Dört Duvar Arasında Hapsolan Grafiti

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 21, 30.06.2022

Şeyma Nur Evgin

Öz

Giriş ve Çalışmanın Amacı: Çalışmanın amacı grafitinin günümüzde dönüşüm geçirmesine sebep olan etkenleri gün yüzüne çıkararak, sergi mekânlarında görülmesinin grafiti kültürüne etkilerini ortaya koymaktır.

Kavramsal/Kuramsal Çerçeve: Grafiti dünyada bir başkaldırı ve ben de varım demek için ortaya çıkmıştır. İlk çıktığı yıllarda vandal bir eylem olarak görülen grafiti, günümüzde popülerlik kazanması ile birlikte sanat olarak görülmeye başlanmıştır. Grafiti sanat olarak kabul gördükten sonra, grafiti sanatçıları müze ve galeri gibi sergi yerlerine de çalışmalar yapmaya başlamıştır. Grafitinin asıl amacı düşünüldüğünde bu durum bir tartışma konusudur. Grafitinin galeri ya da müzelerde sergilenmesi grafitiye aykırı bir durum ise, o halde grafiti sanatçıları popüler olmak uğruna grafiti kültürünü değişime yönlendirmiştir denebilir. Çalışmanın önemi grafiti kültürünün nasıl bir dönüşüm içerisinde olduğunu görünür kılmaktadır.

Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemine yer verilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler konuya göre yorumlanmıştır. Grafiti sanatının değişimi incelenmiş ve bu değişim sonucunda oluşan unsurlara değinilmiştir. Çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde grafiti ve sokak sanatından bahsedilmiş, üçüncü bölümünde ise grafiti ve sokak sanatının popülerleşmesi ile birlikte galeri ve müzelerde yer alması incelenmiştir.

Bulgular: Grafiti temelinde vandal bir eylemdir. Bunun sebebi sanat için değil daha çok bir isyan biçimi olarak yapıldığından dolayı ve izinsiz bir şekilde yapılarak mekânın görüntüsünü değişmesinden kaynaklıdır. Bundan dolayı ilk yapılmaya başladığı yıllarda sanat olup olmadığı bir tartışma söz konusudur. Gelişen dünyada her şey gibi grafiti de değişim geçirmiştir. Günümüzde artık sanat olarak görülen grafiti insanlar tarafından kabul görmektedir. Bunun sonucunda grafiti yazarları galeri ve müze gibi sergi mekânlarına yönelmişlerdir.

Sonuç: Grafiti kültürünün geçirdiği değişimler göz önüne alındığında galeri ve müzelerde grafiti yazarlarını görmek olağan bir durumdur. Fakat galeri ve müze gibi mekânlarda bulunan grafiti yazarlarının çalışmalarına grafiti demek yerine farklı bir kategoriye ayırmak mümkündür. Bunun sebebi, temeli gereği grafitinin sokaklarda bulunmasının daha doğru bir yaklaşım olmasından kaynaklıdır.

Anahtar Kelimeler

Grafiti, Sokak sanatı, Müze, Galeri, Sanat.

Graffiti Trapped between Four Walls

Öz

Introduction and Purpose of Study: The aim of the study is to reveal the factors that cause graffiti to transform today and to reveal the effects of its being seen in exhibition spaces on graffiti culture.

Conceptual/Theoretical Framework: Graffiti has emerged in the world to say that it is a rebellion and I exist. Graffiti, which was seen as a vandal act in its first years, has started to be seen as an art with its popularity today. After graffiti was accepted as art, graffiti artists started to work in exhibition places such as museums and galleries. Considering the original purpose of graffiti, this is a matter of debate. If exhibiting graffiti in galleries or museums is contrary to graffiti, then it can be said that graffiti artists have directed graffiti culture to change for the sake of being popular. The importance of the work makes it visible how the graffiti culture is in a transformation.

Method: In the study, descriptive analysis method, one of the qualitative research methods, was used. The data obtained in this context were interpreted according to the subject. The change of graffiti art has been examined and the elements formed as a result of this change have been mentioned. In the first and second parts of the study, graffiti and street art were mentioned, and in the third part, the popularization of graffiti and street art and its place in galleries and museums were examined.

Results: Graffiti is basically a vandal act. The reason for this is that it is not made for art, but rather as a form of rebellion and it is done without permission, it changes the appearance of the place. For this reason, there is a debate whether it was art or not in the years when it was first made. Like everything else in the developing world, graffiti has also changed. Graffiti, which is now seen as art, is accepted by people today. As a result, graffiti writers turned to exhibition spaces such as galleries and museums.

Conclusion: Considering the changes that the graffiti culture has undergone, it is normal to see graffiti writers in galleries and museums. However, it is possible to divide the works of graffiti writers in places such as galleries and museums into a different category instead of graffiti. The reason for this is due to the fact that it is a more correct approach to have graffiti on the streets.

