Milli Parkların Turizm ve Rekreasyonel Faaliyetlerde Sürdürülebilir Kullanımı: Isparta İli Örneği

Yıl 2016, Sayı: 39, 151 - 182, 29.12.2016

İsmail Kervankıran , Adile Gül Eryılmaz

Öz

Geçmişten günümüze insanoğlu sürekli doğayla
etkileşim içinde bulunmuş, aynı zamanda uzun yıllar boyunca doğal alanlar
insanlığın gelişimi ve kalkınmasında önemli rol oynamıştır. Ancak hızlı nüfus
artışı, kentleşme, sanayi ve teknolojinin gelişimi gibi nedenlerden dolayı
artan üretim ve tüketim ihtiyacı doğal alanlar üzerindeki baskıyı daha da arttırmıştır.
Bu baskının oluşturduğu olumsuz sonuçlardan kurtulmak için, doğal alanların
korunması düşüncesi ortaya çıkmış ve pek çok ülkede korunan alanlar
oluşturulmuştur. Bunlar içerisinde milli parklar en önde gelen korunan alanlardır.
Milli parklar doğal ve kültürel kaynakların korunduğu alanlar olmasının yanında
turizm ve rekreasyonel faaliyetlerin de yoğun olduğu mekânlardır. Bu bağlamda
çalışmanın amacı; Türkiye’nin önde gelen korunan alanlarından olan Isparta ili
milli parklarının gelişimini,
milli parklardaki turizm ve rekreasyonel faaliyetlerin mevcut durumunu ortaya
koymak ve milli parklardaki turizm ve rekreasyonel faaliyetlerin olumlu-olumsuz
etkilerine yönelik ziyaretçilerin yaklaşımlarını değerlendirerek, milli
parkların sürdürülebilir kullanımına katkı yapmaktır. Çalışmanın bu motivasyonu
doğrultusunda milli park alanına gelen ziyaretçilere anket uygulanmıştır.
Ankette milli parklara gelen ziyaretçilerin turizm ve rekreasyonel faaliyetleri
nasıl değerlendirdiği, bu mekânlara bilinçli olarak gelip gelmedikleri ve
koruma konusundaki yaklaşımları değerlendirilmiştir. Katılımcılara uygulanan
550 anketin 547 adedi istatistiksel analizlere uygun görülmüştür. Elde edilen
analizler frekans analizleri, Ki Kare Testi ve Z Oran Tesi analizine göre
yorumlanmıştır. Yapılan anket sonucunda milli park alanına gelen ziyaretçilerin
genel olarak turizm ve rekreasyonel faaliyetlere olumlu yaklaştığı
görülmektedir. Bununla birlikte ziyaretçiler, milli park alanlarının korunması
konusunda daha fazla hassasiyet gösterilmesi gerektiği yönünde görüş
bildirmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Milli Parklar, Turizm ve Rekreasyonel Faaliyetler, Sürdürülebilirlik, Isparta

The Sustainable Use of National Parks in Tourism and Recreational Activities: Isparta Province Example

Öz

From the past to the present, man has had a
continuous interaction with nature, at the same time for long years natural
areas have had a significant role in the development and progress of mankind.
However, due to reasons such as rapid population growth, urbanization, the
development of industry and technology increased production and consumption
needs have increased the pressure on natural areas even further. The idea of
protecting natural areas has been manifested to eliminate the negative
consequences of this pressure and many countries have established conservation
areas. National parks are among the most prominent protected areas. In addition
to being areas in which natural and cultural resources are protected national
parks are venues with a concentration of tourism and recreational activities.
Within this context the objective of the study is to manifest the development
of national parks in Isparta province which is a prominent conservation area in
Turkey as well as assess the approaches of visitors to the positive-negative
impacts of tourism and recreational activities in national parks and contribute
to the sustainable use of national parks. A survey has been applied to the
visitors to the national park area in line with the motivation of this study.
The views of the visitors to the national parks regarding their assessment of
the tourism and recreational activities, whether they visited these venues
deliberately and their approaches in terms of protection were assessed. Out of
550 surveys applied to participants, 547 were found appropriate for statistical analyses. The
acquired analyses were interpreted according to Chi Square test and Z-ratio
Test analysis. The results of the survey revealed that overall visitors to
national park areas had a positive approach regarding tourism and recreational
activities. However, visitors manifested a view in favor of more sensitivity
regarding the protection of national park areas. 

