Basınçlı akiferlerdeki kuyuların etki yarıçapının ve güvenilir pompaj süresinin belirlenmesi

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 38, 01.03.2008

Mesut Çimen

Öz

Dünyada çeşitli su temini amaçları için yeraltı suyundan sıkça yararlanılmaktadır.

Bu amaçla, yeraltı suyundan yararlanmanın bir şekli pompaj kuyuları yoluyla olmaktadır.

Yeraltı suyunu bulunduran akiferler genel olarak basınçlı, serbest yüzeyli ve

sızdıran akiferler olarak ayrılırlar. Akiferlerden kuyular vasıtası ile güvenilir bir çekim

yapmak; arzu edilen debinin her zaman tedariki, yeraltısuyunun kirlenmesinin önlenmesi

ve toprak çökmelerinin önüne geçilmesi bakımlarından önemlidir. Bu, halen üzerinde

çalışılan yaygın bir konudur. Bu çalışmada, basınçlı akiferlerde açılmış birbirine yakın

iki farklı pompaj kuyusu için her bir kuyunun etki yarıçapının ve güvenilir pompaj süresinin

belirlenmesi için bağıntılar teklif edilmiştir. Burada sözü edilen kuyu etki yarıçapı,

literatürdekilerden farklı olarak, birbirine yakın iki kuyu arasında meydana gelen ve

düzenli bir düşüm konisini oluşturan yarıçap olarak ele alınmıştır. Bu yarıçapı veren

süre de, güvenilir pompaj süresi olarak tanımlanmıştır. Bu bağıntılar, debisi diğerinden

küçük pompaj kuyusunun boyutsuz zaman faktörü (u) değerinin hemen hemen kararlı

hali gösteren 0.001 e eşit olduğu kabulü ile geliştirilmiştir. Teklif edilen bu bağıntıların,

pompaj debilerinin birbirine eşit ya da farklı olmasına göre nasıl kullanılabileceği bir

yöntem ile anlatılmıştır. Literatürde tek bir pompaj kuyusunun etki yarıçapının belirlenmesi

için teklif edilmiş birçok bağıntı olmasına rağmen, bu bağıntıların kullanılmasında

bazı dezavantajlar bulunmaktadır. Elde edilen formüller ve yöntem, problemin daha iyi

anlaşılabilmesi için kuyulardan çekilecek teorik debilere göre değerlendirilmiş ve bir

uygulama yapılarak konu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etki yarıçapı, pompaj süresi, kuyu, basınçlı akifer, yeraltı suyu, düşüm konisi

Kaynakça

• Cooper, H.H., Jr. ve Jacob, C.E., (1946). A generalized graphical method for evaluating formation constants and summarizing well field history. Transactions American Geophysical Union, 27, 526-534.
• Dahler, R., (1924). Grundwasserströmung, 92, Verlag Julius Springer, Vienna.
• Sichardt, V., (1927). Das fassungsvermögen von bohrbrunnen und eine bedeutung für die grundwasserersenkung inbesondere für grossere absentiefen, Dissertation, Tech. Hochschule, Berlin.
• Şen, Z., (1995). Applied hydrogeology for scientists and engineers, 444, CRC Lewis Publisher, New York, USA.
• Thiem, G., (1906). Hydrologische Methoden, Gebhardt, Leipzig.
• Theis, C.V., (1935). The relation between the lowering of the piezometric surface and the rate and duration of discharge of a well using ground water storage. Transactions American Geophysical Union, 16, 519-524.
• USACE, 1992. Engineering and design - design, construction, and maintenance of relief wells. (http://www.usace.army.mil/publications/eng-manuals/em1110-2-1914/), (12.11.2007).