Güçlükonak İlçesi Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Varlığı ve İşletme Yapılarının Analizi

Yıl 2025, Sayı: 8, 37 - 54, 29.06.2025

Muzaffer Çevik

Öz

Bu çalışma, Şırnak ilinin en küçük ilçesi olan Güçlükonak’ta büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığı ile hayvancılık işletme yapılarını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS), Türkvet ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri kullanılarak 2022-2024 yılları arasındaki gelişmeler analiz edilmiştir. İlçede büyükbaş hayvan sayısı 2022-2024 yılları arasında sırasıyla 1 566, 1 186 ve 1 542 baş olarak tespit edilmiştir. Aynı yıllarda küçükbaş hayvan varlığı 82 441, 87 597 ve 105 359 baş olarak belirlenmiştir. Hayvan varlığının yıllara göre değişimi trend analizi ve doğrusal regresyon ile analiz edilmiştir. İlçede 2024 yılı itibariyle 333 büyükbaş ve 339 küçükbaş hayvancılık işletmesi faaliyet göstermektedir. İşletmelerin önemli bir kısmı küçük ölçekli olup, küçükbaş hayvancılık daha yaygın yapılmaktadır. İşletme yapılarının büyüklüğüne göre analizinde ANOVA ve Tukey HSD çoklu karşılaştırma testleri uygulanmıştır. Türkiye genel verileri ile kıyaslandığında, ilçede kişi başına düşen küçükbaş hayvan sayısı oldukça yüksektir. Arazi yapısı ve iklim koşulları küçükbaş hayvancılığa daha fazla elverişlidir. Hayvancılığın sürdürülebilirliği için bölgesel desteklerin artırılması ve eğitimlerin yaygınlaştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güçlükonak , Hayvansal Üretim , Hayvancılık İşletme Yapıları

Cattle and Small Ruminant Population and Farm Structures’ Analysis in the Güçlükonak District

Öz

This study was carried out to reveal the cattle and sheep population and livestock farm structures in Güçlükonak, the smallest district of Şırnak province. Developments between 2022-2024 were analyzed using the Farmer Registration System (ÇKS), Türkvet and District Agriculture and Forestry Directorate data. The number of cattle in the district was determined as 1,566, 1,186 and 1,542 heads between 2022-2024, respectively. In the same years, the number of sheep population was determined as 82,441, 87,597 and 105,359 heads. The change in animal population over the years was analyzed by trend analysis and linear regression. As of 2024, 333 cattle and 339 sheep farming enterprises are operating in the district. A significant portion of the enterprises are small-scale, and sheep farming is more common. ANOVA and Tukey HSD multiple comparison tests were applied in the analysis of business structures according to their size. When compared to general data in Turkey, the number of sheep per capita in the district is quite high. Land structure and climatic conditions are more suitable for sheep farming. It is recommended that regional support be increased and training be expanded for the sustainability of animal husbandry.

