Northwestern Pisidian Region (Seleukeia, Apollonia, Tymandos and Konana) Funerary Steles with Pediment)

Yıl 2017, Sayı: 42, 45 - 66, 29.12.2017

Çağatay Çelik

Öz

Retention of the graves and maintenance of revisiting the dead by its relatives after being buried was of great importance in the belief systems of the Antiquity. The most widespread method to mark the graves is to use grave steles. The current study aims at in depth analysis and examination of the gabled funerary steles used in the Northwestern Pisidia Region during the Roman Period. “Gabled Funerary Stele” refers to the type of stele that is composed of a generally rectangular local stone or marble and a triangular gable placed on top of it. In this form, they resemble the façade of an architectural structure. Scrutinizing the similarities and differences among them, the distinctive characteristics of the steles used in the Northwestern Pisidia Region were sought in the study. These steles, which are also encountered outside the Northwestern Pisidia Region, depicting schematic (in respect to the use of gables, acroterium, plasters and rosettes) resemblances, were analyzed through a typological study in the light of the preferred elements of adornment. Analyzing the steles known to belong to the antique cities of Conana, Apollonia, Tymandos and Seleuceia, further attempt was made to identify the traditional structures located within different settlements located in the same region and the differences among them.

Anahtar Kelimeler

Northwestern Pisidian Region, Roman Imperial Period, Grave Stelae

Kuzeybatı Pisidia Bölgesi (Seleukeia, Apollonia, Tymandos ve Konana) Alınlıklı Mezar Stelleri

Öz

Antik
Dönem inanç sistemlerinde mezar yerinin unutulmaması ve yakınları tarafından
gömüldükten sonra ziyaret edilebilmesi büyük önem taşımaktadır. Mezarların
işaretlenmesi için mezar stelinin kullanımı en
yaygın olarak görülen yöntemdir. Bu çalışmada Kuzeybatı Pisidia Bölgesi’nde yer
alan Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait alınlıklı mezar stellerinin detaylı bir
şekilde araştırılması ve incelenmesi amaçlanmıştır. “Alınlıklı
Mezar Stelleri”, genel hatlarıyla dikdörtgen bir formda olan yerel taş ya da
mermerin tepe noktasında üçgen bir alınlığın betimlendiği stellerdir. Bu
haliyle mimari bir yapının ön cephesini andırırlar. Kuzeybatı Pisidia Bölgesi’nde
kullanılan stellerin, benzerlik ve farkları irdelenerek ayırt edici özellikleri
tespit edilmeye çalışılmıştır. Şematik (alınlık, akroter, plaster ve rozet
kullanımı açısından) olarak benzer özellikler sergileyen Kuzeybatı Pisidia
dışındaki bölgelerde de bulunan bu steller, tercih edilen süsleme
unsurları  ışığında, tipolojik bir
çalışma yapılarak irdelenmiştir. Kuzeybatı Pisidia Bölgesi’nde yer alan Konana,
Apollonia, Tymandos ve Seleukeia Antik Kentleri’ne ait olduğu bilinen steller
incelenerek, bölge içerisinde yer alan, birbirinden farkı yerleşimler
içerisindeki geleneksel yapı ve farklılıklar da tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kuzeybatı Pisidia Bölgesi, Roma İmparatorluk Dönemi, Mezar Steli

