TÜRKİYE’DE ECZANELERİN MEKÂNSAL ANALİZİ VE YENİ YASAL DÜZENLEME

Yıl 2017, Sayı: 41, 177 - 196, 09.10.2017

Abdullah Uğur

Öz

Özet

Bu çalışmada Türkiye’deki eczanelerin mekânsal dağılışı ile
bu konudaki yeni yasal düzenleme ele alınmaktadır. Çalışmada ilk önce,
eczanelerin geçmişten günümüze, Türkiye genelinde, iller bazında nasıl bir
dağılış gösterdiği incelenmektedir. Sonra, eczanelerin bu dağılışlarında hangi
faktörlerin, ne derece etkili olduğu analizi yapılmaktadır. Ardından, 2012
yılında kabul edilen yeni yasal düzenlemenin, uygulanmaya geçmesiyle mevcut
mekânsal dağılışı nasıl etkileyebileceği tartışılmaktadır. Türkiye’de Cumhuriyetin
ilk yıllarından günümüze kadarki sürede, eczane sayısı genelde artış
göstermiştir. Ancak eczane sayıları ile illerin nüfus miktarı arasında
dengeli bir dağılışın olmadığı gözlemlenmiştir. Eczanelerin mevcut mekânsal dağılışlarının
nedenlerini ortaya çıkarmak için illerin; nüfus, hastane yatak sayısı,
gelişmişlik düzeyi, doktor sayısı gibi bağımsız değişkenlerin etkileri
araştırılmıştır. Belirtilen bağımsız değişkenlerden her birinin eczanelerin
mekânsal dağılışı üzerinde ne derece etkili olduğu, korelasyon, aşamalı
regresyon ve anova testi yapılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda
seçilen her bir bağımsız değişkenin, eczanelerin dağılışında farklı değerlerde
olmakla birlikte hepsinin, pozitif yönde etkili olduğu tespit edilmiştir.
Böylece eczanelerin dağılışını etkileyen faktörlerin çok çeşitli olduğunu
ortaya çıkmıştır.  Bu sonuçlar dikkate
alındığında, 2012 yılında salt nüfus ölçütü dikkate alınarak çıkarılan yeni
yasal düzenleme ile eczanelerin sürdürülebilir dengeli bir mekânsal dağılışının
sağlanamayacağı beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Eczaneler, Yeni yasal düzenleme, Eczanelerin mekânsal dağılışı

