Hugo Chavez’in Petrol Politikası ve ABD

Yıl 2014, Sayı: 31, 193 - 208, 01.08.2014

Emrah Kaya

Öz

Venezuela, önemli miktarda petrol kaynağına sahip olsa da bu kaynağı Hugo Chavez dönemine kadar etkili bir şekilde kullanamamıştır. Chavez ise Venezuela’nın gelirlerini arttırmak amacıyla dünyada birçok ülkenin aleyhine olacak bir karar almış ve petrol fiyatlarının arttırılması için çalışmalarda bulunmuştur. Ayrıca sosyalist bir düşünceye sahip olan Chavez, hemen yanı başındaki ABD ile ideolojik zıtlaşma ve çıkar çatışması yaşamıştı. Özellikle Venezuela ile Küba, Rusya, Çin, İran ve Suriye arasındaki yakın ilişki bu çatışmanın en büyük göstergesidir. Ülkesinde sosyalist politikalar izleyen Chavez, Latin Amerika ülkelerinin ABD’ye olan bağımlılığını azaltma hedefindedir. Chavez, petrolü Venezuela ekonomisinin lokomotifi olarak görmektedir. Bu sayede Venezuela da Latin Amerika’nın lokomotifi olabilecektir. Chavez’in ölümü, bu süreci kesintiye uğratmıştır. Yeni devlet başkanı Nicolás Maduro’nun ne yapacağı ileriki dönemlerde kesinleşecektir. Çalışmada petrolün, Hugo Chavez açısından nasıl bir stratejik önem taşıdığı ve izlediği politikalar için ne kadar hayati bir kaynak olduğu analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Venezuela, Hugo Chavez, petrol, iç ve dış politika, Latin Amerika, ABD, Rusya, Çin.

Hugo Chavez’s Oil Policy and USA

Öz

Venezuela, with significant amounts of oil, although this source of supply could not use effectively until the period of Hugo Chavez. Then, in order to increase revenues in Venezuela Chavez has taken a decision to the detriment of many countries around the world, and has carried out studies to increase oil prices. Also Chavez who has a socialist ideology had ideological confrontation and conflict with the United States just near by. Especially the close relationship between Venezuela and Cuba, Russia, China, Iran and Syria is the strongest indication of this conflict. Chavez who followed socialist policies in his country, aims to reduce Latin American countries’ dependence on the United States. According to Chavez, oil is the engine of Venezuelan Economics. In this way, Venezuela will be the driving force in Latin America. Death of Chavez has interrupted this process. What will Nicolas Madurno, the new President of Venezuela, do in the future will be finalized in upcoming periods. In This Study, Strategic importance of Oil in terms of Chavez and the Vital position of oil for his policies will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Venezuela, Hugo Chavez, oil, interior and foreign policy, Latin America, USA, Russia, China.