Kaynakça

• Atalay, E. (1988). Hellenistik Çağda Ephesos Mezar Stelleri Atölyeleri. İzmir: Hitit Color.
• Atalay, S. (2012). Side Müzesi’nden Bir Grup Mezar Steli. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Aydınoğlu, Ü. (2012). Kanytella Nekropolisi: Yeni Buluntular Işığında Bir Değerlendirme. ADALYA, XV, 129-158.
• Aytaçlar, P. Ö. (2010). Some Unpublished Incriptions in the Isparta Museum. ADALYA, XIII, 223-243.
• Baldıran, A. (2007). 2005 Yılı Taşkent (Konya) Yüzey Araştırması. AST, 25, Cilt 1, 27-42.
• Bingöl, O. (1994). Göller Bölgesi Arkeolojik-Kültürel-Turistik Araştırma ve Değerlendirme Projesi, 1993 Yılı Çalışmaları, Ankara.
• Bingöl, O. (2012). Seleukeia Sidera. Anatolia (Anadolu), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 75. Yıl Armağanı, Ankara, 457-470.
• Bracke, H. (1993). Pisidia in Hellenistic Times, Sagalassos I, First General Report on the Survey (1986-1989) and Excavations (1990-1991). M. Waelkens (Ed.) Acta Archaeologica Lovaniensia Monographiae 5 (15-35). Leuven: Leuven University Press.
• Buckler, W. H., Calder, W. M. ve Guthrie, W. K. C. (1933). Monumenta Asiae Minoris Antiqua IV, Monuments and Documents from Eastern Asia and Western Galatia. Manchester: Manchester University Press.
• Corsten, T. (1996). Kibyra. AST, 14, Cilt 1, 63-72.
• Coşkun Abuagla, A. (2013a). The Cult of Meter Theon in Pisidian Conana. Gephyra, 10, 132-134.
• Coşkun Abuagla, A. (2013b). Tymandos Antik Kentinden Beş Mezar Yazıtı. B. Hürmüzlü, M. Fırat, A. Gerçek (Ed.), Pisidia Araştırmaları I (344-355), Isparta.
• Çekilmez, M. (2008). Tire Müzesi’nden Hellenistik ve Roma Dönemi Mezar Stelleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Drew-Bear, T., Thomas, C. M. ve Yıldızturan, M. (1999). Phrygian Votive Steles. Ankara: Turkish Republic Ministry of Culture, The Museum of Anatolian Civilizations.
• Drew-Bear, T. (2001). Pisidia Antiokheia ve Apolloniası, Koteion ve Yanık Laodikeia’da Yapılan Araştırmalar. AST, 19, 2. Cilt, 133-137.
• Drew-Bear, T.. (2003). Phrygia, Pisidia ve Lyconia’da Epigrafik Yüzey Araştırmaları. AST, 21, Cilt I, 105-108.
• Frei, P. (1992). Epigraphisch-Topographische Forschungen in Eskişehir 1991. AST, 10, 141-146.
• Grant, M. (1949). Apollonia-Mordiaeum Under Tiberius. The Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society Sixth Series, Vol. 9, 3/4, 150-156.
• Goodell T. D., Heermance T. W. (1895). Grave Monuments from Athens, The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts, 10, No. 4, 469-479.
• Herdegürgen, H. (1996). Stadtrömische und Italische Girlandensarkophage. Berlin: Gebr. Mann.
• Hürmüzlü, B. (2007). Pisidia’da “Gömü Geleneklerinin” Işığında Kültürler Arası İlişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 1-22.
• Hürmüzlü, B. (2008). Seleukeia Sidera Antik Kenti. TEBE Haberler, 26, 12-13.
• Hürmüzlü, B. (2009). New Investigations at Pisidian Tymandos: Results of the Isparta Archaeological Survey. Colloquium Anatolicum, VIII, 199-233.
• Hürmüzlü, B., De Giorgi, A. ve Iversen, P. A. (2009). New Research in Northwestern Pisidia: Ancient Konane (Conana) and its Territory. Colloquium Anatolicum, VIII, 235-256.
• Hürmüzlü, B., Kohlmeyer, K., De Giorgi, A., Iversen, P., Coşkun Abuagla, A., İnan A. ve Hecebil, U. (2012). Isparta Arkeolojik Surveyi 2010 Yılı Çalışmaları: Konane (Conana)”, AST, 29, Cilt 1, 1-10.
• Hürmüzlü, B. (2013). Konane Antik Kenti Hellenistik Dönem Yerleşmesi. B. Hürmüzlü, M. Fırat, A. Gerçek (Ed.), Pisidia Araştırmaları I (142-154), Isparta.
• Hürmüzlü, B. (2015). Pisidia Bölgesi‟nde Seleukoslar Dönemi Yerleşim Politikaları. Colloquium Anatolicum, XIV, 169-186.
• Hürmüzlü, B., Fırat, M. ve Kaşka, G. (2015). Geç Antik Dönem’de Konane (ὁ Κνλάλεο, Ἰνπζηηληαλνύπνιηο). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 25-46.
