A “Debonair” Socialist, Principled Politician: The Position and Importance of Mehmet Ali Aybar in Turkish Political Life

Yıl 2009, Cilt: 2009 Sayı: 20, 79 - 102, 01.05.2009

Hasan Aksakal

Öz

Anahtar Kelimeler

-

“Güler Yüzlü” Bir Sosyalist, İlkeli Bir Siyasetçi: Mehmet Ali Aybar’ın Türk Siyasal Yaşamındaki Yeri ve Önemi

Öz

Mehmet Ali Aybar, Türk sosyalist düşüncesinin en önemli temsilcilerinden biridir. O, önce bir akademisyen, bir entelektüel, bir hümanist, sonra siyasetçidir. Muhtemelen bu yüzden Aybar’ın siyasi çizgisi, XX. yüzyıl Türk siyasal yaşamında pek alışılmış bir doğrultuda gitmemiş, her dönemde eleştirel, rasyonel ve tutarlı olmayı bilmiştir. Bu çalışma da, Aybar’ın etrafında Türk sosyalist düşüncesinin serencamını özellikle 1960’lara yoğunlaşarak ele almayı amaçlamaktadır. Dönemin politik atmosferi, sol içi tartışmalar, Aybar’ın sorunlara yaklaşımı ve felsefi arka planı ortaya konarak, TİP deneyimi ve M. Ali Aybar’ın Türk politik kültürüne katkıları değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Mehmet Ali Aybar, TİP, hürriyet, sosyalizm, demokrasi, bağımsızlık, Marksizm, sosyalist devrimcilik

Kaynakça

• ANDERSON, Perry: Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler, çev: Bülent Aksoy, İstanbul, Birikim Yayınları, 3.baskı, 2008
• ATEŞ, Toktamış: “Kemalizm ve Özgünlüğü”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 2: Kemalizm, (içinde), Ed: Ahmet İnsel, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001, s.s.317-322
• AVCIOĞLU, Doğan: “TİP’e Dair…”, Yön, Sayı:168, 17 Haziran 1966
• AYBAR, Mehmet Ali: “Kağıt Üstünde Demokrasi”, Vatan, 24-25 Ağustos 1945
• AYBAR, Mehmet Ali: “Kağıt Üstünde Demokrasinin Havası, İdaresi ve Halkı-2”, Vatan, 2 Eylül 1945
• AYBAR, Mehmet Ali: “Romantik Demokrasi: Hürriyet ve Müsavatın Manası”, Vatan, 8 Eylül 1945
• AYBAR, Mehmet Ali: “Bir Gün Sabah Olursa”, Vatan, 13 Ekim 1945
• AYBAR, Mehmet Ali: “Kafa Düşünmek İçindir”, Doğru Yol, 7 Mayıs 1946
• AYBAR, Mehmet Ali: “Hürriyet Kanunla Olmuyor”, Doğru Yol, 8 Temmuz 1946
• AYBAR, Mehmet Ali: “Yeni Dünya”, Gün, 13 Ekim 1946
• AYBAR, Mehmet Ali: “Amerikan Yardımını Bizde Kimler İstiyor?”, Zincirli Hürriyet, 12 Nisan 1947
• AYBAR, Mehmet Ali: “Sağ, Sol...”, Hür, 22 Şubat 1947
• AYBAR, Mehmet Ali: Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm: Seçmeler 1945-1967, İstanbul, Gerçek Yayınevi, 1968
• AYBAR, Mehmet Ali: Marksizmde Örgüt Sorunu: Leninist Parti Burjuva Modelinde Bir Örgüttür, İstanbul, Yaylacık Matbaası, 1979
• AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 1, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
• AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 2, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
• AYBAR, Mehmet Ali: Türkiye İşçi Partisi Tarihi, Cilt 3, İstanbul, BDS Yayınları, 1988
• AYBAR, Mehmet Ali: Marksizm ve Sosyalizm Üzerine Düşünceler, (haz: Aylin Özman), İstanbul, İletişim Yayınları, 2002
• “Başeğmez Bir Devrim Savaşçısı”, http://www.hikmetkivilcimli.org/ , (27 Mayıs 2009)
• BELGE, Murat: “Türkiye’de Sosyalizm Tarihinin Ana Çizgileri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde), Ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s.19-48
• BELLİ, Mihri: Milli Demokratik Devrim, Ankara, Aydınlık Yayınları, 1970
• CANTEK, Levent: Marko Paşa: Bir Mizah ve Muhalefet Efsanesi, İstanbul, İletişim Yayınları, 2001
• CARR, Edward Hallett: Milliyetçilik ve Sonrası, çev: Osman Akınhay, İstanbul, İletişim Yayınları, 4.baskı, 2007
• ÇULHAOĞLU, Metin: “Türkiye’de Sosyalist Düşüncenin Doğuşu: Konjonktürün Başatlığı”, Praksis, Cilt:2, Sayı:6, 2002, s.s.9-21
• ERTEN, A.Bağış: “Türkiye’de 68”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde) ed: Murat Gültekingil, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007, s.s. 834-846
• KAHRAMAN, Hasan Bülent: Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-I: Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar, İstanbul, Agora Kitaplığı, 2008
• KAKINÇ, T.: Marx Kimdir, Marksizm Nedir?, İstanbul, Kitaş Yayınları, 1968
• KARACA, Emin: Unutulmuş Sosyalist: Esat Adil, (Esat Adil Müstecaplıoğlu’nun Hayatı, Mücadelesi ve Eserleri), İstanbul, Belge Yayınları, 2008
• KARPAT, Kemal H.: Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul, Afa Yayınları, 1996
• KIVILCIMLI, Hikmet: Marks-Engels-Hayatları, İstanbul, Tarihsel Maddecilik Yayınları, 1970
• KÜÇÜKÖMER, İdris: “Batılaşma” Düzenin Yabancılaşması, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1995
• KÜRKÇÜ, Ertuğrul: “Türkiye Sosyalist Hareketine Silahlı Mücadelenin Girişi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8, (içinde), Ed: Murat Gültekingil, İstanbul,