Anahtar Kelimeler

National Parks, Tourism and Recreation Activies, Sustainability, Isparta

Kaynakça

• ACQUAH, Emmanuel-DEARDEN, Philip-ROLLINS, Rick, “Nature-Based Tourism in Mole National Park, Ghana”, African Geographical Review, Vol. XXXV, No. 1, 2016, s. 53-69.
• A Management Plan for Banff National Park, A Banff National Park of Canada Management Plan, Parks Canada, 2010.
• AKAMA, John. S-KIETI, Damiannah Mukethe, “Measuring Tourist Satisfaction with Kenya’s Wildlife Safari: A Case Study of Tsavo West National Park”, Tourism Management, Vol. XXIV, Issue 1, 2003, s. 73-81.
• AKYOL, Ayhan-TOLUNAY, Ahmet, “Yenişarbademli (Isparta) İlçesinin Ekoturizm Potansiyeli ve Gelişiminin Sürdürülebilirliği Üzerine Değerlendirmeler”, II. Ulusal Kırsal Turizm Sempozyumu, 20-22 Eylül 2012, Aksaray Üniversitesi, Aksaray, 2012.
• ALKAN, Hasan, “Negative Impact of Rural Settlements on Natural Resources in the Protected Areas: Kovada Lake National Park, Turkey”, Journal of Environmental Biology, 30 (3), 2009, pp: 363-372.
• ALKAN, Hasan-KORKMAZ, Mehmet, “Korunan Alanların Yönetiminde Yaşanan Sosyo-Ekonomik Odaklı Sorunlara İlişkin Bir Değerlendirme”, II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, Isparta, 2009.
• ALKAN, Hasan-KORKMAZ, Mehmet-TOLUNAY, Ahmet, “Assessment Of Primary Factors Causing Positive or Negative Local Perceptions on Protected Areas”, Journal Of Environmental Engineering and Landscape Management, 17(1), 2009, s. 20-27.
• ALKAN, Hasan-KORKMAZ, Mehmet-MCGILL, David.W.-EKER, Mehmet, “Conflicts in Benefits from Sustainable Natural Resource Management: Two Diverse Examples From Turkey”, Journal of Environmental Biology, S. 31, 2010, s. 87-96.
• ARNBERGER, Arne-EDER, Renate-ALLEX, Brigitte-STERL, Petra-BURNS, Robert C, “Relationships Between National-park Affinity and Attitudes Towards Protected Area Management of Visitors to the Gesaeuse National Park, Austria”, Forest Policy and Economics, S. 19, 2012, s. 48-55.
• BRETT, Michael, The National Parks of America. Barron’s Educational Series, Singapore, 2001.
• BRODY, Michael-TOMKIEWICZ, Warren, “Park Visitors Understandings, Values and Beliefs Related to Their Experience at Midway Geyser Basin, Yellowstone National Park, USA”, International Journal of Science Education, Vol. XXIV, No. 11, 2002, s. 1119-1141.
• ÇETİNKAYA, Güney, Milli Parkların Bir Rekreasyon Alanı Olarak Düzenlenmesi ve Yönetilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı, Antalya, 2008.
• CHIN, Cynthia L.M.-MOORE, Susan A.-WALLINGTON, Tabatha. J.-DOWLING, Ross K, “Ecotourism in Bako National Park, Borneo: Visitors Perpectives on Environmental Impacts and Their Management, Journal of Sustainable Tourism, Vol. VIII, No. 1, 2000, s. 20-35.
• COLE, David. N.-LANDRES, Peter. B, “Threats to Wilderness Ecosystems: Impacts and Research Needs”, Ecological Applications, (6) 1, 1996, s. 168-184.
• CRILLEY, Gary-WEBER, Delene-TAPLIN, Ross, “Predicting Visitor Satisfaction in Parks: Comparing the Value of Personal Benefit Attainment and Service Levels in Kakadu National Park, Australia”, Visitor Studies, 15 (2), 2012, s. 217-237.
• CUTUMISU, Nicoleta, A Synergy Between Nature Conservation and Development Report, Wageningen University, Netherlands, 2003.
• DEMİR, Cengiz-ÇEVİRGEN, Aydın, Turizm ve Çevre Yönetimi, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2006.
• DENG, Jinyang-QIANG, Shi-WALKER, Gordon, J.-ZHANG, Yaoqi, “Assessment on and Perception of Visitor’s Environmental Impacts of Nature Tourism: A Case Study of Zhangjiajie National Forest Park, China”, Journal Of Sustainable Tourism, Vol. XI, No. 6, 2003, s. 529-548.
