İçme Suyu Şebekelerinde Hesap Debilerinin Ölü Noktalar Yöntemi İle Şematik Çözümü

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 15 - 21, 25.10.2019

Sadık Alashan

Öz

Su insanoğlu için vazgeçilmez doğal kaynakların başında gelmektedir. Suyun doğal yollardan elde edilmesi ve yapay olarak pratikte üretilememesi suyun önemini daha fazla artırmaktadır. Laboratuvar koşullarında suyun üretilebilmesi mümkün olmasına rağmen, hem çok yüksek sıcaklıklar altında oksijen ve hidrojenin birleşmesi sonucu maliyetinin yüksek olması, hem de elde edilecek saf suyun besleyici minerallerden yoksun olması suyun çok dikkatli kullanılmasını gerektirmektedir. Şehrin ana su deposuna gelen suyun dağıtımında içme suyu şebekeleri kullanılmaktadır. İçme suyu şebekelerinin hesap debilerinin belirlenmesinde Hardy-Cross, Eşdeğer borular ve İller Bankası yönetmeliğinde belirtilen Ölü Nokta yöntemi kullanılmaktadır. Ölü noktalar yönteminin kullanımı ülkemizde yaygın olmasına rağmen, söz konusu yöntemin çözümü hususunda özellikle yeni uygulayıcıların hata yapma olasılığı yüksektir. Bu hataları en az düzeye indirmek maksadıyla söz konusu yöntem için şematik bir çözüm yolu geliştirilmiştir. Şematik çözüm yolunda suyun akış yolu ve miktarı görsel olarak sunulduğundan hata yapma oranının en alt seviyelere düşmesi beklenmektedir. Yöntemin uygulanmasında ana prensip boru bağlantılarının yatay ve su borularının dikey gösterilmesidir. Boru hatları boyunca hesap debileri hesaplandıktan sonra, enerji kaybını elde etmek için ise borularda eş hız değerleri kullanılmaya çalışılmıştır. Söz konusu yöntem bir uygulama problemi üzerinde denenmiş ve başarılı sonuç elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İçme suyu şebekeleri, Ölü Nokta yöntemi, Hardy-Cross

Kaynakça

• Akbulut, T., Kurt, O., ve Ekinci, Ö. (2011), "Su Dağıtım Şebekelerinin Tasarımı İçin CBS Modülü", , TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 18-22 Nisan 2011, Ankara.
• Cross, Hardy (1936). Analysis of Flow in Networks of Conduits or Conductors. Bulletin No.286, University of Illionis, Engineering Experimental Section, Urbana, III.
• Emiroğlu, M.E. (2014), "Su Temini ve Uzaklaştırılması Ders Notları", yayınlanmamış.
• Günal, M., Bulut, B. ve Günal, A.Y., "İçmesuyu Şebekelerinde Hardy-Cross ve Ölü NoktaMetodlarının Karşılaştırılması" 08.04.2017 tarihinde http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/11130.pdf adresinden ulaşıldı.
• Sarıcaoğlu, K. ve Büyükgüngör, H., (1998), "İçme Suyu Şebekelerinin Hesabında Bilgisayar Kullanımı", PÜ. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4,(3), 767-775.
• Selçuk, A., (2014), "İçmesuyu Şebekelerine ait Tasarım Metotlarının (Ölü Nokta ve Hardy-Cross) Bilgisayar Programları Kullanılarak Karşılaştırılması", 08.04.2017 tarihinde http://www. ankisoft.com.tradresinden ulaşıldı.
• Şirin, G., Demir, Y. (2007), "Çarşamba Ovası Sol Sahilindeki Bazı Köylerde İçme Ve Kullanma Suyu Problemleri Ve Çözümüne İlişkin Öneriler", ÖMÜ Zir. Fak. Dergisi, 22, (3), 248-259.
• Tung, A.L., et al. (1961), "Analysis of Distribution Networks by Balancing Equivalent Pipe Lengths", Journal of AWWA.
• Goswami, B. N., V. Venugopal, D. Sengupta, M. S. Madhusoodan, and P. K. Xavier (2006), Increasing trends of extreme rain events over India in a warming environment, Science, 314, 1442–1445, doi:10.1126/science.1132027.