Kaynakça

• AKGEMİCİ, Esra, “Chavez Döneminde Venezuela’nın ABD’ye Yönelik Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2011
• ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği, MKM Yayıncılık, Baskı, Bursa, Nisan 2013
• ARSLAN, Ünal, “Latin Amerika Ülkelerinde Bağımlılık”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8/ 3, 2006, ss. 27- 56
• BUXTON, Julia, “Venezuela: Bolivarcılığın Siyasal Evrimi”, ed. Geraldine LievesleySteve Ludlam, Latin Amerika'da Radikal Sosyal Demokrasi Deneyimleri, çev. Funda Çoban, Phoneix Yayınları, Ankara, 2012, ss. 105- 131
• CHOMSKY, Noam, Müdahaleler, bgst Yayınları, çev. Taylan Doğan- Nuri Ersoy, İstanbul, Ekim 2008
• CORRALES, Javier - PENFOLD, Michael, Dragon in The Tropics, Hugo Chávez and The Political Economy of Revolution in Venezuela, Brookings Institution Press, Washington D.C., 2011
• EKHOLM, K. – FRIEDMAN, Jonathan, “Eski Dünya Sistemlerinde ‘Sermaye’ Emperyalizmi ve Sömürü”, Der. Andre Gunder Frank- Barry K. Gills, Dünya Sistemi: Beş Yüzyıllık mı, Beş Binyıllık mı?, çev. Esin Soğancılar, İmge Kitapevi, Ankara, Nisan 2003, ss. 139- 174
• ELLNER, Steve, “Hugo Chavez’in ‘Devrim Sürecinin’ Evrelerinin Çözümlemesi”, çev. Bilgesu Sümer, ed. Aylin Topal, Latin Amerika’yı Anlamak Neoliberalizm, Direniş ve Sol, Yordam Kitap, İstanbul, 2007, ss. 49- 65
• FRANK, Andre Gunder - GILLS, Barry K., “5000 Yıllık Dünya Sistemi: Disiplinler Arası Bir Giriş”, Der. Andre Gunder Frank- Barry K. Gills, Dünya Sistemi: Beş Yüzyıllık mı, Beş Binyıllık mı?, çev. Esin Soğancılar, İmge Kitapevi, Ankara, Nisan 2003, ss. 41- 136
• GALEANO, Eduardo, Latin Amerika’nın Kesik Damarları, çev. Atillâ Tokatlı- Roza Hakmen, Çitlembik Yayınevi, İstanbul, 2006
• GILLS, Barry K., “Dünya Sisteminde Hegemonik Geçişler”, Der. Andre Gunder Frank- Barry K. Gills, Dünya Sistemi: Beş Yüzyıllık mı, Beş Binyıllık mı?, çev. Esin Soğancılar, İmge Kitapevi, Ankara, Nisan 2003, ss. 235- 279
• GOTT, Richard, Hugo Chavez ve Bolivarcı Devrim, çev. Hasan Böğün, Yordam Kitap, İstanbul, Haziran 2008
• GÜRSEL, Emrah, “Venezuela'da Chavez İktidarı Döneminde Uygulanan İktisat Politikaları ve Sonuçları”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008
• HAKIM, Peter, “Is Washington Losing Latin America?”, Foreign Affairs, Vol. 85, No. 1 (Jan. - Feb., 2006), pp. 39-53
• HAMMOND, John L., “The Resource Curse and Oil Revenues in Angola and Venezuela”, Science & Society, Vol. 75, No. 3, July 2011, pp. 348- 378
• HARNECKER, Marta, Hugo Chavez: Devrimini Anlamak, çev. Aysun Akgün, Güncel Yayıncılık, İstanbul, Ekim 2006
• KARLUK, S. Rıdvan, Küreselleşen Dünyada Uluslararası Kuruluşlar, Beta Basım Yayım, 6. Baskı, İstanbul, 2007
• KHASNABISH, Alex, Zapatistas: Rebellion From the Grassroots to the Global, Zed Books, 2010
• KIŞLALIOĞLU, Canan, “2000’den Günümüze Latin Amerika - ABD Karşılıklı Ekonomik ve Politik Yaptırımları: Venezuela, Bolivya, Peru Örnekleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2008
• KÜRKÇÜGİL, Masis, Hugo Chavez ve Devrimde Devrim, Agora Kitaplığı, 2. Basım, İstanbul, Kasım 2007
• LEVIN, Judith, Modern World Leaders, Hugo Chávez, Chelsea House, USA, 2007
• LINKLATER, Andrew, “Marx ve Marxizm”, Scott Burchill vd., Uluslararası İlişkiler Teorileri, çev. Ali Aslan- Muhammed Ali Ağcan, Küre Yayınları, İstanbul, Aralık 2012, ss. 151- 182
• MARTIN, Xavier Sala I, “Venezuela Está Sola”, La Vanguardia, 17 Junio 2009
• NORENG, Oystein, Ham Güç, Petrol Politikaları ve Pazarı, çev. Nurgül Durmuş, Elips Kitap, Ankara, Mart 2004
• ÖZHAN, Taha, Petrol Fiyatlar, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, SETA Ekonomi Araştırmaları, Ankara, Aralık 2005
• RABY, D. L., Günümüzde Latin Amerika ve Sosyalizm, çev. Ertan Günçiner, Yordam Kitap, İstanbul, 2006