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Isparta Şube Müdürlüğü, Isparta İli Doğa Turizmi Master Planı, 2013.
• Doğa Koruma ve Milli Parklar VI. Şube Müdürlüğü, Isparta İli Tabiat Turizmi Uygulama Eylem Planı 2016-2019, 2016.
• DÜZGÜNEŞ, Ertan, Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon)’nda Koruma Değeri ile Turizm Potansiyelinin Saptanmasına Yönelik Bir Yöntem Yaklaşımı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Trabzon, 2009.
• EAGLES, Paul F.J.-MCCOOL, Stephan F.-HAYNES, Christopher D, Sustainable Tourism in Protected Areas: Guidelines for Planning and Management, Ed. Adrian Phillips, UK., 2002.
• ERDURAN, Füsun, “Ilgaz Dağı Milli Parkı’nın Koruma ve Kullanım İlkeleri Açısından Turizm-Rekreasyon Potansiyelinin Saptanması”, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37 (2), 2006, s. 225-233.
• GÜL, Atila-ÖZALTIN, Oğuzhan, “Isparta ve Orieentering”, Gül Çevrem Dergisi, Isparta Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, S. 4, Isparta, 2008.
• HALLO, Jeffrey C.-MANNING, Robert E., “Transportation and Recreation: A Case Ttudy of Visitors Driving For Pleasure at Acadia National Park”, Journal of Transport Geography, S. 17, 2009 s. 491-499.
• HANNAM, Kevin, “Tourism Management Issues in India’s National Parks: An Analysis of the Rajiv Gandhi (Nagarahole) National Park”, Current Issues in Tourism, Vol. VIII, No. 2-3, 2005, s. 165-180.
• HWANG, Shiuh-Nan-LEE, Chuan-CHEN, Huei-Ju, “The Relationship Among Tourists’ Involvement, Place Attachment and Interpretation Satisfaction Taiwan’s National Parks”, Tourism Management, S. 26, 2005, s. 143-156.
• ISHIKAWA, Kensuke-HACHIYA, Naoko-AIKOH, Tetsuya-SHOJI, Yasushi-NISHINARI, Katsuhiro-SATAKE, Akiko, “A Decision Support Model for Traffic Congestion in Protected Areas: A Case Study of Shiretoko National Park”, Tourism Management Perspectives, Issue 8, 2013, s. 18-27.
• Isparta Valiliği, 2005 Yılı Isparta İli Çevre Durum Raporu, 2006.
• Isparta Valiliği, 2014 Yılı Isparta İli Çevre Durum Raporu, 2015.
• IUCN, (2011), What is a Protected Area, http://www.iucn.org (12.09.2015).
• KABAŞ, Sebla, Troya Tarihi Milli Parkı’nın Turizm ve Rekreasyon Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Çanakkale, 2007.
• KERVANKIRAN, İsmail, Afyonkarahisar İlinin Sürdürülebilir Turizm Açısından Değerlendirilmesi, Kocatepe Akademi Yayınları, Afyonkarahisar, 2013.
• KERVANKIRAN, İsmail-ERYILMAZ, Adile Gül, “Isparta ili Milli Parklarının Rekreasyonel Faaliyetlerde Kullanımı”, Marmara Coğrafya Dergisi, S. 29, 2014, s. 81-110.
• KERVANKIRAN, İsmail-ERYILMAZ, Adile Gül, “Milli Parkların Sürdürülebilir Kullanımı ve Yönetim Planı Önerisi: Isparta İli Örneği”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 34, 2015, s. 173-190.
• KIM, Seongseop Samuel-LEE, Choong-Ki-KLENOSKY, David B, “The Influence of Push and Pull Factors at Korean National Parks”, Tourism Management, S. 24, 2003, s. 169-180.
• KORKMAZ, Mehmet, “Orman Kaynaklarında Doğa Turizmi Etkinliklerinin Ekonomik Çözümlemeleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, S. 2, 2001, s. 111-134.
• KRUGER, Martinette-VILJOEN, Armand-SAAYMAN, Melville, “Who Visits the Kruger National Park, And Why? Identifying Target Markets, Journal of Travel & Tourism Marketing, 2016, s. 1-29.
• LASCURAIN, H. Ceballos, “Ecotourism As a Worldwide Phanomenon”, The Ekotourism Society, Ed. K. Lindberg-D. E. Hawkins, North Bennington, 1993, s. 12-14.
