Samples From Mosque Foundations of Ruschuk/Ruse

Yıl 2010, Cilt: 2010 Sayı: 22, 33 - 60, 01.07.2010

Meral BAYRAK Ferlibaş

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Rusçuk Cami Vakıflarına Örnekler

Öz

Dinî ve hayrî nedenlerle kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için kurulan vakıflar Rusçuk’ta Müslüman nüfusun artmasına paralel olarak artış göstermiş, hayırseverler tarafından çoğu dini hizmet amacına yönelik cami vakfı olmak üzere eğitim, konaklama ve su ihtiyacını karşılayacak kurumlar oluşturulmuştur. Günümüze çok azı gelebilmiş olan bu vakıfların büyük kısmı 1878 Berlin Antlaşması’ndan sonra bilinçli bir yok etme politikasıyla ortadan kaldırılmıştır. Bu çalışmada bugün varlıkları hakkında sadece tarihi kaynaklardan bilgi edinilen vakıflardan beş tanesinin tanıtımı yapılmaya çalışılmıştır. Genellikle kurucularının adlarıyla anılan ve cami vakfı olan bu kurumların bazılarının yanında bulunan mektep, medrese, sebil, buzhane gibi hayrata ait bilgilere de yer verilmiştir. Çeşitli arşiv kaynakları esas alınarak yapılan çalışmada vakıf eserler, gelir kaynakları, bu kurumlarda istihdam edilenler ile yerine getirecekleri görevler ve aldıkları ücretler anlatılmış, tespit edilebilen verilere göre yıllık gelir-gider durumları değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Rusçuk, Rusçuk vakıfları, Rusçuk camileri, vakıf

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Cevdet Evkaf (C.EV), nr.19885.
• BOA, Evkaf Defteri (EV), nr.10039, v.4b, 5a, 12a, 13a, 15a, 15b, 16a, 17a, a, 19a, 31b, 32a, 33a, 35a, 35b, 41b, 42b, 44a, 45b, 46b, 48a, 48b, 49a, 51a, 52a, 70b, 76a, b, 77a, 78a, 86a, 86b, 87b, 88b, 89b, 91a; nr.10734, v.1b, 2a, 2b; nr.11969, v.1b, 2a, b, 4a; nr.12709, v.2a, 3a, 3b, 4a; nr.12711, v.2a, 3a, 3b, 4a; nr.12999, v.1b, 3b, 4a, 4b; nr.13615, v.2b, 3b, 4b, 6a; nr.13905, v.2b, 3a, 3b, 4a, 5a; nr.14198, v.1b, 2a, 4a, 6b, 7a; nr.15176, v.2a, 3a, 3b.
• VGMA, Vakfiye Defteri, nr.581/1, s.58, 59; nr.582/2, s.523; nr.732, s.12-22. AKGÜNDÜZ, Ahmed, İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul, 1996.
• AYDIN, Mahir, “Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi’nin Rumeli Tanzimat Müfettişliği ve Teftiş Defteri”, Belleten, LVI/215 (1992), s.69-175.
• AYVERDİ, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimârî Eserleri, c.IV, İstanbul, 1982.
• BAKARDJIEVA, Teodora-Stoyan Yordanov, Ruse. Prostranstvo i İstoriya Ruse. Region and History], Ruse, 2001.
• BARTINLI İBRAHİM HAMDİ, Atlas, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, nr.2044, v.180a.
• BAYRAK (FERLİBAŞ), Meral, “Halep’te XVIII. Yüzyıla Ait Bir Vakıf Örneği: Vezir Osman Paşa Külliyesi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.22, İstanbul, 2010, s.27
• BAYRAK (FERLİBAŞ), Meral-Meryem Kaçan Erdoğan, “Rusçuk’ta Osmanlı Vakıfları”, Balkanlar’da İslam Medeniyeti 3. Milletlerarası Kongresi (Bükreş, 1-5 Kasım 2006), (Baskıda).
• BERKİ, Ali Himmet, Istılah ve Tâbirler, Ankara, 1966.
• ERDOĞAN K., Meryem-Meral Bayrak (Ferlibaş)-Kamil Çolak, Rusçuk Ayanı Tirsiniklizâde İsmail Ağa ve Dönemi (1796-1806), İstanbul 2009, s.186, 269-270.
• ERDOĞAN K., Meryem, “XVI. Yüzyılda Halep’te Bir Osmanlı Vakfı: Behram Paşa Külliyesi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.22, İstanbul, 2010, s.1-26.
• EŞREFOĞLU, Eşref, “Bulgaristan Türkleri’ne ve Rusçuk’taki Türk Eserlerine Dâir 1897 Tarihli Bir Rapor”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S.I (1972), s.19
• ÖZCAN, Tahsin, Osmanlı Para Vakıfları Kanûnî Dönemi Üsküdar Örneği, Ankara, 2003.
• ÖZTÜRK, Said, Osmanlı Arşiv Belgelerinde Siyakat Yazısı ve Tarihi Gelişimi, İstanbul, 1996.
• PAKALIN, M. Zeki, Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c.II, III, İstanbul, 1993.
• ŞEMSEDDİN SAMİ, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul, 1317.
• YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “Vakıf Istılahları Lügatçesi”, Vakıflar Dergisi, S.17 (1983), s.55-60.
• YEDİYILDIZ, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi, Ankara, 2003.