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih 1918- 1994, İmge Kitapevi, 16. Baskı, Ankara, Ekim 2007 SYLVIA, Ronald D.- DANOPOULOS, Constantine P., “The Chávez Phenomenon: Political Change in Venezuela”, Third World Quarterly, Vol. 24, No. 1, Feb., 2003, pp. 63-76
• TARVER, H. Micheal - FREDERİCK, Julia C., The History of Venezuela, Greenwood Press, USA, 2005
• TRINKUNAS, Harold A., “Defining Venezuela’s “Bolivarian Revolution” ”, Military Review, July-August 2005, pp. 39- 44
• Chavez Askeri İşbirliği İçin Rusya’da, http://www.cnnturk.com/2009/dunya/09/10/chavez.askeri.isbirligi.icin.rusyada/54288 0.0/index.html (14.12.2012)
• Chavez’den Silahlanma Atağı, http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2006/07/060726_chavez_russia.shtml (2012)
• Çin’in Venezuela’dan Petrol İthali Hızla Artıyor, http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1197757-cinin-venezueladan-petrol-ithalihizla-artiyor (16.12.2012)
• HULTS, David, “Petroleos de Venezuela, S. A.: The Right- Hand Man of the Government”, Stanford University, Stanford, November 2007, http://iisdb.stanford.edu/pubs/22067/Hults,_PdVSA_case_study,_WP_70.pdf (15.12.2012)
• KAYA, Emrah, “Venezuela Ekonomisi: Kriz mi, Fırsat mı?”, http://politikaakademisi.org/venezuela-ekonomisi-kriz-mi-firsat-mi/ (21.03.2014)
• OPEC, Member Countries, http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm (02012)
• OPEC Petrol Üretimini Arttırmıyor, http://www.cnnturk.com/2006/ekonomi/dunya/04/24/opec.petrol.uretimini.artirmiyor/ 17480/index.html (14.12.2012)
• OPEC, Üretimi Arttırmaktan Vazgeçti, http://www.cnnturk.com/2005/ekonomi/dunya/04/11/opec.uretimi.artirmaktan.vazgect i/8690/index.html (14.12.2012)
• ÖZKAYA, Şule, “Petrol Fiyatlarının Ekonomilere Etkisi”, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, Dışişleri Bakanlığı Yayınları, Sayı II, Şubat 2001, http://www.mfa.gov.tr/petrol-fiyatlarinin-ekonomilere-etkisi.tr.mfa (03.04.2014)
• Rusya ile Venezuela Enerjide İşbirliğine Gidiyor, http://www.plturkce.org/ekonomi/rusyaile-venezuela-enerjide-isbirligine-gidiyor (14.12.2012)
• Rusya Venezuela’da Silah Fabrikaları Kuruyor, http://www.cnnturk.com/2009/dunya/12/01/rusya.venezuelada.silah.fabrikalari.kuruyo r/553680.0/index.html (14.12.2012)
• Rusya, Venezuela ile Nükleer Santral Anlaşması İmzaladı, http://www.haberler.com/rusyavenezuella-ile-nukleer-santral-anlasmasi-2322183-haberi/ (14.12.2012)
• Rusya- Venezuela Ortak Tatbikatı, http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2008/12/081202_russia_venez.shtml (2012)
• T.C. Ekonomik Bakanlığı Karakas Ticaret Müşavirliği, Venezuela – Exxon Mobil Kamulaştırma Anlaşmazlığı, http://www.dto.org.tr/duyuru/ebic/venezuela_tahkim.pdf (2012)
• T. C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Dünya Ham Petrol ve Doğal Gaz Rezervleri, http://www.pigm.gov.tr/dunya_ham_petrol_ve_dogalgaz_rezervleri.php (02.04.2014)
• US Warns Against Chavez 'Danger', http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4723902.stm (002014)
• U. S. Energy Information Administration, Venezuela, http://www.eia.gov/countries/analysisbriefs/Venezuela/venezuela.pdf (04.12.2012)
• Venezuela Çin'e Günlük 500 Bin Varil Ham Petrol Satacak, http://www.zaman.com.tr/dunya_venezuella-cine-gunluk-500-bin-varil-ham-petrolsatacak_337242.html (22.03.2014)
• Venezuela’dan Petrol Hamlesi, http://www.cnnturk.com/2007/ekonomi/dunya/05/02/venezueladan.petrol.hamlesi/34 160/index.html (16.12.2012)
• WAGNER, Sarah, U.S. Secretary of State Condoleezza Rice Says Venezuela's Chavez is a ‘Negative Force’, http://venezuelanalysis.com/news/883 (03.04.2014) 4 Latin Amerika Ülkesi Bölgesel Savunma Anlaşmasından Çıktı, http://www.usakgundem.com/haber/73613/4-latin-amerika-%C3%BClkesib%C3%B6lgesel-savunma-anla%C5%9Fmas%C4%B1ndan%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1.html (18.12.2012)