• MANNING, Robert, “Visitor Experience and Resource Protection: A Framework for Managing the Carrying Capacity of National Parks”, Journal of Park and Recreation Administration, Vol. XIX, No. 1, 2001, s. 93-108.
• MULONGOY, Kalemoni Jo-CHAPE, Stuart P, Protected Areas and Biodiversity: an Overview of Key Issues. Cambridge, UK: CBD Sekteriat, Montreal Canada and UNEP-WCMC, 2004.
• MENTEŞ, İsmail-KALEM, Sedat, Pan Parks Raporu, Ankara, 2003.
• National Park Service (2015). Grand Canyon National Park, www.nps.gov.tr, (15.06.2015).
• OBUA, Joseph-HARDING, D.M, “Visitor Characteristics and Attitudes Towards Kibale National Park, Uganda”, Tourism Management, Vol. XVII, No. 7, 1996, s. 495-505.
• ÖZTÜRK, Cihad, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nın Koruma-Kullanım İlkeleri Yönünden İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Çanakkale, 2005.
• PIETILA, Miisa-FAGERHOLM, Nora, “Visitors’ Place-Based Evaluations of Unacceptable Tourism Impacts in Oulanka National Park, Finland”, Tourism Geographies, Vol. XVIII, No. 3, 2016, s. 258-279.
• RYAN, Chris-STERLING, Libby, “Visitors to Litchfield National Park, Australia: A Typology Based on Behaviours”, Journal of Sustainable Tourism, Vol. IX, No. 1, 2001, s. 61-75.
• SAYAN, Selçuk-KARAGÜZEL, Osman, “Problems of Outdoor Recreation: The Effect of Visitors Demographics on the Perceptions of Termessos National Park”, Environmental Management, Vol. XLV, Issues 6, 2010, s. 1257-1270.
• SIVALIOĞLU, Pınar, Milli Park Kullanıcılarının Algısal Değerlendirmesi: Marmara Bölgesi Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, İstanbul, 2012.
• SCHOLTZ, Marco-KRUGER, Martinette-SAAYMAN, Melville, “Determinants of Visitor Length of Stay at Three Coastal National Parks in South Africa, Journal of Ecotourism, Vol. XIV, No. 1, 2015, s. 21-47.
• STADEL, Christoph, “Divergence and Conflict, or Convergence and Harmony? Nature Conservation and Tourism Potential in Hobe Tauern National Park, Austria”, Practicing Responsible Tourism: International Case Studies in Tourism Planning, Policy and Development, Ed. L. Hamson-W. Husbands, John Wiley, NY, 1996, s. 445-471.
• TEMURÇİN, Kadir, Isparta İli Ekonomik Coğrafyası, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Ankara, 2004.
• TEMURÇİN, Kadir, Geçmişten Günümüze Isparta-Isparta İlinin Coğrafi Özellikleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay, 2009, Ankara.
• TOGRIDOU, Anatoli-HOVARDAS, Tasos-PANTIS, John. D., “Determinants of Visitor’s Willingness to Pay For the National Marine Park of Zakynthos, Greece, Ecological Economics”, S. 60, 2006, s. 308-319.
• UZUN, Erdoğan-BEKİROĞLU, Sultan, TORUNOĞLU, Uğur, Antalya Olimpos-Beydağları Sahil Milli Parkı Günübirlik Rekreasyon Alanlarının Ziyaretçiler Açısından Sorunları, II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24 Ekim 2014, Isparta.
• YENİ GÖLCÜK, “Türkiye’nin Oksijen Deposu Kızıldağ”, Yeni Ün Dergisi, Safa Matbaacılık, S. 27, 2016.
• WHITE, D. Dave, “An Interpretive Study of Yosemite National Park Visitor’s Perspectives Toward Alternative Transportation in Yosemite Valley, Environ Manage, S. 39, 2007, s. 50-62.
• YÜCEL, Muzaffer-BABUŞ, Deniz, “Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiye’deki Gelişmeler”, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, DOA Dergisi, S. 11, 2005 s. 151-175.
• ZAL, Nihat-BRADA, Zelia, “Tourism in Protected Areas: Observations From Kuşcenneti National Park, Anatolia”, An International Journal of Tourism and Hospitality Research, Vol. XXI, Number 1, 2010, s. 73-87.