Üslûp Bilimi Açısından Teke Yöresi Türküleri

Yıl 2015, Sayı: 36, 47 - 58, 15.01.2016

Osman Arıcan

Öz

Zengin kültürel mirası içinde barındıran ve birçok bakımdan çeşitli işlevleri yerine getiren türküler incelenmeye değer nitelik taşır. Her bir türkünün coğrafi ve sosyolojik boyutu olduğu gibi dil ve dilin kullanımıyla ilgili kendine has bir yapısı da vardır. Dil, edebiyat ve dilbilim temelli yapılacak üslûp incelemeleri malzemesini türkülerden aldığında ortaya daha somut sonuçlar çıkacaktır. Teke Yöresi’ne ait türküler 1. Fonostilistik, 2. Leksikostilistik, 3. Semantikstilistik açıdan incelenecektir. “Evlerinin Önü Mersin” “Badılcanı Doğradım”, “Erik Dalı Gevrek Olur”, “Çayır Çimen Geze Geze”, “Ardıçtandır Guyuların Govası”, “Ali Gavak Kesiyor”, “Gatıranlar Gatıranlar”, “Daşlı Tarla Ayrıklı”, “Dam Başında Fenerim” gibi türküler veri olarak ele alınmıştır. Çalışmada Teke Yöresi’ne ait türkülerin Türk dilinin sözvarlığı içerisinde edindiği yer tespit edilecektir. Üslûp bilimi araştırmalarının bir örneği türküler üzerinde ortaya çıkarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Teke Yöresi, Üslûp Bilimi, Fonostilistik, Leksikostilistik, Semantikstilistik

The Folk Songs of the Teke Region in terms of Stylistics

Öz

The folk songs having rich cultural heritage and a variety of functions in many ways are worth being studied. Just as each song has a geographical and sociological dimension, so it has a unique structure in terms of the use of language and language itself. When stylistic studies to be done on the basis of language, literature and linguistics rely on the materials of the folk songs, more concrete results will emerge. The folk songs belonging to Teke Region have been studied in terms of Fonostylistic, Lexicostylistic, Semantic stylistic. Folk songs such as “Evlerinin Önü Mersin, “Badılcanı Doğradım”, “Erik Dalı Gevrek Olur, “Çayır Çimen Geze Geze”, “Guyuların Govası”, “Ali Gavak Kesiyor”, “Gatıranlar Gatıranlar”, “Daşlı Tarla Ayrıklı”, “Dam Başında Fenerim” have been dealt with. The place of the folk songs of the Teke Region among the vocabulary of the Turkish language will be determined. The study aims at introducing the stylistics elements in the folk songs.

Anahtar Kelimeler

The Teke Region, Stylistic, Fonostylistic, Lexikostylistic, Semantic Stylistic

Kaynakça

• AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayınları, Ankara 1995.
• BAYKARA, Tuncer, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari Taksimatı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1988.
• ÇAKIR, Ahmet vd., Türk Halk Ezgileri III, (Yay. Haz. Ahmet Çakır- Mehmet Öcal-Tanju Ozanoğlu), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• DİLÇİN, Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara 1995.
• ELÇİN, Şükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 1993.
• GÖZAYDIN, Nevzat, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), S. 445-450/Ocak- Haziran 1989, TDK Yayınları, Ankara 1989.
• http://www.isparta.gov.tr/isparta_turkuleri.aspx
• KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara 2003.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2003.
• OĞUZ, Öcal vd, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2013.