“KADIN” VE KADIN LEKSİKOLOJİSİNİN ANLAMBİLİMSEL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2017, Sayı: 41, 113 - 122, 09.10.2017

Ali Daşman

Öz

“KADIN” VE KADIN LEKSİKOLOJİSİNİN
ANLAMBİLİMSEL ÖZELLİKLERİ

Yrd. Doç. Dr. Ali Daşman*

Özet

            Kadın üzerinde yapılan araştırmalar
genelde mitolojik, antropolojik, sosyolojik, psikolojik vb. birçok açıdan incelemeye
konu olmuştur. Toplumda şu veya bu nedenle tabu sayılan kavram ve varlık
adlarına yönelik sakınma ve uygulamalarla en çok kadınlar karşı karşıya
kalmaktadır. Kültür ve dil bağlamında bu baskı ve zorlama bir bakıma kadın
dilini meydana getirmiştir. Bunun en açık örnekleri de Altay topluluklarındaki
kadınların türetmiş oldukları (avcılık, av alet ve araçları, akraba, hayvan
adlarına yönelik adlandırmalar) sözcüklerde görülmektedir.

            Türk topluluklarında kadınla ilgili
sözler zengin bir söz varlığını oluşturmaktadır. Kişi adları ve genel anlamda
kadınların özel durumları, belirli evrelere yönelik kullanılan örtmece sözler,
toplum tarafından öngörülen birtakım ayıp, sakıncalı ve yasak kavramlar
sonucunda bu durum dil göstergelerine de yansımaktadır. Bundan dolayı
kadınlarla ilgili türetilen sözcükler söz varlığının zenginleşmesine veya dilin
gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Anahtar
Sözcükler: Örtmece, Türk Lehçeleri, Kadın Adları, Tabu

 

Abstract

Research on women has usually studied women from
several aspects including mythological, anthropological, sociological,
psychological and so on. Women are the part of society which confronts
avoidance and implementations towards concepts and names of entities that are
somehow considered taboo the most. In the context of culture and language, this
pressure and coercion have composed the woman language. The most apparent
examples are observed in the words (naming of hunting, hunting instruments,
animal names, relatives) derived by the women of Altai communities.

            Phrases
about women in Turkic communities constitute a rich vocabulary. This reflects
on the linguistic indicators as a result of person names and specific
situations of women, euphemism words used for certain phases, and certain
shameful, unfavourable and forbidden concepts envisioned by the society.
Therefore, the derived words about women contribute to enrichment of the
vocabulary and development of the language.

Keywords: Euphemism, Turkish
Dialects, Female Names, Taboo

---

*
T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili
ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi.

Anahtar Kelimeler

Örtmece, Türk Lehçeleri, Kadın Adları

Kaynakça

• Çağatay, S. (1962). Tükçe’de Kadın İçin Kullanılan Sözler, TDK Yayınları, Ankara, II. Baskı.
• Eski Türkçenin Grameri (2007). (Çev.: Mehmet Akalın) TDK, 5. Baskı, Ankara, 2007.
• İsmatullayev İ. N., (1964). Hozirgi uzbek tilida evfemizmlar, Dis., Kand.nauk, Toşkent, 1964.