After Second Constitutional Period Change in the education of Şehzade

Yıl 2010, Cilt: 2010 Sayı: 21, 99 - 130, 01.06.2010

Cevdet Kırpık

Öz

Anahtar Kelimeler

-

II. Meşrutiyet’ten Sonra Şehzade Eğitiminde Değişim

Öz

II. Meşrutiyet döneminde şehzade eğitimi esaslı bir değişime uğradı. Hanedanın erkek üyeleri sivil veya askeri devlet okullarına devam ettiler. Ailelerin bir kısmı çocuklarını ilköğretim düzeyinde okula göndermeyerek evde özel ders aldırdılar. Standart bir eğitime ulaşma gayesi koordinasyon işinin bir Meclis tarafından yürütülmesine neden oldu. Eğitim daha çok askeri nitelikliydi. Şehzadelere hem özel bir öğretmen hem de bir yardımcı olmak üzere seçkin subaylar arasından yaverler atandı. Öğrencilerin çoğu askeri okullara devam etti. Şehzadeler, Osmanlı tarihinde ilk kez eğitim almak üzere yurt dışına gönderildiler. Kafes sisteminin uygulanmasıyla sona erenfiili görev ve işbaşında eğitime geri dönüldü. Yaş ve eğitim durumları uygun olanlar orduda görevlendirildiler. II. Meşrutiyet öncesiyle kıyaslandığında ciddi bir iyileştirme teşebbüsü vardı. Ancak I. Dünya Savaşı ve sonrasındaki olağanüstü durum istenen verimin sağlanmasını engelledi

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, şehzade, eğitim, yurtdışında eğitim, değişim

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Cevdet-Saray DH.MTV (Dahiliye Mütenevvia) DH. EUM. SSM (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Seyr ü Sefer Kalemi), DH.ŞFR (Dahiliye-Şifre Kalemi) HAT (Hatt-ı Hümayun) HSD. AFT (Satın alınan Evrak-Ali Fuat Türkgeldi Evrakı) İ.MBH (İradeler-Mabeyn-i Hümayun) İ.TAL (İrade-Taltifat) İ. ML (İrade Maliye)
• İrade Dâhiliye İ.DUİT (Dosya Usulü İradeler MF. MKT (Maarif Nezareti Mektubi Kalemi) Y. PRK. AZJ (Yıldız Perkaende Evrakı-Arzuhal ve Jurnaller) Hanedan Defteri, No:2. 2. Diğer Kaynaklar
• Abdullah Cevdet, “Şehzade Mecid Efendi Hazretleriyle Mülâkât,” İctihad, 7 Mart 1329, 57, s.1257.
• Abdullah Cevdet, “Veliahd-ı Saltanat-ı Seniyye-i Osmaniye Devletlû Necabetlû Yusuf İzzeddin Efendi Hazretleriyle Mülakat”, İşhad (İctihad), 12 Eylül 1329, s.1755- 1759.
• Ali Said, Saray Hatıraları Sultan Abdülhamid’in Hayatı, Hazırlayan: Ahmet Nezihi Galitekin, İstanbul, 1994,
• Ahmed Lûtfî Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, IV-V, İstanbul, 1999.
• Ali Vâsıb Efendi, Bir Şehzadenin Hâtırâtı Vatan ve Menfâda Gördüklerim ve İşittiklerim, Hazırlayan: Osman Selahaddin Osmanoğlu, İstanbul, 2005.
• Aşiroğlu, O. Gazi (Yayına Hazırlayan), Enver Paşa’nın Eşi Naciye Sultan’ın Hatıraları Acı Zamanlar, İstanbul, Tarihsiz, s. 24.
• Bardakçı, Murat, Şahbaba, İstanbul, 2002.
• Bardakçı, Murat, Hürriyet, 16 Ocak 2006.
• Enginün, İnci (Hazırlayan), Abdülhak Hâmid’in Hatıraları, İstanbul, 1994.
• Engin, Vahdettin, Mekteb-i Sultanî, İstanbul, 2003.
• Ergin, Osman, Türk Marif Tarihi, III, İstanbul, 1977.
• Ergün, Mustafa, İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara, 1996.
• Eroğlu, Haldun, Osmanlı Devleti’nde Şehzadelik Kurumu, Ankara, 2004.
• Hanioğlu, M. Şükrü, “Batılılaşma”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, V, İstanbul, 1992.
• http://www-gewi.uni-graz.at/edu/schul/voseel.doc
• İnan, Arı (Yayıma Hazırlayan), Enver Paşa’nın Özel Mektupları, Ankara, 1997.
• Kırpık, Cevdet “Şehzade Eğitimini Çağdaşlaştırma Teşebbüsleri”, Belleten, sayı:261, Ağustos 2007, s. 575–612
• Kırpık, Cevdet, “Hanedân-ı Saltanat Nizamnâmesi ve Uygulanması", Belleten, sayı: 269, Nisan 2010 s.181–229.
• Kodaman, Bayram, Abdülhamid Dönemi Eğitim Sistemi, Ankara, 1991.
• Kurtcephe, İsrafil– Balcıoğlu, Mustafa, Kara Harp Okulu Tarihi, Ankara, 1991.
• Kutay, Cemal, Avrupa’da Sultan Aziz, İstanbul, 1970.
• Osmanoğlu, Ayşe, Babam Abdülhamid, İstanbul, 1986.
• Örik, Nahid Sırrı, Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar, Hazırlayan: Alpay Kabacalı, İstanbul, 2006.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, İstanbul, 1983.
• Pazan, İbrahim, Son Saraylı, İstanbul, 2009.
• Saz, Leyla Hanım, Anılar 19. Yüzyılda Saray Haremi, Çeviren: Şen Sahir Sılan, İstanbul, 2000.
• Simavi, Lütfi, Son Osmanlı Sarayında Gördüklerim Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halifenin Sarayında Gördüklerim, İstanbul, 2004.
• Şemseddin Sami, Kâmus-ı Türkî, İstanbul, 2007,
• Şeyhülislam Cemaleddin Efendi, Siyasi Hatıralarım, Hazırlayan: Selim Kutsan, İstanbul, 1990, s. 101.
• Tahsin Paşa, Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları Sultan Abdülhamid, İstanbul, 1999.
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, IV, Ankara, 1974.
• Türkgeldi, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Ankara, 1987.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, Ankara, 1988.
• Uşaklıgil, Halit Ziya, Saray ve Ötesi, İstanbul, 1965.
• Ünüvar, Safiye, Saray Hatıralarım, İstanbul, 1964.