Anahtar Kelimeler

Güçlükonak , Animal Production , Livestock Farm Buildings

Kaynakça

• Acıbuca, V. & Bostan Budak, D. (2021). Mardin ilindeki küçükbaş hayvancılığın değişken durumu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 31(4), 898-905.
• Aydemir, C. & Pıçak, M. (2007). GAP bölgesinde hayvancılığın gelişimi ve Türkiye içindeki konumu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 13-37.
• Bakır, G., & Mikail, N. (2019). Siirt İlindeki Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Yapısal Durumu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(1), 66-74. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.411087
• Çiftçi, V. & Kopuzlu, S. (2025). Gaziantep ili Yavuzeli ilçesi küçükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısal özellikleri-1. Hayvan Bilimi ve Ekonomisi Dergisi, 4(1), 27-39.
• Demirbaş, N., Gül, M. & Kılıç, M. (2019). Türkiye’de kırsal alanda hayvancılık faaliyetlerinin ekonomik sürdürülebilirliği: Karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(2), 180–189. https://doi.org/10.30910/turkjans.547904
• Demirtaş, T. & Aslan, S. (2020). Türkiye'de hayvancılık sektöründe verimliliğin artırılmasına yönelik stratejiler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 26(2), 143–157. https://doi.org/10.24198/ekoloji.2020.26.2.143
• Doğanay, H. & Orhan, F. (2017). Şavşat ilçesinde hayvancılık ve hayvansal üretim. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 513-530.
• Gül, A. & Karabayır, A. (2020). Türkiye’de küçükbaş hayvancılığın yapısal sorunları ve çözüm önerileri. Hayvansal Üretim, 61(1), 34–42. https://doi.org/10.46592/hayprod.2020.61.1.34
• Gül, M., Yılmaz, H. & Demirtaş, B. (2022). Küçükbaş hayvancılıkta işletme büyüklüğünün ekonomik sürdürülebilirliğe etkisi: TRC1 bölgesi örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 982–991.
• Gürsoy, E. & Macit, M. (2013). Erzincan ilinde büyükbaş hayvan varlığı, sorunları ve çözüm önerileri. Alınteri Tarım Bilimleri Dergisi, 24(1), 53-62.
• Gürsoy, O. (2006). Economics and profitability of sheep and goat production in Turkey under new support regimes and market conditions. Small Ruminant Research, 62(3), 181–191. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2005.08.013
• Güven, E. & Yavuz, F. (2020). TRA2 Bölgesinde büyükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısı: Ağrı, Ardahan, Iğdır ve Kars illerinde anket çalışması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(1), 1–11. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.619289
• Kaya, Z., Yıldırım, A. & Uğur, T. (2021). Türkiye’de mera yapısının hayvancılık faaliyetlerine etkisi: Şırnak örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 23–31.
• Kılıç, O., Boz, I. ve Eryılmaz, G.A. (2020). Comparison of conventional and good agricultural practices farms: A socio-economic and technical perspective. Journal of Cleaner Production, 258, 120666.
• Koçak, Ö. & Öztürk, G. (2021). Türkiye’de hayvancılıkta girdi maliyetlerinin üretim üzerindeki etkisi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 55–63.
• Köseman, A. & Şeker, İ. (2015). Malatya ili sığır, koyun ve keçi ürünlerinin mevcut durumu. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 29(2), 137-143.
• Özdemir, Y., Kınıklı, F. & Engindeniz, S. (2021). Süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma: Balıkesir’in Gönen ilçesi örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4), 1001-1011.
• Özkan, B. & Yener, Ö. (2022). Yem fiyatlarındaki artışın hayvancılığa etkileri: Türkiye örneği. Hayvansal Üretim Dergisi, 63(2), 110–118. https://doi.org/10.46592/hayprod.2022.63.2.110
• Semerci, A. & Çelik, A.D. (2016). Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin genel durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2).
• Şahin, A., & Mutlu, M. (2023). Türkiye’de hayvancılık işletmelerinin yapısal sorunları ve politikalar: Mevcut durum analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 29(1), 35–45. https://doi.org/10.24181/tarekoder.1208710
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2024). https://www.tarimorman.gov.tr/ Erişim Tarihi: 2 Nisan 2025.
• TÜİK. (2024). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 Erişim Tarihi: 16 Nisan 2025.
• TÜİK. (2025a). Büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları. Web: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-Haziran-2021-37208#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsalvetext=B%C3%BCy%C3%BCkba%C5%9F%20hayvanlar%20aras%C4%B1nda%20yer%20alan,194%20bin%20ba%C5%9F%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. Erişim Tarihi: 2 Nisan 2025.
• TÜİK. (2025b). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi. Web: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2024-53783#:~:text=T%C3%BCrkiye'de%20ikamet%20eden%20n%C3%BCfus,811%20bin%20834%20ki%C5%9Fi%20oldu. Erişim Tarihi: 16 Nisan 2025.
• TÜRKVET. (2025). Hayvan bilgi sistemi. Web: http://hbs.tarim.gov.tr/ Erişim Tarihi: 2 Nisan 2025.
• Yıldız, H. ve Koç, A. (2021). Türkiye’de hayvancılığın yapısal sorunları ve çözüm önerileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 36(2), 201–210. https://doi.org/10.15832/ankutbd.856937
• Yılmaz, O. ve Denk, H. (2022). Küçükbaş hayvancılıkta sürdürülebilir üretim yaklaşımları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 37(2), 203–210. https://doi.org/10.15832/ankutbd.8765432