Anahtar Kelimeler

Graffiti, Street art, Museum, Gallery, Art

Kaynakça

• ARAL, H. (2018). Bir altkültür olarak grafiti & sokak sanatının hâkim kültürle iletişimi: Atina örneği, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ARTUN, A. (2019). Sanatçı müzeleri, İstanbul: İletişim Yayınları, 2.Baskı.
• ARTUN, A. (2021). Müze ve modernlik: Tarih sahneleri, sanat müzeleri I, İstanbul: İletişim Yayınları, 5.Baskı.
• AYDIN, A.F. (2020). Şehir markalaşması ve grafiti: örnekler üzerinden bir değerlendirme, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi (16): 233-258.
• BAĞIŞ, R.C. (2019). Bir alt kültür grubu olarak Denizli grafiti gençliği, Gaziantep University Journal of Social Sciences 18 (4): 1287-1309.
• BAL, B. (2014). Grafiti ve sokak sanatında eser ve akımların tarihsel süreçte değerlendirilmesi ve analizi, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BAŞYURT, İ. (2019). İlişkisellikler çağında biyoiktidar, sanat ve sokak: mural İstanbul örneği, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• C215. (2014). Graffiti, sokak sanatı, muralismo: birbirine karıştırmasak artık şunları, Duvarların Dili Graffiti ve Sokak Sanatı, 31-37.
• ÇAKIR, M.S. (2015). Türkiye’de graffiti ve sokak sanatı, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERDEM, S. (2018). Grafiti ve sokak sanatının tarihsel süreçte iletişim stratejileri açısından değerlendirilişi, (Yüksek Lisans Tezi), Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• GÖKOVA, H. (2020). Sokak sanatında üsluba dair yorumlar ve muhalif boyut, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi (23): 97-107. doi: 10.17484/yedi.620033.
• IŞIKTAN, F. ve YİĞİTER, O.M. (2018). Disiplinler arası bağlamda grafiti uygulamaları, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi (43): 1009-1020. doi: 10.7816/ulakbilge-07-43-13.
• İNAL, İ.G. (2011). Graffiti sanatının belgesel sinemadaki yansımaları: duvarın sesi, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• KINAY, Ö. (2015). Sosyal medyada grafitinin ileti aracı olarak incelenmesi, Sosyal Medya Araştırmaları, 411-434.
• KOLEKTİF. (2014). Duvarların dili grafiti ve sokak sanatı, İstanbul: Suna ve Kıraç Vakfı, Pera Müzesi.
• LEMOINE, S. (2014). Müzeye bir karşı kültür: kuruma meydan okuyan kent sanatı, Duvarların Dili Graffiti ve Sokak Sanatı, 19-23.
• MERİÇ, Ö. (2017). Duvardaki şen direniş: graffiti başka bir dünya tahayyülü sunabilir mi? Intermedia International e-Journal 4 (6): 141-154. doi: 10.21645/intermedia.2017.29
• O’DOHERTY, B. (2021). Beyaz küpün içinde: Galeri mekanının ideolojisi, İstanbul: Sel Yayıncılık, 5. Baskı.
• ÖZEN, B. ve EKEN, G. (2017). Sokak sanatının gizli sanatçısı, Banksy, Art-Sanat Dergisi (8): 499-519.
• SELVİ, Y. ve KOCA, B. (2016). Banksy’yi anlamak, Art-e Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi 9 (18): 278-306.
• SEZER, T. (2016). Görsel iletişimde graffiti kullanımının toplum için sanat bağlamında incelenmesi: İstanbul örneği, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SÜLÜN, E.N. (2019). Türkiye’de çağdaş sanat koleksiyonculuğu, İstanbul: Hayalperest Yayınevi, 1.Baskı.
• ŞAKAR, D. (2021). Sokak sanatında: içerisi-dışarısı, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• ÜZÜM TAN, E. (2010). Kentli gençlik ve sokak kültürüne sosyal antropolojik bir yaklaşım: grafiti ve sokak kültürü, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• EHRLICH, D ve EHRLICH, G. (2006). Graffiti in its own words. New York Magazine. Erişim tarihi: 18.08.2021. https://nymag.com/guides/summer/17406/
• KENNEDY, R. (2011). The New York Times: Celebrating forefather of graffiti. Erişim tarihi: 22.06.2021. https://www.nytimes.com/2011/07/23/arts/design/early-graffiti-artist-taki-183-still-lives.html
• TDK (Türk Dil Kurumu). (2021). Genel açıklamalı sözlük. Erişim tarihi: 18.08.2021. https://sozluk.gov.tr/
• KILROY WAS HERE. (1939, 1945). Duvar üzerine grafiti. Erişim tarihi: 08.11.2021. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Kilroy_was_here
• CORNBREAD. (t.y). Grafiti. Erişim adresi: https://www.bbc.com/news/in-pictures-39353541
• TAKİ 183. (t.y). Grafiti. Erişim tarihi: 08.11.2021, Erişim adresi: https://www.taki183.net/gallery/vegar7b4wyshxnqvcmu78v67y9bjdq
• BANKSY. (2005). Tatil Enstantaneleri [Street Art]. Filistin. Özen, B. ve Eken, G. Sokak Sanatının Gizli Sanatçısı, Banksy, Art-Sanat Dergisi, (s. 503).
• TFB CREW. (2013). Grafiti [Sprey boya]. İstanbul. Sezer, T. (2016). Görsel İletişimde Graffiti Kullanımının Toplum İçin Sanat Bağlamında İncelenmesi: İstanbul Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ulusal Tez Merkezi (s. 42).
• YVES KLEIN (1958). Boşluk, Galeri Iris Clert, Fransa. 08.11.2021, Erişim adresi: http://www.yvesklein.com/en/expositions/view/1158/la-specialisation-de-la-sensibilite-a-l-etat-matiere-premiere-en-sensibilite-picturale-stabilisee-le-vide-the-specialization-of-sensibility-in-the-raw-material-state-into-stabilized-pictorial-sensibility-the-void/?of=218
• KR. (2014). İsimsiz, COPE 2. (2014). Made in America, Pera Müzesi, İstanbul. 08.11.2021, Erişim adresi: https://www.peramuzesi.org.tr/Sergi/Duvarlarin-Dili/163
• C215. (2014). Nina Seni Seviyorum [Şablon ve sprey boya]. Pera Müzesi, İstanbul. Kolektif, Duvarların Dili Grafiti ve Sokak Sanatı, Suna ve Kıraç Vakfı, Pera Müzesi.