The Turkey’s Adventure of Debt From Beginning to Today: Situation and Acceptations

Yıl 2009, Cilt: 2009 Sayı: 20, 203 - 226, 01.05.2009

Ali Yavuz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Balangıcından Bugüne Türkiye’nin Borçlanma Serüveni: Durum ve Beklentiler

Öz

Türkiye uzun süredir borç sorunu olan bir ülkedir. Bu sorunun geçmişi Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk dış borcu aldığı 1854 yılında başlayan ve aralıksız bugüne kadar devam eden bir bütündür. Osmanlı İmparatorluğu ömrünün son dönemlerinde borçlanmaya başlamış olmasına rağmen kısa sürede aşırı miktarda borçlanmıştır. Bunun sonucu olarak acı tecrübeler yaşayarak ve ağır bedeller ödeyerek mali iflasa sürüklenmiştir. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Osmanlı’dan önemli tecrübelerin yanı sıra ağır bir borç mirası devralmıştır. Ancak alınan tecrübeler faydalı olmamış ve belli dönemlerde Türkiye Cumhuriyeti de ağır borç bunalımları yaşamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun borçlanması ile Türkiye Cumhuriyeti’ninki arasında ilginç karakter benzerlikleri vardır. Gerek Osmanlı’da gerekse Türkiye Cumhuriyeti’nde alınan borçlar verimli ve gerekli alanlarda kullanılamamış ve kontrolü elden kaçırılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti özellikle 80’lerin ortasından 2000’lerin başlarına kadar aşırı boyutlarda iç ve dış borçlanmaya gitmiştir. Borçlanmalar ekonomiyi zaman zaman büyük darboğazlara itmiştir. Ancak 2001 krizi sonrası getirilen mali disiplin uygulamalarıyla ve kontrollü borç yönetimiyle son yıllarda Türkiye’de borçlar uluslar arası kriterler açısından makul düzeye çekilmiş ve sürdürülebilir hale gelmiştir

Anahtar Kelimeler

“Osmanlı’da borç”, “Türkiye’nin borçları”, “Düyun-u Umumiye”, “Mali iflas”, “Borç Krizi”

Kaynakça

• Ahmet Fazıl Özsoylu, “Türkiye’de İç Borçlar 1980-1990”, Maliye Yazıları, Nisan 1992.
• ------, Türk Maliye Tarihi (Ders Notları), Ç.Ü. İ.İ.B.F. Masaüstü Yayınları, Adana 1999.
• Ahmet Ulusoy, Devlet Borçlanması, Üçyol Kitabevi, Celepler Matbaacılık, Trabzon 2004.
• Ali Yavuz - Hüseyin G. Çiçek, “Türkiye’nin 1994-2000 Yılları Arasında Dış Borçlarının Dış Borç Rasyoları Analizleri İle Değerlendirilmesi”, SDÜ-İİBF Dergisi Cilt 11, Sayı 1, 2006.
• Binhan Elif Yılmaz, “Osmanlı İmparatorluğu’nu Dış Borçlanmaya İten Nedenler ve İlk Dış Borç”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi (4) 2002.
• DPT- Özel İhtisas Komisyon Raporu- İç Ve Dış Borç Yönetimi, 2001.
• EBRD - Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Turkey Economic Overview - Türkiye Raporu http://www.ebrd.com/country/country/turkey/econo.htm, 10 Aralık 2009.
• H. Üren Arsan, Türkiye Cumhuriyeti Devleti İç Borçları, Sevinç Matbaası, Ankara 1961.
• Hasan Alpago, IMF Türkiye İlişkileri, Ötüken Yayınevi, no: 509, İstanbul.2002
• Hazine Müsteşarlığı, 2008 Yıllık Borç Yönetim Raporu. www.hazine.gov.tr, 12 Aralık 2009.
• Hazine Müsteşarlığı, Borç Göstergeleri, Kasım 2009 www.hazine.gov.tr, 12 Aralık 2009.
• Hazine Müsteşarlığı, İstatistik Yıllığı, http://www.hazine.gov.tr/irj/go/km/docs , 20 Eylül 2009.
• IMF, World Economic Outlook For Octaber 2009 -Dünya ekonomik Görünümü Ekim 2009, http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/index.htm, 10 Aralık 2009.
• Kuter Ataç, “Kamu Kesimi Açıkları Ve Borçlanma Politikası”, Ekonomide Ankara Dergisi, Sayı:39. Mayıs-Haziran 1991.
• M. Yasin Saatçi, “Türkiye’de Kamu Borç Yönetimi Süreci Ve Tarihsel Gelişimi”, Devlet Bütçe Uzmanları Derneği “Bütçe Dünyası Dergisi”, Cilt 3, Sayı 27, Güz 2007.
• Macit İnce, Devlet Borçlanması (Kamu Kredisi), Şenyuva Basımevi, Ankara 1973.
• Mahfi Eğilmez, “IMF ve Türkiye”, http://www.mahfiegilmez.nom.tr/kose_8.htm - 242k, Eylül 2008.
• Meliha Ener - Esra Siverekli Demircan, Küreselleşen Dünyada IMF Politikaları ve Türkiye; Roma Yayınları, no 8, Pozitif Matbaacılık, 2004 Ankara.
• Memduh Yaşa, Devlet Borçları, 3. Baskı, Has Kurtulmuş Matbaası, İstanbul, 1981.
• Nihat Falay, Maliye Tarihi, Filiz Kitabevi, İstanbul 1989.
• Orhan Morgil, “Kamu İç Borçlanmasının Ekonomi Üzerindeki Etkileri”, Kamu İç Borçlanma Seminerine Sunulan Tebliğ, H.Ü. İ.İ.B.F. Mezunları Derneği, Antalya, 12-14 Kasım 1993.
• Özer Ertuna, “Osmanlı ve Türkiye Ekonomilerinin Borç Bunalımı”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim- 2004,(24).
• Sait Açba, Devlet Borçlanması, Adım Yayıncılık, Ankara, 1991.
• Stefanos Yerasimos, Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye-Bizans’tan 1971’e, Çeviren Babür Kuzucu, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1980.
• Şevket Pamuk, “Osmanlı Devletinin Dış Borçlanma Deneyimi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi Ekim 2001.
• UN - World Economic Situation and Prospects 2010 -Birleşmiş Milletler Dünya Ekonomik Durumu Ve Görünümü Raporu 2010”, http://www.un.org/esa/policy/wess/wesp2010files/wesp2010pr.pdf, 10 Aralık 2009.
• Yahya Sezai Tezel, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Yurt Yayınları, Ankara 1982.