• Hürmüzlü, B., Hecebil, U., Ayaşan, M., Coşkun Abuagla, A., Browne, A. K., Kohlmeyer, K. ve Çelik, Ç. (2016). Isparta Arkeoloji Surveyi 2014 Yılı Çalışmaları. AST, 33, Cilt I, 529-546.
• Iversen, P. A. (2012). Inscriptions from Pisidian Konane (Conana) and the Surrounding Area. Epigraphica Anatolica, 45, 104-152.
• Johansen, K. F. (1951). The Attic Grave-Reliefs of the Classical Period. Copenhagen: Munksgaard.
• Karagöz Ş. (1984). Anadolu’dan Mezar Stelleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kavlakoğlu, M. (2005). Phrygia Epiktetos Kentleri’nden Dorylaion- Dorylaeum Antik Kenti. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kaya, D. (1999a). Die Theaterausgrabung von Seleucia Sidera (Klaudioseleukeia). Asia Minor Studien, 34, 163-174.
• Kaya, D. (1999b). Seleuceia Sidera. I. Uluslararası Pisidia Antiocheia Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 35-46.
• Kosmetatou, E. (1997). Macedonian Shields of Sagalassos. M. Waelkens, J. Poblome (Ed.), Sagalassos 4, Acta Archeologica Loveniensia Monographie 9 (277-291), Leuven: Leuven University Press.
• Lochmann, T. (2003). Studien zu kaiserzeitlichen Grab und Votivereliefs aus Phrygien, Basel: Schriften der Skulpturhalle.
• Meriç, R. (1986). 1985 Yılı İzmir ve Manisa İlleri Yüzey Araştırması. AST, 4, 301-310.
• Mörel, A. (2014). Dağlık Kilikia Bölgesinde (Olba Territoriumu) Özköy Antik Yerleşimi: Tarımsal Organizasyon ve Yerleşim Düzenlemesi. Arkeoloji’de Bölgesel Çalışmalar Sempozyum Bildirileri, YAS 4, 147–157.
• Neumann, G. (1979). Probleme des griechischen Weihreliefs, Tubingen.
• Özcan, F. (2014). Isparta Müzesi’ndeki Yerel Stilde Bazı Roma Dönemi Mezar Stelleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 143-154.
• Özsait, M. (1985). Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidia Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Özsait, M., Şahin, H. (1998). 1996 Yılı Isparta ve Çevresi Yüzey Araştırmaları”, AST, 15, 2. Cilt, 121-142.
• Özsait, M. (2008). 2007 Yılı Burdur, Isparta ve Antalya İlleri Yüzey Araştırmaları. AST, 26, 2. Cilt, 357-372.
• Özsait, M., Labarre, G. ve Özsait, N. (2009). Timbriada et Tynada (Pisidie). ADALYA , XII, 197-221.
• Özsait, M., Özsait, N. ve Baytak, İ. (2010). 2008 Yılı Isparta ve Burdur Yüzey Araştırmaları. AST, 27, Cilt II, 419-438.
• Özsait, M., Labarre, G., Arık, M. ve Güceren, İ. (2013). Nouvelles inscriptions sur le territorie d’Apollonia Mordaion. ADALYA, XVI, 225-239.
• Parlasca K. (1981). Syrische Grabreliefs Hellenisticher und Romischer Zeit. Mainz: P. von Zabern.
• Scarborough, Y. E. (1995). 1994 Isaura Yüzey Araştırması. AST, 13, Cilt 1, 339-355.
• Slawisch A. (2007). Die Grabsteine Der Römischen Provinz Thracia. Berlin: Beier & Beran.
• Söğüt, B. (2011). Eumeneia Mezar Tipleri ve Ölü Gömme Gelenekleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Bilal Söğüt (ed.), Eumenia, Şeyhlü-Işıklı (73-93), İstanbul: Ege Yayınları.
• Şenyurt, S. Y. (1999). Nevşehir İli 1998 Yılı Yüzey Araştırması. AST 17, Cilt 2, 365-381.
• Tanrıver, Ö. (2016). Antik Kaynaklar, Epigrafik ve Arkeolojik Veriler Işığında Kuzeybatı Pisidia Bölgesi’nin Kültürel Kimliği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Tscherikower, V. (1927). Die Hellenistiche Stadtegründungen von Alexander der Grossen bis auf die Römerzeit. Leipzig: Dieterich.
• Waelkens, M. (1986). Die kleinasiatischen Türsteine. Typologische und Epigrafische Untersuchungen mit Scheintür, Mainz: P. von Zabern.
• Walker S. (1985). Memorials to the Roman Dead, London: British Museum Press.
• Yıldırım, Ö.C. (2014). Çanakkale Müzesi’ndeki Antik Çağ Mezar Stelleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.