç, Ü. (2019). Kavalalı Hanedanının Millî Saraylar Tablo Koleksiyonu’ndaki İzleri; Gatah Çölü’nde Prens Halim’in Ceylan Avı: Tazı Payı ile Sürre Alayı Adlı Tablolar. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 70-91.
• Khatib, H. (2003). Palestine and Egypt Under the Ottomans: Paintings, Books, Photographs, Maps and Manuscripts. London-New York: Tauris.
• Kızıltoprak, S. (2010). Mısır’da İngiliz İşgali: Osmanlı’nın Diplomasi Savaşı (1882-1887). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kopmaran, K. Y. (1989). Ali Paşa Mübârek. TDV İslam Ansiklopedisi, (C.2, 433- 434) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kreiser, K. (1997). Public Monuments in Turkey and Egypt 1440-1916. Muqarnas, 14, 103- 117.
• Kuneralp, S. (2011). Kavalalı Mehmed Ali Paşa Haneda’nından Üç Portre, Nil Kıyısından Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri (B. Tanman, Haz.) İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 29-40.
• Landes, D. S. (1958). Bankers and Pashas International Finance and Economic Imperialism in Egypt. Cambridge: Harvard University Press.
• Lane-Poole, S. (1874). Arab Art Monuments. The Academy, 6, 361.
• Lane-Poole, S. (1906). The Story of Cairo. London: J. M. Dent.
• L’illustration (1669). Journal universel. 13 Novembre, C. 54, 312 https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/search/results/1869-01-01/1869-12-31?newspaperTitle=Illustrated%20London%20News Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022
• Mahdy, H. M. (2018). Attitudes Toward Architectural Conservation the case of Cairo, (Doktora Tezi), University of Glasgow/ Mackintosh School of Architecture, Glasgow.
• Mansfield, P. (1971). The British in Egypt. New York: Holt, Rinehart- Winston Publishing.
• Marsot, A.L.S. (1975). The Porte and Ismail Pasha’s Quest for Autonomy. Journal of the American Research Center in Egypt, 12, 89-96.
• Marsot, A.L.S. (2010). Mısır Tarihi Arapların Fethinden Bugüne (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mestyan, A. (2013). Power and Music in Cairo: Azbakiyya, Urban History, 40 (4), 681-704.
• Mestyan, A. (2017), Arab Patriotism, The Ideology and Culture of Power in Late Ottoman Egypt, Princeton- Oxford: Princeton University Press.
• Mitchell, T. (2001). Mısır’ın Sömürgeleştirilmesi (Z. Altok, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Owen, R. (1969). The Cairo Building Industry and the Building Boom of 1897-1907, Colloque International Sur L’Histoire du Caire, Ministry of Culture of the Arap Rebuplic of Egypt, Cairo: General Egyption Book Organization, 337-350.
• Özendes, E. (1999). Saray Fotoğrafçıları. Milli Saraylar Tarih Kültür Sanat Mimarlık, 1, 156-169.
• Özkoç, Ö. (2015). Mısır’ın Uzun 19. Yüzyılı Modernleşme, Merkezileşme ve Özerklik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Pınar, H. (2012a). Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları: Bab-ı Ali ve Hıdiv İsmail. Bilig, 63, 159-188.
• Pınar, H. (2012b). Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları: Bab-ı Ali ve Hıdiv İsmail. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Rabbat, N. (2020). The Palaces of Cairo’s Belle Epoque. The Arabist, Budapest Studies in Arabic, 41, 141-168.
• Raymond, A. (2016). Yeniçerilerin Kahiresi, Abdurrahman Kethüda Zamanında Bir Osmanlı Kentinin Yükselişi (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Raymond, A. (2000). Cairo (W. Wood, Çev.) London: Harvard University Press.
• Rivlin, H. (1961). The Railway Question in the Ottoman-Egyptian Crisis of 1850-1852. Middle East Journal, 15 (4), 365-388.
• Ross, E. M. (1930). The Centenary of Lord Leighton. Dalhousie Review, 10 (3), 358-367.
• Salt Araştırma. Said Bey ve Ailesi Arşivi. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/33600 (Erişim Tarihi: 12 Nisan 2022).
• Sanafiri, İ. M. (1993). Osmanlı Mısır İlişkileri 1863-1882, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Surtees, V. (1980). The Diaries of George Price Boyce. Wymondham: Real World Publishing.
• Şentürk, R. (1996). İslam Dünyasında Modernleşme ve Toplumbilim, İstanbul: İz yayıncılık.
• Tanman, B. ve Çelik G. (2011). Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı’nın İstanbul’daki İzleri, Nil Kıyısında Boğaziçi’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa Hanedanı, (B. Tanman, Haz.) İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 129-215.
• The American University in Cairo. Tarihi Haritalar Koleksiyonu.
• https://digitalcollections.aucegypt.edu/digital/collection/p15795coll6/id/212/rec/143 (Erişim Tarihi: 19.04.2021)
• Thronton, L. (1994). The Orientalists Painter-Travellers. Paris: ACR ed.
• Toledano, E. (2001). Forgetting Ottoman Past, Cultural Horizons: A Festschrift in Honor of Talat S. Halman, Syracuse, (J. L. Warner Ed.) Syracuse University Press; İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Topallı, E. G. (2001). 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışan İngiliz Oryantalist Ressamlar, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turan, N. S. (2017). 19. Yüzyılda İmpartorluk, Kolonyalizm ve Opera Verdi’nin Aida’sı ve Mısır’ın Sergilenmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 37 (1), 119-142.
• Tugay, E. F. (2015). Bir Aile Üç Asır (Ş. Türkömer, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.