Kaynakça

• Kaynaklar Aliağaoğlu, A., ve Uğur, A., (2013), “Ankara Şehrinde Eczanelerin Mekânsal Analizi”, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (29), 177-191.
• Akgündüz, A., (1996), İslam Ansiklopedisi, içinde (Cilt: 13, s. 541-543) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yay. İslam Ansiklopedisi
• ,Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü, (1946), İstatistik Yıllığı 1942-1945, Cilt 15, Ankara: Başbakanlık Umum Müdürlüğü Yay.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (1959), İstatistik Yıllığı 1959, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 380.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (1963), İstatistik Yıllığı 1963, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 490.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (1973), İstatistik Yıllığı 1971, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 670.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (1983), İstatistik Yıllığı 1983, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 1040.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (1993), İstatistik Yıllığı 1993, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 1620.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (2003a), İstatistik Yıllığı 2002, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 2779.
• Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, (2003b), 2000 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay. No. 2759.
• Baytop, T., (1985), Türkiye Eczacılık Tarihi, İstanbul Üniversitesi Yay. No: 3358 Eczacılık Fakültesi Yay. No: 47, Ankara.
• Baytop, T., (1995), Eczahane’den Eczane’ye. İstanbul: Faik Yolaç Ofset Basım.
• Decoupingny, F., ve Perez, S., (2009), “A new analysis of access to healthcare reveals disparities in a cross-border population of the southern european alps” https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00449575.
• Dokmeci, V., Ozus, E., (2004), “Spatial Analysis of Urban Pharmacies in Istanbul”, European Planning Studies, 12(4), 585-594.
• İstatistik Umum Müdürlüğü (1929), 1929 İstatistik Yıllığı, İkinci Cilt, İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Baş Vekâleti Yay. No. 8, İstanbul Cumhuriyet Matbaası.
• Geol, P., Ross Degnan, D., Berman, P., and Soumeral, S., (1996), “Reteal Pharmaccies in Developing Countries: A Behavior and Intervention Framework”, Social Science&Medicine, 42 (8), 1155-1161.
• Güngür, S. (2012), “Tarih Tekerrürden İbarettir” Havan, 67 (Kasım), 3-52.
• Igun, U.A., (1987), “Why We Seek Teatment Here Retail Pharmacy and Clinical Practice in Maidugurı, Nigeria”, Social Science & Medicine, 24 (8), 689-695.
• Kamat, W.R. ve Nichter, M., (1998), “Pharmacies, Self-Medication and Pharmaceutical Marketing in Bombay, India”, Social Science & Medicine, 47(6), 779-794.
• Kaplan, R.S. and S. Leinhardt (1975) “The spatial distribution of urban pharmacies,” Medical Care, 13, 37-46.
• Karayaman, M., (2008), “Türkiye’de Eczane Sayılarının Sınırlandırılmasına İlişkin Düzenlemeler ve Sonuçları”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 10 (1), 115-135.
• Law, M.R., Heard, D., Fisher, J., Douillard, J., Muzika, G., Sketris, I.S., (2013), “The Geographic Accessibility of Phermacies in nova Scotia”, Canadian Pharmacists Journal, 146 (1) ,39-46.
• Lluch, M., (2009), “Are regulations of community pharmacies in Europe questioning our pro-competitive policies”, Eurohealth, 9 (4), 26-28.
• Lluch, M., ve Kanavos, P., (2010), “Impact of regulation of community pharmacies on efficiency, Access and equity. Evidence from the UK and Spain”, Health Policy, 95 (2-3), 245-254.
• Mangano, A., (2010), “Community Pharmacies in the City Area: Evidence from an Italian Provence, European Planning Studies, 18(3), 485-496.
• Norris, P., (1997), “The State and Market: the impact of pharmacy licensing on the geographical distribution of pharmacies”, Health and Place, 3(4), 259-269.
• Pakalın, M. Z., (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay. No: 2505.
• Purcell, D., (2004), Competition and Regulation in the Retail Pharmacy Market, Dublin: The Policy Enstitute.
• Eczacılar ve Eczaneler Hakkındaki Kanuna Bir Madde Eklenmesi Hakkında Kanun, Kanun No: 5320. (1949, 11 Şubat). Resmi Gazete, 15447.
• Eczacılar ve Eczaneler hakkında Kanun, Kanun No: 6197. (1953, 24 Aralık). Resmi Gazete, 7817.
• Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun ile Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun No:6308. (2012, 31 Mayıs). Resmi Gazete, 1-2.
• Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik, (2014, 12 Nisan). Resmi Gazete, 54-66.
• Rogers, A., Hassell, K., Noyce, P., Haris, J., (1998), “Advice-Giving in Commonity Pharmacy: Variations Between Pharmacies in Diferent Locations”, Health&Place, 4(4), 365-367.
• Öz, F., (2004), Sağlık Alanında Temel Kavramlar, Ankara: İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş.
• Selya, R.M., (1988), “Pharmacies as Alternative Sources of Medical Care: The Case of Cincinnati”, Social Science & Medicine, 26(4), 409-416.
• TUİK, 2012 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sonuçları, http://www.tuik.gov.tr
• Türk Eczacılar Birliği, 2012.
• Waterson, M., (1993), “Retail Pharmacy in Melbourne: Actual and Optimal Densities”, The Journal of Industrial Economics, XLI (4), 403-419.
• www.e-kutuphane.teb.org.tr
• www.titck.gov.tr/Mevzuat/MevzuatGetir?id=2540